Vorige zomer was de warmste in 2.000 jaar, blijkt uit jaarringen van bomen
De zomer van vorig jaar was de warmste in het noordelijke halfrond in 2.000 jaar. Dat schrijven onderzoekers op basis van de analyse van de jaarringen van bomen. Uit hoe bepaalde oude bomen gegroeid zijn, kunnen de onderzoekers afleiden hoe heet het was.
Dat 2023 wereldwijd de warmste zomer was sinds het begin van de metingen in, wisten we al. Ook in ons land is die stijging te zien, zoals in onderstaande grafiek. Onderzoekers vermoedden dat het zelfs de warmste zomer is geweest in duizenden jaren. In het gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift Nature staven onderzoekers die theorie nu voor de laatste tweeduizend jaar.
Daarvoor analyseerden ze de groeiringen of jaarringen van oude bomen. Die ringen, die je kan zien als je de doorsnede van een boomstam bekijkt, zien er anders uit naargelang hoe de boom gegroeid is. En dat is het gevolg van de weersomstandigheden. De groei van sommige bomen hangt meer af van de temperatuur dan van andere factoren, de Europese lork bijvoorbeeld. In dit geval gebruikten de onderzoekers oude bomen op grote hoogte. Op die plaatsen zijn ringen breder in warmere jaren, wanneer de bomen sneller groeien, en dus smaller in koudere jaren.
Geen evidente uitdaging, zegt Valerie Trouet, professor in de studie van jaarringen, en directeur van het Klimaatcentrum. "Ze hebben jaarringen van behoorlijk veel bomen vergeleken over de hele noordelijke hemisfeer, op negen verschillende plaatsen", van de Europese Alpen tot Rusland. Nochtans is dat niet vanzelfsprekend. "Het is moeilijker en moeilijker om toelating te krijgen voor dit veldwerk", volgens Trouet, "bijvoorbeeld in Rusland, terwijl Siberië net heel belangrijk is voor dit soort onderzoek".
Daaruit blijkt de gemiddelde temperatuur van vorige zomer 2,2 graden Celsius warmer dan het gemiddelde tussen het jaar 1 en 1890. "Jaarringen zijn geen thermometers natuurlijk, dus de meting is niet perfect. Maar zelfs als je die onzekerheid in acht neemt, steekt de temperatuur in 2023 nog ver uit boven het gemiddelde, voorbij de afgelopen tweeduizend jaar", zegt Trouet.
De conclusie is dan ook duidelijk. "Dit bewijst zwart-op-wit wat we al vermoedden over een langere periode. Dit zat eraan te komen". De temperatuurstijging is het gevolg van onze CO2-uitstoot en vorig jaar kwam El Niño daar ook nog bij. Dat fenomeen loopt nu stilaan op zijn einde. Dat zou ook het einde kunnen betekenen van de reeks hittegolven die we de voorbije maanden hebben gezien.
Zelfs als je El Niño buiten beschouwing zou laten, en alle mogelijke onzekerheden meerekent, is dit opnieuw bevestiging dat we de klimaatverandering dringend moeten aanpakken, zeggen de auteurs. "Hoe langer we wachten, hoe duurder en moeilijk het zal worden om het proces te vertragen, te stoppen, of zelfs om te draaien", besluit hoofdonderzoeker professor Jan Esper van de Duitse Johannes Gutenberg Universiteit.