In de eerste helft van dit jaar overleden volgens Volksgezondheid zes Belgen nadat ze designerdrugs hadden ingenomen. Zes doden in zes maanden: dat zijn er evenveel als de voorbije vijf jaar. De toename zou een gevolg zijn van de verspreiding van fentanyl, een synthetische vorm van opium. De stof wordt ook gebruikt als verdovingsmiddel tijdens operaties.

Uit internationale rapporten blijkt dat designerdrugs in ons land aan populariteit winnen. Het Europese drugsagentschap waarschuwde in juni nog voor stoffen die honderd keer krachtiger zijn dan heroïne.

‘In het belang van de volksgezondheid moeten we dit soort nieuwe drugs zo snel mogelijk van de markt halen’, zegt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). ‘We moeten tragische situaties zoals over­dosissen of verslavingen vermijden. Door de molecule telkens te veranderen, weten gebruikers en de medische wereld niet meer wat is ingeslikt.’

Om de mazen van het net te dichten, verschijnt vandaag een langverwacht koninklijk besluit. Dat geeft politie, douane en justitie een instrument om designerdrugs te bestrijden.

De belangrijkste verandering bestaat erin dat op de ‘zwarte lijst’ van verboden stoffen de groepen van psychoactieve substanties staan omschreven. Het KB somt de chemische basisstructuur op van derivaten van amfetamines, cathinones (stimulerend), fentanyl, synthetische cannabinoïden, en dergelijke. Vroeger werd elk van die verboden middelen apart opgenomen in de wetgeving. Wanneer iets nieuws werd ontdekt door gezondheids- of ordediensten, moest een hele weg worden afgelegd om het te kunnen verbieden.

Drugsbestrijders hadden vaak het gevoel dat ze achter de feiten bleven aanhollen: zolang elke stof apart moest worden verboden, volstond het voor de drugsproducenten om de molecule licht te wijzen en zo weer te kunnen spreken van een legaal product.

Om de wijziging uit te leggen, maakt de De Block de vergelijking met auto’s: ‘In plaats van elk merk apart op te sommen, hebben we het nu over voertuigen met drie of vier wielen en een stuur.’

Vloeibare xtc

Ook voor de stof die aan de basis ligt van wat in de volksmond ‘vloeibare xtc’ wordt genoemd, verandert een en ander. De toegang tot GBL, de stof die door het menselijk lichaam wordt omgezet tot GHB of ‘vloeibare xtc’, wordt aan banden gelegd. GBL en het soortgelijke 1,4-BD worden voor allerlei industriële toepassingen gebruikt, als oplosmiddel voor lijmen bijvoorbeeld.