Onderzoekscommissie naar seksueel misbruik doet 137 aanbevelingen: centraal aanspreekpunt en nieuw expertisecentrum

Naar aanleiding van 'Godvergeten', de VRT-reeks over seksueel geweld binnen de Kerk en religieuze organisaties richtte de Kamer een parlementaire onderzoekscommissie op naar kindermisbruik en seksueel geweld, binnen en buiten de Kerk. Die commissie heeft vandaag haar eindrapport voorgesteld.

Met het rapport hoopt de onderzoekscommissie een leidraad te kunnen bieden "om meer greep te krijgen op het onderschat maatschappelijk probleem" van seksueel geweld in onze samenleving. "Het is immers onze plicht als samenleving om de meest kwetsbaren te beschermen", aldus commissievoorzitter Sophie De Wit (N-VA). 

De onderzoekscommissie besluit dat er "een erg grote nood is aan verdere opvolging en erkenning maar ook aan onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek van seksueel geweld, zowel binnen als buiten de Kerk". 

Het rapport bevat daarom 137 aanbevelingen om de strijd tegen kindermisbruik en seksueel geweld op te voeren. "Deze aanbevelingen bieden ook een routekaart voor concrete acties die genomen moeten worden om het welzijn en de veiligheid van kinderen te waarborgen. Kinderen en slachtoffers uit het verleden, het heden en de toekomst. De slachtoffers hebben lang genoeg gewacht."

Tijdens de voorstelling van het rapport in de Kamer lijst voorzitter De Wit enkele belangrijke aanbevelingen op: 

• De commissie pleit voor de aanstelling van een commissaris voor Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag en Seksueel geweld op minderjarigen en kwetsbare personen. Hij of zij fungeert als centraal aanspreekpunt voor diverse beleidsverantwoordelijken. 

• Deze persoon neemt de leiding over het op te richten Expertisecentrum Seksueel Geweld, een onafhankelijk orgaan dat eveneens zal worden opgericht, en beleidsadviezen formuleert. Het expertisecentrum is multidisciplinair en voert wetenschappelijk onderzoek over alle facetten van de problematiek.  

• De oprichting van een nieuwe, onafhankelijke Arbitragecommissie met een focus op slachtoffers van niet-acuut seksueel geweld en juridisch verjaarde feiten. Er dient ook een nieuw vergoedingssysteem uitgewerkt te worden.

• De uitbreiding van de (Vlaamse) Erkennings- en Bemiddelingscommissie en de uitrol ervan in de andere landsgedeelten, met als doel om erkenning en antwoorden te bieden in individuele dossiers waar de verjaring reeds is ingetreden.  
  

• Een juridisch-academisch onderzoek naar de mogelijkheid van een retroactieve afschaffing van de verjaringstermijn bij seksueel kindermisbruik. 

• Uitbreiding algemene telefoon- en chatlijn met 24/7 bereikbaarheid. 

• Betere toegang tot psycho-traumatische zorg. 

• Unieke toegangspoort, liefst via de Zorgcentra Seksueel Geweld .

• Betere  juridische ondersteuning door bijvoorbeeld 'permanentie' van gespecialiseerde advocaten.

• Ook de oprichting van een herstelfonds zal worden onderzocht, gefinancierd door de dader en/of de inrichtende instelling in wiens kader het seksueel geweld plaatsvond. Dit fonds kan tussenkomen voor alle kosten die slachtoffers na seksueel geweld moeten dragen. 

• Inning door de overheid van een schadevergoeding bij de veroordeelde om slachtoffers te ontzorgen. 

• Onderzoek naar een geschiktere berekeningswijze voor het bedrag van een schadevergoeding. 

• 18 november als herdenkingsdag voor alle slachtoffers van seksueel geweld. 

• Verantwoordelijkheid erkennen en slachtoffer centraal zetten. 

• Proactief optreden door daders zelf op te sporen via actuele aanwijzingen of informatie waarover zij beschikken in hun archieven en andere documenten. 

• Meewerken aan de oprichting van een nieuwe arbitragecommissie. 

• De toegang bevorderen van de politionele en gerechtelijke autoriteiten tot de relevante dossiers die zich bij de kerkelijke autoriteiten bevinden, met inachtneming van de nodige vertrouwelijkheid. 

• Garanderen dat na een overplaatsing of een verhuis het dossier van de dader steeds in het bezit is van de overste in het land waar hij zich op dat ogenblik bevindt. 

• De Zorgcentra na Seksueel Geweld zijn multidisciplinaire centra waar slachtoffers op een laagdrempelige manier en met een holistische aanpak worden opgevangen. Er moet een analyse gemaakt worden hoe de werking van de deze centra kan geoptimaliseerd en eventueel uitgebreid worden, zodat het ook een opvangpunt wordt voor niet-acute slachtoffers; 

• Onderzoeken of het spreekrecht moet vervangen worden door een spreekverplichting wanneer een minderjarige of kwetsbare persoon slachtoffer is of dreigt te worden van zeer ernstige misdrijven, zoals seksueel geweld. Daarbij kan ingezet worden op een verplicht multidisciplinair casusoverleg tussen politie, justitie en hulpverlening ter bevordering van de informatiedeling.  

• Automatische tussenkomst van de dienst Slachtofferonthaal bij alle slachtoffers van seksueel geweld, zodat zij beter worden geïnformeerd en bijgestaan tijdens de gehele gerechtelijke procedure. 

• Het grote aantal geseponeerde dossiers (58 %) terugdringen door gebruik te maken van specifieke onderzoeksstrategieën en DNA-onderzoek te optimaliseren. 

• Inzetten op zinvolle detentie door daders een gespecialiseerde behandeling en begeleiding in de gevangenis te bieden. 

• Daders met een hoog recidiverisico een volledig (en algemeen) omgangsverbod met minderjarigen opleggen als vorm van beveiligingsmaatregel. 

• Door tijdsgebrek heeft de Onderzoekscommissie zich niet meer kunnen buigen over het rapport van de Hoge Raad voor de Justitie over Operatie Kelk (overgemaakt op 16 april) waarin sprake van meerdere "disfuncties" tijdens dat onderzoek. De Onderzoekscommissie pleit dan ook meteen voor de oprichting van een nieuwe onderzoekscommissie die zich over Operatie Kelk moet buigen.