Zalig feesten in Zevendonk

De kerstman? Die woont in een dorp in Lapland. De kerstbomenman, die woont in Zevendonk. Hij zorgt ervoor dat 100.000 huiskamers naar dennennaalden ruiken. “Ik ben zo’n twintig jaar geleden begonnen met een paar duizend kerstbomen”, zegt Ben Borgmans (44). “Nu heb ik er zo’n 100.000 en voeren we ze zelfs uit naar Bulgarije.”

Zeg niet zomaar kerstboom tegen een Picea omorika. “Dat is een zilverden, een van onze meest populaire kerstbomen”, zegt Ben Borgmans (44) van tuincentrum Proost-Van Gorp, geboren en getogen in Zevendonk. “Wat hem zo populair maakt? Zijn mooi vallende takken en die blauwzilveren naalden, die veel minder snel vallen dan bij de gewone fijnspar, de Picea abies. Ook de klassieke kerstboom, de Nordmann, heb ik hier staan.”

Als knaap van dertien zat Ben al het liefst tussen de bomen en planten. “Ik heb tuinbouwschool gedaan en begon op m’n dertien jaar al te werken bij mijn toekomstige schoonouders. Zij kweekten zelf geen kerstbomen, maar toen ik in de zaak kwam, dacht ik: waarom dat niet eens proberen? Het is niet zo simpel om elk jaar verse, mooie kerstbomen tegen een goede prijs te vinden. Behalve als je er zelf staan hebt, natuurlijk. Onze klanten komen ze soms in ons kerstbomenbos zelf uitkiezen. Dan hangen we een pot op de top en een lintje eraan: ‘verkocht!’”

Wie door Zevendonk rijdt, kan er niet naast kijken, de rijen kerstbomen langs de wegen. “Ik heb hier twaalf hectaren in het totaal staan. Da’s reclame op zich. Wie langs de weg rijdt en die mooie bomen ziet, denkt: ‘ah ja, straks nog eentje gaan kopen’. Soms stoppen groothandelaars zelfs langs een perceel en dan bellen ze mij op: zijn dat uw bomen? Hoeveel kan ik er krijgen? We voeren vandaag uit naar heel de Kempen, maar ook ver daarbuiten, zelfs tot in Bulgarije.”

Kerstboom en zoon

Saar Raeymaekers (33) en haar dochter Ella (5) zijn vandaag naar Zevendonk gekomen voor hun kerstboom. “We kopen hem hier elk jaar, dat is een plezant moment. Hiernaartoe rijden alleen al, langs de velden vol kerstbomen. Mijn dochtertje heeft geprobeerd ze te tellen, maar dat lukte niet goed, het waren er te veel.”

Hoeveel bomen hij eigenlijk heeft, wil de kleine Ella van Ben weten. “Enkele honderden”, raadt mama Saar. “Eerder tussen de honderd en honderdtwintigduizend”, lacht Ben. “Maar ik heb de mooiste gekozen”, zegt Lies trots. “Ah ja, een Picea omorika”, zegt Ben met zijn kennersoog.

Terwijl iedereen zachtjes droomt van een witte kerstvakantie, is dat voor Ben een nachtmerrie. “Kerstbomen uitsteken, is een buitenwerk. Dat doen we elk jaar in de kou, in de regen… Maar het allerergste is als het sneeuwt, daar kan ik echt op vloeken. Als de sneeuw die in de bomen hangt, in je nek valt, dan kom je door-en-door-nat en bevroren thuis ’s avonds. Dan ben ik blij als een kind dat mijn schoonvader een goed warm bord rode kool met stoofvlees heeft klaarstaan. Hij heeft mij niet alleen de stiel geleerd sinds mijn jonge jaren, het is nog een goede kok ook.”

Bens zoon van tien komt tijdens het weekend en de vakantie soms meehelpen met de bomen, ook al is het hard labeur. “Hij vraagt er zelf naar, hij doet dat ook graag, hier samen tussen de bomen bezig zijn. Vorig jaar wou hij helemaal alleen een boom van meer dan twee meter uitsteken. Het heeft hem een half uur gekost, maar ’t is hem gelukt. Ja, dan ben ik fier natuurlijk. Een mooie kerstboom voor bij ons thuis kiezen, dat is vaak het laatste waar ik tijdens deze drukke dagen aan denk. Mocht mijn vrouw Hilde er niet voor zorgen, ik zou dat durven te vergeten…”

Hollywood

Hoe komt het dat de spar in onze tuin maar een grillig gevormd scharminkel blijft, ondanks de lichtjes erin en Bens bomen zo kunnen meespelen in Home Alone of andere Hollywoodklassiekers? “Het duurt zo’n zes tot acht jaar, afhankelijk van hoe groot je hem graag hebt en welke soort het is, voor zo’n boom geschikt is als kerstboom. En een échte kerstboom vraagt jaren werk. Vooral het snoeien van de takken om een mooie, volle vorm te krijgen die met kleinere takken toeloopt naar de top, da’s een stiel op zich. Zomaar een boom planten en hem enkele jaren later uitschoppen, daar kom je er niet mee. Ook hoe nat of droog de grond is en hoe dicht of ver de andere bomen erbij staan, zijn bepalend voor de groei en vorm.”

Al verkoopt Ben het jaar door duizenden planten, van geraniums tot forsythia, die kerstbomen, dat blijft toch ‘iets speciaals’ voor hem. “Ik ben daar graag mee bezig, ja. Ik heb ook vijf soorten staan, zodat iedereen zijn smaak vindt. De Picea pungens, dat betekent letterlijk prikkende spar, valt op door zijn heel volle takken met een blauwgrijze schijn, vandaar dat hij ook de blauwspar genoemd wordt. Ik heb ook een ‘nieuwere’ kerstboom als de Abies fraseri, die erg doet denken aan de ­Nordmann, maar wat langer z’n naalden houdt. En ook wat sneller groeit, zodat hij iets goedkoper is.”

Toch zijn ze blij in Zevendonk als Kerstmis voorbij is. “Dan wordt het weer wat kalmer. Al blijven we in januari en februari tussen de kerstbomen zitten, want dan is het snoeitijd, zodat die van volgend jaar even mooi worden. In de zomer snoeien we nog een keer bij.” Ben is een gelukkig man tussen zijn bomen in Zevendonk. “Soms moet ik naar Turnhout om iets te kopen, maar ik ben altijd blij als ik de stad weer uit ben. Hier wonen we tussen het groen, in de goeie lucht.” En tussen de geur van dennennaalden… “Een schone geur, dat zeggen ze, ja… Want ik sta er elke dag tussen, ik ruik dat niet meer.”

Zeverdonk

Wat verderop, op het Zevendonkplein, ruikt het naar koffie en appelcrumble bij Cake & Coffee. “Ik heb hem vers gebakken”, zegt Kristin Peeters (46), terwijl haar man Jan (47) nog een winterkoffie met Chouffelikeur en slagroom aan een keuvelende tafel neerzet. “Oei, da’s al mijn derde vandaag, als ik nog maar goed thuisraak”, klinkt het. “Maar je woont boven ons, de trap oplopen, dat zal wel lukken”, knipoogt Kristin.

Het lijkt wel vrouwendag bij Cake & Coffee vandaag: een moeder met drie dochters, twee buurvrouwen, twee vriendinnen…. Jan en een andere kerel houden de mannelijke eer van Zevendonk hier hoog. “Zevendonk, komt dat niet van Zeverdonk? Want zeveren, daar kennen wij wel iets van”, lacht Kristel Sels (46). Samen met buurvrouw Sonja Mertens (62) komt ze hier geregeld koffiedrinken en wat bijpraten. “Ik ben niet van Zevendonk, maar van Retie. Pas enkele jaren geleden kwam ik hier wonen. Nu wou ik dat ik dat eerder had gedaan”, zegt Sonja. “Het gaat er hier heel hartelijk aan toe, dit is helemaal geen uitgestorven gehucht. Hier bij Cake & Coffee kom ik altijd wel iemand tegen die ik heb leren kennen. Of doe ik een praatje met Kristin, de bazin.”

Kristins koffie- en gebakzaak is het hart van het gehucht. “Ik weet hier als eerste wat er gaande is”, zegt Kristin. “Wie er zwanger is, hoe het kindje heet of er iemand uiteen gaat… Vandaag is het onderwerp van de dag de bus: de route is omgelegd, de laatste bus die hier reed, stopt nu niet meer in Zevendonk.”

Bij Cake & Coffee wordt er niet alleen gekeuveld en gezeverd, maar ook geregeld gefeest. “Ik maak ook cava-ontbijtjes klaar, die zijn populair als cadeautje bij verjaardagen of als een koppel iets te vieren heeft. En in de week van Kerstmis bak ik kerststronken: dat doe ik met veel plezier, want ik ben eigenlijk bakker van opleiding.”

Zalm en kalkoen

Fons Mertens (59), dat is een chef-kok in hart en nieren. “Al van mijn veertien jaar sta ik in de keuken”, zegt hij, terwijl hij een terrine met Portugese soep vol schept in de keuken van feestzaal De ­Oude Eik. “Ik kom uit een streng katholieke boerenfamilie. Maar ik mocht naar de koksschool en dat heb ik mij nooit beklaagd. Ik kook vandaag nog altijd graag.”

Waar de naam Zevendonk vandaan komt, daar moet Fons niet over nadenken. “Je had hier zeven donken, of plassen, waarvan er eentje hier achter De Oude Eik lag. Nu is die plas opgevuld, maar verderop liggen er nog wel enkele van die donken die zijn overgebleven. Het was hier vroeger echt een boerendorp, met grote pachthoeves. De Oude Eik was ook zo’n hoeve. Maar de schuur is vandaag omgebouwd tot een grote feestzaal en ik heb hier nog twee andere zalen voor kleinere feesten.”

Vandaag kookt Fons voor het jaarlijks eetfestijn van het zangkoor van het Turnhouts begijnhof. “Wij komen hier al zolang ik mij kan herinneren”, zegt voorzitter Herman, terwijl hij nog een tweede portie Portugese soep laat opscheppen. “Heel lekker, da’s eigenlijk tomatensoep met porto en room, je moet er maar opkomen. Bij Fons krijg je altijd lekker eten, goed en veel. Die mag van ons niet op pensioen gaan.”

Wat is Fons’ keukengeheim, dat ze van ver buiten Zevendonk bij hem komen eten en feesten, jaar in jaar uit? “Bij mij vind je nog een echte klassieke keuken, volgens de regels van de kunst. Het feestmenu van Fons is al uitverkocht. “Mijn kerstlunch, die ik traditioneel de 25ste organiseer, was meteen volgeboekt. Daarom heb ik de 24ste een extra kerstlunch georganiseerd.” Op het buffetmenu: ambachtelijk bereide zalmmousse, kalkoentournedos met appelsien en spekjes, kabeljauwhaasje met kreeftensaus,… Kortom, echte klassiekers.

Een boom, rode kerstballen en kalkoen: daar doe je Joke Geybels (32) niet veel plezier mee. “Vasthouden aan klassieke tradities zoals een kerstboom, dat hoeft voor mij niet”, zegt ze. “Kerstmis draait voor mij om samenzijn met de familie.” En dat mag in een moderner jasje. “Met een porseleinen kerststal van Alessi, waarom niet? En met ­washi-tape een kerstboomvorm op de muur plakken en daar 2D-kerstballen van Vitra in plakken, dat vind ik veel origineler. Zo heb ik mijn design-kerstboom gezet in minder dan vijf minuten… dat lukt niet zo snel met een klassieke kerstboom.”

Design(kerst)spullen à volonté kan je vinden in de Mastershop, het kleine broertje van Master Meubel, dé designzaak van Zevendonk… en Turnhout en verre omstreken. “We hadden de eerste echt grote designwinkel van de Benelux”, zegt zaakvoerster Goele Vermeeren (48), geboren en getogen in Zevendonk. “Mijn vader had een klassieke meubelwinkel en toen designmeubelen in opmars waren in de jaren tachtig, kwam een andere meubelzaak in de buurt vrij. Om onze klassieke winkel niet zelf te gaan beconcurreren, besloten we daar alleen designmeubelen te verkopen. Vandaag is alleen de designzaak, Master Meubel er nog.”

Turnhoutse school

Design, is daar in een gehucht als Zevendonk wel een markt voor? “Toen onze naam begon te groeien is dat wel eens door mijn hoofd geschoten, om te verhuizen naar een andere locatie in België. Maar we zijn er snel van teruggekomen. Omdat hier alles voor ons klopt: het pand van Master Meubel, ontworpen door een architect van de Turnhoutse school, past zo goed bij wie we zijn en waar we voor staan. Dat vind je nergens anders.”