Live - Oekraïne. Kiev evacueert 10.000 mensen nabij Charkiv • Zelensky: Oekraïne heeft gebrek aan militairen en vliegtuigen
Lees de belangrijkste ontwikkelingen over de oorlog in Oekraïne hieronder in de liveblog. Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws.
• In kaart. De Russische opmars in Charkiv in kaart gebracht: waarom ging het zo snel?
• Portret. Waarom vervangt Poetin zijn defensieminister? ‘Het zijn generatiegenoten, die patriottisme hoog in het vaandel dragen’
• Interview. ‘Ik heb de indruk dat Oekraïne de zaken niet meer onder controle heeft’: militair historicus Tom Simoens
Live
Polen investeert 2 miljard in versterking oostgrens
Polen gaat 2 miljard euro investeren in de veiligheidssector en de versterking van zijn oostgrens. Dat heeft premier Donald Tusk zaterdag gezegd. De Poolse oostgrens is ook een buitengrens van de Europese Unie.
"We hebben besloten om 10 miljard zloty's (2,34 miljard euro) te investeren in onze veiligheid en vooral in de beveiliging van onze oostgrens", aldus Tusk aan de pers bij de voorstelling van een project dat de naam 'Oostelijk schild' kreeg. Dat systeem omvat versterkingen aan de grens met Rusland en Wit-Rusland.
"Dit systeem (...) zal een element van afschrikking vormen, een strategie om de oorlog weg te houden van onze grenzen", aldus Tusk. De Poolse premier zei dat de werken al begonnen zijn. Die zullen gebeuren langs 400 km van de oostelijke grens - de grens met Wit-Rusland is ruim 400 km lang, die met de Russische exclave Kaliningrad nog eens 200 km.
Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne meer dan twee jaar geleden is Warschau een belangrijke steunpilaar voor Kiev. De meeste westerse wapens voor Oekraïne komen via Polen het land binnen.
Vanwege de Russische dreiging is Polen ook begonnen met een snelle modernisering van zijn leger. Het land draagt 4 procent van zijn bnp bij aan defensie, een van de hoogste percentages binnen de NAVO.
Zelensky: Oekraïne heeft gebrek aan militairen en vliegtuigen
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft vrijdag gezegd dat het Oekraïense leger meer manschappen nodig heeft om het moreel van de strijdkrachten op te krikken. "We moeten de reserves aanvullen, een groot deel van de brigades is leeg. We moeten dit doen zodat de jongens een normale rotatie hebben. Dan verbetert hun moreel ook", zei Zelensky in een interview met persbureau AFP.
Ook zei hij dat Oekraïne momenteel de beschikking heeft over slechts een kwart van de benodigde luchtverdediging. "Wat vliegtuigen betreft, heeft onze vloot zo'n 120 tot 130 moderne vliegtuigen nodig, zodat Rusland geen overwicht in de lucht heeft", aldus Zelensky.
Kiev evacueert 10.000 mensen nabij Charkiv
Bijna 10.000 mensen hebben hun huis in de noordoostelijke Oekraïense regio Charkiv moeten verlaten. Ruim een week geleden begon het Russische leger nabij Charkiv een grondoffensief, dat volgens president Volodymyr Zelensky slechts de eerste golf van een uitgebreider offensief kan zijn.
De Russen slaagden erin langs de noordoostelijke frontlijn 5 à 10 km vooruitgang te boeken, vooraleer het Oekraïense leger hen een halt kon toeroepen.
In de nacht van vrijdag op zaterdag slaagden de Oekraïners erin om twee Russische pogingen te verijdelen om door de verdediging te breken, zegt gouverneur Oleh Synjehoebov. De situatie is, volgens de gouverneur, "onder controle".
"Nabij de stad Vovtsjansk hebben de Oekraïense troepen hun verdediging versterkt", aldus gouverneur Synjehoebov nog. Een dag eerder had hij nog gezegd dat de Russen Vovtsjansk onder controle hadden, en dat alle bewoners gevlucht waren. Slechts 200 mensen zijn in de stad gebleven, aldus de gouverneur.
Beeld ANP / EPA Zelensky: 'Aanval op regio Charkiv kan 'eerste golf' zijn van breder Russisch offensief'
Het offensief in de Oekraïense regio Charkiv is mogelijk maar een "eerste golf" van een groter Russisch offensief. Dat heeft Volodymyr Zelensky, de president van Oekraïne, verklaard in een interview met het Franse nieuwsagentschap AFP.
"Ze hebben hun operatie gelanceerd, die uit verschillende golven zou kunnen bestaan. En dit is hun eerste golf", zegt Zelensky over het huidige offensief van Rusland in het noordoosten van Oekraïne.
De Oekraïense president geeft toe dat Rusland de voorbije week terreinwinst heeft geboekt met het offensief in de regio Charkiv. Maar het Oekraïense leger krijgt de situatie stilaan onder controle, zo beweert Zelensky. "Ze zijn op maximaal vijf à tien kilometer van de grens. We hebben ze tegengehouden", zo klinkt het. "Ik zou niet zeggen dat het een groot Russisch succes is, maar we moeten nuchter zijn en toegeven dat zij ons grondgebied binnendringen."
Zelensky denkt dat Moskou nog van plan is om de stad Charkiv, de hoofdstad van de gelijknamige regio, aan te vallen. Vrijdag had de Russische president Vladimir Poetin nog gesteld dat hij "op dit moment" geen plannen heeft om die stad in te nemen, maar de Oekraïense president hecht daar dus geen waarde aan. "Ze willen aanvallen", aldus Zelensky. "Ze begrijpen dat het een moeilijke strijd wordt. Het is een grote stad en ze begrijpen dat we strijdkrachten hebben, dat ze lang zullen vechten".
Zelensky gelooft dan weer niet dat Rusland de middelen heeft om nog een nieuwe aanval op Kiev te lanceren. "Ze hebben niet meer de troepen voor een groot offensief op de hoofdstad, zoals bij het begin van de invasie", klinkt het. Hij denkt dat Moskou zich daarom zal concentreren op het Donetsbekken en de regio Charkiv.
Zelensky roept op om energie te besparen na Russische aanvallen op elektriciteitsnet
Door de schade aan het Oekraïense elektriciteitsnet heeft president Volodymyr Zelensky de bevolking gevraagd om energie te besparen. Zelensky riep vrijdag in een videoboodschap op tot "zeer rationeel en weloverwogen elektriciteitsverbruik". Rusland heeft volgens de president een "aanzienlijk deel" van de infrastructuur uitgeschakeld.
Lokale overheden en energieleveranciers zullen informatie verlenen over waarom tijdelijke stroomonderbrekingen opnieuw nodig zijn. Zelensky zei dat hij de moeilijke situatie met de door Rusland aangevallen energiesystemen van zijn land had besproken met de regering en het leger. "Het zal tijd kosten om de energie-infrastructuur te herstellen", zei de Oekraïense president.
Zelensky gaf geen details, maar volgens Kiev schakelde het Russische leger in maart en april meer dan 40 procent van de stroomcapaciteit uit met luchtaanvallen tot diep in Oekraïne. Om de situatie te stabiliseren zijn er sinds woensdag weer regionaal gespreide stroomonderbrekingen van enkele uren. Dat was voor het laatst het geval in de eerste oorlogswinter van 2022/23. Oekraïne strijdt al meer dan twee jaar tegen de Russische invasie.
Gewonden door explosie op militaire academie in Sint-Petersburg
Door een explosie op een militaire academie in de Russische stad Sint-Petersburg zijn zeven soldaten gewond geraakt. Volgens de officiële verklaring van het Russische leger was de ontploffing veroorzaakt door een granaat uit de Tweede Wereldoorlog die uit zichzelf was ontploft. Russische Telegram-kanalen sluiten echter niet uit dat een Oekraïense drone de explosie veroorzaakte.
De explosie had geen "terroristisch karakter", zei gouverneur Aleksander Bechlov van Sint-Petersburg tegen staatspersbureau Tass, waarmee hij insinueerde dat het niet om een Oekraïense aanval ging. Op videobeelden was te zien hoe ambulances en brandweerwagens naar het militaire terrein in het noordoosten van de stad reden.
Twitter bericht wordt geladen...
Doden bij Russische luchtaanval op Charkiv
Bij een Russische luchtaanval op de Oost-Oekraïense stad Charkiv zijn vrijdagavond zeker twee mensen gedood. Daarnaast raakten 25 mensen gewond, maakte het stadsbestuur bekend.
Russische vliegtuigen dropten vrijdag twee glijbommen op de stad, schreef regionaal gouverneur Oleh Synjehubow op Telegram. De op een na grootste stad van Oekraïne, die dicht bij de grens met Rusland ligt, wordt al wekenlang gebombardeerd door de Russische luchtmacht.
Ook de Zuid-Oekraïense havenstad Odessa aan de Zwarte Zee werd vrijdag door Rusland bestookt. Dat gebeurde met raketten. Volgens gouverneur Oleh Kiper kwam daarbij een persoon om het leven en raakten acht anderen gewond.
Russische grondtroepen zetten intussen het offensief voort dat ze een week geleden begonnen in het grensgebied bij Charkiv. Het Russische leger heeft dat nieuwe front nu uitgebreid tot ongeveer 70 kilometer.
Poetin laat verstaan dat hij geen olympische wapenstilstand zal respecteren
De Russische president Vladimir Poetin heeft laten verstaan dat hij geen olympische wapenstilstand in acht zal houden en ook tijdens de Olympische Spelen in Parijs zal doorgaan met de vijandelijkheden in Oekraïne. De Franse president Emmanuel Macron had opgeroepen tot zo'n staakt-het-vuren.
"De olympische principes, inclusief de olympische wapenstilstand, zijn zeer rechtvaardig (...) Maar weinig landen hebben die gerespecteerd in de geschiedenis, met uitzondering van het oude Griekenland", zei Poetin aan de Russische pers, tijdens een tweedaags bezoek in China.
De Russische leider liet vervolgens verstaan dat Rusland zich niet moest schikken naar de principes van het Internationaal Olympisch Comité, omdat Rusland toch uitgesloten is voor de Olympische Spelen als gevolg van de invasie van Oekraïne. "De internationale sportbestuurders schenden de principes van het Olympisch Handvest tegenover Rusland. Ze verhinderen dat onze sportlui deelnemen aan de Olympische Spelen onder hun vlag, met hun nationaal volkslied, maar ze willen dat wij ons plooien naar de regels die zij ons opleggen. Om iets van anderen te eisen, moet je eerst zelf de regels respecteren."
Poetin begon zijn oorlog in Oekraïne in februari 2022 en eist de annexatie van vijf Oekraïense regio's. Macron verzekerde dat hij er alles aan zou doen om wereldwijd een olympische wapenstilstand af te dwingen tijdens de Spelen. Hij zei dat de Chinese president Xi Jinping begin mei zijn initiatief steunde. Xi en Poetin, die elkaar donderdag lange tijd zagen in Peking, spraken zich samen niet publiekelijk uit over de kwestie.
Kremlin waarschuwt dat het Westen 'met vuur speelt' door het gebruik van westerse wapens op Russisch grondgebied
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat het Westen "met vuur speelt" doordat het Oekraïne toestaat aanvallen uit te voeren met westerse wapens op Russisch grondgebied.
Rusland haalt in een verklaring expliciet uit naar de VS en het VK. "Nogmaals willen we Washington, Londen, Brussel en andere westerse hoofdsteden, evenals Kiev dat onder hun controle staat, waarschuwen dat ze met vuur spelen", schrijft het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Begin mei zei David Cameron, de Britse minister van Buitenlandse Zaken, dat het aan Oekraïne is om te bepalen hoe het Britse wapens inzet. Eerder was het VK nog gekant tegen het gebruik van Britse wapens op Russisch grondgebied.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, tijdens zijn bezoek aan Kiev, Oekraïne. Beeld via REUTERS De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken verkondigde eerder deze week een soortgelijke boodschap tijdens een bezoek aan Oekraïne. "We hebben aanvallen buiten Oekraïne niet aangemoedigd of mogelijk gemaakt, maar uiteindelijk moet Oekraïne zelf beslissingen nemen over hoe het deze oorlog gaat voeren", zei Blinken.
Op donderdag liet het Pentagon weten dat de Verenigde Staten zijn mening over het gebruik van Amerikaanse wapens op Russisch grondgebied niet herzien heeft. Volgens een woordvoerder van het Pentagon moeten Amerikaanse wapens gebruikt worden om "Oekraïens grondgebied terug te veroveren". Oekraïne vroeg de Verenigde Staten al herhaaldelijk om dat beleid te herzien.
Woensdagochtend voerde Oekraïne nog een aanval uit met Amerikaanse ATACMS-raketten op een luchtmachtbasis op de Krim. Volgens Rusland werden alle raketten uit de lucht gehaald, maar uit satellietbeelden blijkt dat meerdere missiles doel troffen.
Rusland meldt verovering twaalf nederzettingen in Charkiv
Het Russische ministerie van Defensie meldt dat het leger binnen een week twaalf nederzettingen in de Oekraïense regio Charkiv heeft ingenomen en verder blijft oprukken. Russische militairen zijn daar een week geleden met een nieuw grondoffensief begonnen.
Rusland stuurde duizenden militairen de grens over en opende het vuur op meerdere nederzettingen, waaronder Vovtsjansk. Die stad ligt op 5 kilometer van de grens met Rusland. Voor de oorlog woonden ongeveer 18.000 mensen in Vovtsjansk, nu zijn het er volgens de regionale gouverneur nog maar tweehonderd.
Afgelopen weekend werd al duidelijk dat Russische militairen bezig waren met een opmars in Charkiv. Oekraïne heeft eerder al gemeld terrein te hebben verloren en dat de situatie in de noordoostelijke regio moeilijk is. Volgens een Oekraïense legerchef heeft Rusland zijn "gebied voor gevechtsoperaties" met 70 kilometer uitgebreid en probeert het Oekraïne te dwingen zijn reserves in te zetten.
Poetin trekt legitimiteit Zelensky in twijfel voor sluiten deal
Beeld ANP / EPA De Russische president Vladimir Poetin trekt de legitimiteit van Volodymyr Zelensky als politiek leider van Oekraïne in twijfel. Tijdens zijn bezoek aan China werd hem gevraagd of Zelensky's status een probleem kan worden nu zijn termijn als president binnenkort in principe afloopt en de verkiezingen in Oekraïne zijn afgelast.
Volgens de Russische president, die onlangs zelf aan een nieuwe termijn van zes jaar is begonnen, doet die vraag ertoe als Rusland in de toekomst op de een of andere manier met Oekraïne tot een akkoord komt. "Als het aankomt op het tekenen van documenten, moeten we die documenten op zo'n cruciaal gebied tekenen met de legitieme autoriteiten", zegt Poetin.
De presidentsverkiezingen in Oekraïne zouden afgelopen maart plaatsvinden, maar zijn afgelast om de staat van beleg en algemene mobilisatie in het land sinds de inval van Rusland. Diezelfde maand waren er in Rusland wel presidentsverkiezingen, die Poetin met een ruime meerderheid won. Een serieuze tegenkandidaat was er niet, ook omdat oppositie onmogelijk was gemaakt.
Poetin: 'Op dit moment' geen intentie stad Charkiv aan te vallen
Rusland heeft "op dit moment" niet de intentie om de stad Charkiv in het noordoosten van Oekraine aan te vallen. Wel wil Rusland een "bufferzone" langs de grens instellen om de Russische grensregio's te beschermen tegen Oekraïense aanvallen. Dat heeft Russisch president Vladimir Poetin gezegd, een week na de start van een nieuw Russisch offensief richting Charkiv.
"Wat betreft wat er gaande is in Charkiv: dit is ook de schuld van Oekraïne", zei Poetin tijdens zijn tweedaags staatsbezoek aan China. "Zij blijven ons aanvallen, ook burgerwijken in de grensgebieden, waaronder Belgorod. Mensen sterven er, wat ook niet anders kan wanneer ze het stadscentrum aanvallen. En ik heb al vaker gezegd dat als dit zou doorgaan, wij verplicht zouden zijn een veiligheidszone aan te leggen, een bufferzone. Dat zijn we nu aan het doen."
De regio Charkiv grenst aan de Russische regio Belgorod, waar tijdens de oorlog meermaals dodelijke aanvallen zijn geweest. Aan beide kanten van de grens zijn evacuaties geweest. Russische troepen zijn er een week geleden een nieuw offensief begonnen en hebben sindsdien terreinwinst in Charkiv geboekt,
Oekraïens president Zelensky zei eerder vandaag dat de Russische opmars in Charkiv voorlopig gestopt is (zie bericht 10.40 uur).
Video wordt geladen...
Duitse buitenlandminister wil meer langeafstandswapens voor Oekraïne
Oekraïne heeft meer langeafstandswapens nodig om zich te verdedigen tegen het Russische offensief in het noorden van Charkiv. Dat zegt de Duitse minister Annalena Baerbock van Buitenlandse Zaken. Ze noemt de situatie rondom de tweede stad van Oekraïne "uiterst dramatisch".
De oproep van Baerbock is opvallend. Duitsland heeft tot nu toe herhaaldelijk geweigerd Taurus-kruisraketten te leveren, omdat bondskanselier Olaf Scholz bang is dat Kiev doelwitten in Rusland onder vuur zal nemen. De Taurus heeft met zo’n vijfhonderd kilometer een groter bereik dan de Amerikaanse ATACMS.
Een week geleden begon het Russische leger aan het offensief in Oost-Oekraïense regio Charkiv. De afgelopen dagen boekten de Russen enkele kilometers terreinwinst geboekt. Gisteren zei Zelensky dat de situatie "extreem moeilijk" was, maar nog wel "onder controle". Vandaag klonk het dat de situatie "gestabiliseerd" is.
In een update zei de stafchef van het Oekraïense leger vandaag dat de Russen sinds het begin van het offensief in de Oost-Oekraïense regio de gevechtszone met liefst zeventig kilometer hebben uitgebreid. De verwachting is dat de strijd de komende dagen zal intensiveren.
Naast de langeafstandswapens wil de Duitse buitenlandminister ook dat Russische aanvoerroutes worden afgesneden. 'We werken hier samen met andere partners aan", aldus Baerbock. Sinds de Russische invasie heeft Duitsland zich opgeworpen als de op een na grootste wapenleverancier van Oekraïne, na de Verenigde Staten.
Jasper Daams
Zelensky: 'Situatie in Charkiv gestabiliseerd'
De Russische opmars aan de grens in het noorden van de provincie Charkiv is "gestabiliseerd", ook al zijn Russische troepen op bepaalde plaatsen tot 10 kilometer diep doorgedrongen. Dat zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vanochtend tegen journalisten.
Rusland lanceerde een week geleden een aanval vanuit de regio Belgorod en trok Charkiv binnen, waar troepen al snel meerdere dorpen konden innemen. De opmars lijkt volgens onafhankelijke waarnemers de laatste dagen echter te stokken. Wel wordt er nog hevig gevochten, onder andere in het stadje Vovtsjansk, dat door Rusland onophoudelijk wordt gebombardeerd. Meer dan 8.000 inwoners zijn er geëvacueerd.
Zelensky benadrukte vanochtend dat de Russische troepen in het gebied enkel de eerste van drie Oekraïense verdedigingslinies hebben bereikt. Her en der klonk de voorbije dagen kritiek dat het Russische leger zo snel meer dan 100 vierkante kilometer had kunnen innemen en dat de Oekraïense defensieve stellingen niet goed voorbereid waren.
Maar volgens de president was het onmogelijk en zou het ook niet slim geweest zijn om een verdedigingslinie pal op de grens aan te leggen. "Door de beschietingen van de Russen was het niet mogelijk om daar loopgraven aan te leggen", aldus Zelensky. Aan de defensielinie die verder van de grens is aangelegd, zijn de Russen nu effectief tot staan gebracht.
De Russische opmars in Charkiv in kaart gebracht: waarom ging het zo snel?
Met zijn aanvallen op Charkiv heeft het Russische leger de aandacht in de oorlog van het zuiden en oosten naar het noorden verlegd. Wat is de situatie aan het front op dit moment?
Sturen van NAVO-instructeurs naar Oekraïne 'onvermijdelijk'
Steeds meer NAVO-landen lijken te overwegen om instructeurs naar Oekraïne te sturen die de Oekraïense militairen ter plaatse moeten opleiden. Volgens Charles Brown, de hoogste Amerikaanse militaire officier, is de stap “onvermijdelijk”. “Uiteindelijk zullen we het doen, na verloop van tijd”, zegt hij.
Het Witte Huis heeft al meermaals benadrukt dat het niet van plan is om troepen naar Oekraïne te sturen en raadt NAVO-bondgenoten aan om dat voorbeeld te volgen. Maar volgens Brown, de voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, waartoe de hoogste militaire leiders behoren, is het “onvermijdelijk” dat de NAVO Oekraïne op termijn voorziet van instructeurs om de soldaten aan het front op te leiden. Dat zei hij donderdag naar aanleiding van een vergadering van het militair comité, dat bestaat uit de legerleiders van de NAVO-lidstaten.
Charles Brown (r), hier naast Amerikaans president Joe Biden (l).Beeld AFP “Uiteindelijk zullen we het doen, na verloop van tijd”, aldus Brown, die tegelijk benadrukte dat een dergelijke operatie op dit moment “te veel NAVO-instructeurs in gevaar zou brengen”.
Steeds meer Europese landen lijken voorstander te zijn van het idee. De Franse president Emmanuel Macron liet als eerste een ballonnetje op in februari, door te zeggen dat het sturen van troepen “niet uitgesloten is”. Die uitspraak herhaalde hij eerder deze maand nog. De Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Gabrielius Landsbergis liet recent weten dat hij het eens is met Macron. “Onze troepen trainden voor de oorlog al Oekraïners in Oekraïne, dus het is goed mogelijk dat ze zoiets opnieuw doen”, zei hij.
Eerder deze week verklaarde ook de nationale veiligheidsadviseur van de Estse president Alar Karis dat Estland “ernstig” overweegt om troepen naar Oekraïne te sturen. “De besprekingen zijn aan de gang. We moeten alle mogelijkheden bekijken.”
'Meer dan 100 Oekraïense drones neergehaald', zegt Moskou, stroomuitval in Sebastopol
Rusland zegt dat het afgelopen nacht een grootschalige Oekraïense aanval met meer dan honderd drones heeft afgeslagen. De drones zouden vooral het schiereiland de Krim en het zuid-westen van het Russische vasteland hebben geviseerd.
Volgens het Russische ministerie van Defensie ging het om 51 lucht- en 6 zeedrones die de Krim hebben aangevallen, 44 luchtdrones in de regio Krasnodar ten oosten daarvan, en 6 andere boven de regio Belgorod, ten noorden van Oekraine.
Het offensief was een van de grootste nachtelijke droneaanvallen door Oekraïne en komt te midden van een Russische opmars in het noordoosten van het land. Russische militairen hebben sinds eind vorige week voornamelijk delen van de regio Charkiv ingenomen.
Twitter bericht wordt geladen...
De regionale autoriteiten van Krasnodar meldden op hun beurt dat er een brand is uitgebroken in een olieraffinaderij in Toeapse. Op beelden op sociale media is te zien hoe een Oekraïense drone ongehinderd richting de raffinaderij, die op dat moment al in brand staat, vliegt en inslaat. In Novorossiejsk zou elektriciteitsinfrastructuur en een oliedepot geraakt zijn.
In de regio Krasnodar en met name in de havenstad Novorossiejsk bevindt zich momenteel het grootste deel van de Russische Zwarte Zeevloot, nadat die zich grotendeels heeft teruggetrokken van de Krim na succesvolle Oekraïense aanvallen van de voorbije maanden.
Op de Krim meldden de autoriteiten een brand in een elektrisch onderstation en zijn noodblack-outs in de elektriciteitsvoorziening aangekondigd. Ook blijven de scholen in Sebastopol dicht.
