Als christen kun je nooit zo overtuigd zijn van je eigen gelijk

Harde koppen, koude harten? Je zou het haast wel denken na het lezen van het interview met rechter Bert de Hek, in april in De Wekker, het landelijke blad van de Christelijke Gereformeerde Kerken. ‘Als we twee partijen hebben uit de ­Biblebelt, is dat een contra-indicatie voor een schikking’, zo stelt De Hek. Dat is Niet zomaar een losse flodder, maar gebaseerd op zijn jarenlange ervaring als rechter. ‘Ook collega’s weten dat als je bijvoorbeeld Urkers of Staphorsters krijgt, de kans groot is dat er niet wordt geschikt.’

Dat is nogal wat! ‘Waarom lijdt gij niet liever ongelijk?’, zo vraagt Paulus in de eerste brief aan de Korintiërs, ‘waarom lijdt gij niet liever schade? Het is al treurig genoeg dat er rechtsgeschillen bij u voorkomen.’

gebroken wereld

Gaan orthodoxe christenen echt voor hun gelijk, tegen elke prijs? Die vérgaande stelling durf ik niet voor mijn rekening te nemen en dat doet overigens ook collega De Hek niet. Dat wil niet zeggen dat zijn observaties in de zaken die hij als rechter in hoger beroep voorbij ziet komen, zonder grond zijn. Ten dele herken ik heel goed wat hij schrijft. Harde koppen, koude harten, zeker wel, ook in deze kringen. Ieder verhelderend gesprek weigeren, met elkaar afgedaan hebben. En het verbaast. Christenen belijden immers dat we in een gebroken wereld leven en dat de breuklijnen ook door eigen hart en leven lopen. Dan zou je toch verwachten dat er ook eerder kritische vragen gesteld worden bij het eigen gelijk: een scherp oog voor het vertroebelende effect van meespelende eigen belangen. Het tegendeel lijkt soms het geval, ook in kerkelijke conflicten. De eigen integriteit wordt, zo lijkt het wel, voorondersteld.

Dat is opmerkelijk voor mensen die van jongsaf aan worden onderwezen in de feilbaarheid van de mens. Dat kan toch niet alleen maar theologische theorie blijven? Zelfs wanneer je oprecht denkt gelijk te hebben en integer te zijn, is dat toch niet altijd het geval. Duitsland was een gekerstende natie en toch bracht dit land het nazisme en Auschwitz voort. Dat blijft verbijsteren. Het waren zeker de kerken niet die vooropliepen bij het verzet tegen Adolf Hitler. Wat waren toch de belangen die maakten dat ze blind waren voor zijn demonie? En wat uitvergroot zo zichtbaar wordt, gaat het individuele leven natuurlijk niet voorbij.

Het stemt tot een grote mate van bescheidenheid, ook bij onderlinge onenigheid. Selectieve verontwaardiging, je ziet het direct bij een ander, maar je bent er zelf vaak blind voor, zeker in de hitte van de strijd. Nederigheid, niet het kwetsbare ego, moet de leidraad zijn bij de beslechting van conflicten. Alleen dan ontstaat er ruimte om echt naar de ander te luisteren en kun je je openstellen voor de beleving en de bedoelingen van de ander. Was ik zelf wel zo redelijk bezig, was mijn woordkeuze of handelwijze niet de wezenlijke aanleiding tot het conflict? Wat was mijn diepste drijfveer?

zelfverloochening

‘Handel niet uit geldingsdrang of eigenwaan’, zo zegt Paulus in dit verband, ‘maar acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan jezelf. Heb niet alleen je eigen belangen voor ogen, maar die van de ander (Filippenzen 2).’ Gezind zijn als Jezus, die zegt: ‘Ik ben zachtmoedig en nederig van hart.’ Het vraagt zelfverloochening, soms ook als het onrecht echt van de andere kant is gekomen. Wat dat laatste betreft, eindig ik met een prachtige passage uit de trilogie Kristin Lavransdochter van Sigrid Undset: ‘Wat heb je wel gedacht die nacht toen wij in de schuur zaten, toen je in hetzelfde ogenblik te weten kwam, dat wij, die je het liefst waren, en waar je het trouwst van gehouden had, dat Kristin en ik je beiden ontrouw geworden waren, zoveel we maar konden? Ik heb toen heus niet veel gedacht, antwoordde haar man. En later dan, ging zijn vrouw voort, toen je er, zoals je zegt, steeds aan gedacht hebt? Lavrans wendde zich van haar af. Zij zag, dat er een bloedgolf door zijn door de zon verbrande hals ging. Toen dacht ik iedere keer, dat ik Christus ontrouw geworden was, zei hij heel zacht.’

Als je niet in Hem gelooft, laat je dan in ieder geval door Hem inspireren.