"Je moet kunnen genieten van je pensioen wanneer dat nog kan": dit is waarom jullie de verhoogde pensioenleeftijd (niet) zien zitten
De verhoging van de pensioenleeftijd beroert de gemoederen. Dat blijkt althans uit de vele getuigenissen die onze redactie binnenkreeg na een nieuw onderzoek van Securex. Hoewel de motivaties variëren, is er wel een duidelijke rode draad in jullie reacties: de meerderheid ziet het niet zitten om langer te werken. Van "fysieke uitputting" tot "weinig respect voor oudere werknemers", zo staan jullie tegenover een verlengde loopbaan.
Het is bijna zover: vanaf volgend jaar is de wettelijke pensioenleeftijd voor alle werknemers van 65 jaar of jonger 66 jaar in plaats van 65. Maar dat zien veel Belgen niet zitten. Maar liefst 8 op de 10 werknemers geven aan dat ze niet tot 66 jaar of langer zullen kunnen werken. Dat blijkt uit een onderzoek van personeelsdienstenbedrijf Securex.
Een blik op onze mailbox toont al snel dezelfde teneur. Van alle mensen die reageren, geeft een meerderheid aan zich niet in staat te voelen om door te werken tot 66 jaar. Ze wijzen voornamelijk op fysieke en mentale vermoeidheid, en de wens om van hun pensioen te genieten na een lang arbeidsleven. Toch zijn er ook enkelen die de verhoging van de pensioenleeftijd als een kans zien. Voor hen betekent langer werken een mogelijkheid om actief en betrokken te blijven, en om hun ervaring en kennis langer in te zetten.
Mieke: "Als ik uitval, zullen mijn collega's moeten opdraaien voor het hele systeem"
Mieke Willems (57) is kleuterjuf en werkt voltijds. Om financiële redenen kan ze niet halftijds werken. "Ik doe mijn job nog altijd zeer graag", vertelt ze. "Maar ik kan niet werken tot mijn 66e in een kleuterklas met gemiddeld 22 kinderen. Ze hebben allen hun eigen noden, je moet heel de dag actief met hen bezig zijn en het is zelden stil in de klas. Daar komen dan ook nog veel administratie, toezichten en schoolactiviteiten bij."
"Ik heb het gevoel dat ik maximum tot mijn 62e gemotiveerd kan werken. Wat daarna zal komen, is een uitgebluste leerkracht, die mogelijk zal uitvallen en vervangen zal moeten worden. En dan volgen de grote problemen: er zijn geen vervangingen of de school heeft geen recht op een vervanging. Mijn collega's zullen in dat geval dus moeten opdraaien voor het hele systeem."
Serge: "Beter als we vanaf bepaalde leeftijd werk zouden kunnen afbouwen"
Ook voor Serge Bonneure lijkt de verhoging van de pensioenleeftijd een slecht idee. Zeker in het huidige systeem. "Ik ben 57 en vind het fysiek nu al een uitdaging om 38 uur te werken per week. Het zou misschien beter zijn als je vanaf een bepaalde leeftijd het werk zou kunnen afbouwen tot je 66 bent. Dat je dus minder werkt, maar ook al een deel van je pensioen krijgt bijvoorbeeld. Afhankelijk van wat je aankan. Ik denk dat je zo werknemers veel gemotiveerder houdt om zo lang mogelijk te werken."
Deeltijds pensioen, kan dat wel?
Het verbaast pensioeneconome Marjan Maes (KU Leuven) helemaal niet dat veel mensen, onder wie Serge, graag hun werk gedeeltelijk zouden afbouwen. "Dat kan trouwens ook goed zijn voor hun gezondheid, heeft onderzoek al aangetoond. Van de ene op de andere dag stoppen met werken kan een stevige impact hebben op je mentale en fysieke toestand."
"Ik ben dus grote voorstander van het deeltijdse pensioen. Maar dat moet echt wel ingevoerd worden volgens bepaalde regels. Want als je tegen je bevolking zegt dat ze bijvoorbeeld op 60 jaar gedeeltelijk pensioen kunnen krijgen, gaat bijna iedereen dat natuurlijk doen. Dan heb je, ten opzichte van de situatie voor die hervorming, plots een piek in pensionering en wordt er een gat geslagen in de overheidsfinanciën."
"Als je dat invoert, moet je dus maken dat het financieel minder interessant is om het (gedeeltelijke) pensioen op te nemen op de vroegst mogelijke leeftijd. Hoe vroeger je het opneemt, hoe lager het moet zijn dus."
Odil: "Je moet kunnen genieten van je pensioen wanneer je nog fit bent"
"Na een lange loopbaan van 40 jaar werken zou iedereen recht moeten hebben op een pensioen waarin ze volop kunnen genieten", zegt Odil Wittemans. "Je zou dat moeten kunnen doen wanneer je nog relatief fit en mobiel bent. Niet wanneer je 66 jaar oud bent. Dan is de kans groter dat je minder energie hebt of met gezondheidsproblemen kampt. Op die leeftijd is ontspannen genieten vaak lastiger. Het is belangrijk om je pensioen te beleven als een verdiende zorgeloze tijd, niet als een race tegen de klok."
Christine: "Het leed en verdriet dragen van je patiënten is zwaar"
Christine Teirlynck werkt al 40 jaar in de ziekenzorg. "Ik doe mijn job met veel passie, kennis en ervaring. Maar na 40 jaar ben ik op. Het is een job die veel van je vraagt. Je werkt nachten, in het weekend en op feestdagen. Er is een hoge werkdruk, we zijn niet met genoeg en op vrije dagen word je gebeld om in te springen. Ik merk dat dat fysiek almaar moeilijker wordt."
De weinige waardering die we krijgen is onbegrijpelijk
"Maar ook mentaal is het niet evident. Het leed en verdriet dragen van je patiënten is zwaar en soms blijft het kleven. Ook de weinige waardering die we krijgen, is onbegrijpelijk. In 40 jaar tijd is er nog niks veranderd aan de werkomstandigheden voor mensen in de ziekenzorg."
Dominique: "Mensen die buiten werken in moeilijke omstandigheden, kunnen niet langer werken"
"Mensen die op bureau werken en dus lekker binnenzitten, mogen wat mij betreft langer werken", zegt Dominique Ingels. "Politici en dergelijke ook. Maar mensen zoals ik - technici, arbeiders, chauffeurs, ... - kunnen dat niet. Zij die zowel binnen als buiten moeten werken in moeilijke omstandigheden kampen met rugklachten, pijnlijke gewrichten, ziektes en meer."
Dringend platform nodig voor heroriëntatie
"Ik heb veel begrip voor mensen met zware beroepen", zegt Maes. "Maar als je kijkt naar andere landen, zoals Nederland, zie je dat mensen over alle sectoren heen langer werken dan wij."
Waarom werken we in België gemiddeld dan minder lang? "Eigenlijk is dat geen pensioenprobleem, maar heeft dat te maken met duurzaamheid en welzijn op het werk. Er zou veel meer geheroriënteerd of omgeschoold kunnen worden tijdens de loopbaan. Zowel binnen als buiten een bedrijf. Dat taboe moet echt weg."
"Er moet daarvoor ook een betere samenwerking zijn tussen organisaties en instanties zoals de VDAB. Tegelijkertijd moeten we mensen de zekerheid en gerustheid bieden dat als ze ervoor kiezen om van pad te veranderen, ze op hun 50 jaar niet plots het risico lopen om te eindigen met niks. Het moet ook financieel interessanter zijn te kiezen voor een andere loopbaan, die gepaard kan gaan met lager loon en pensioenopbouw, dan een eindeloopbaanstelsel."
"Het is ook enorm belangrijk dat we mensen beter begeleiden naar bijvoorbeeld knelpuntopleidingen. Mensen die willen veranderen van job, vinden blijkbaar de weg niet naar de opties. Heroriëntatie lijkt toch eerder iets op eigen initiatief en risico. We zetten hier niet systematisch op in. Er is bijvoorbeeld geen platform waar ze gemakkelijk op kunnen zoeken. Als we pensioenhervorming serieus willen nemen, moeten we dat echt ontwikkelen."
Patrick: "Alleen haalbaar als men beseft dat iemand van 66 geen 30 meer is"
Patrick Switten staat open voor de verhoging van de pensioenleeftijd, maar daar staat wel iets tegenover: begrip voor oudere werknemers. "Werken tot 66 jaar is enkel haalbaar als men beseft dat iemand van 66 geen 30 jaar meer is. Op dit moment wordt van een 60-jarige evenveel verwacht als van iemand die een pak jonger is. Maar als 60-plussers wel het nodige respect krijgen, kunnen ze een meerwaarde zijn."
Christine: "Ik kan me echt niet inbeelden dat ik stop"
Christina Copers (64) moet nog werken tot 2026, maar voor haar mag het werkleven zeker nog wat langer duren. "Ik werk in een innovatiegerichte job. Dat blijft boeiend, ongeacht je leeftijd. Ik kan me niet inbeelden dat ik ermee stop. Ik hoop dus echt dat ik ook na mijn 66 nog aan het werk kan blijven. Als mijn werkgever dat toelaat. Als dat niet gaat, heb ik de optie om als consultant verder te doen."
Philippe: "Ik zou het sociale contact missen"
"Ik was sowieso al van plan om langer te werken", zegt Philippe De Pauw, die in de pensioenbonus een aantrekkelijk pluspunt ziet. "Ik voel me nog veel te goed en te jong om met pensioen te gaan. Ik zou het sociale contact missen."
Waarom blijven grote pensioenhervormingen uit?
Maes heeft zich vorig jaar al kritisch uitgesproken over het akkoord over de hervorming van de pensioenen. Volgens haar en andere pensioenexperts ging dat toen niet over een echte hervorming, maar was dat eerder "gerommel in de marge".
"Ik denk dat grote pensioenhervormingen echt nodig zijn", herhaalt Maes. "Ik denk dat we allemaal heel goed weten wat er moet gebeuren. Er zijn al veel onderzoeken geweest."
Waarom gebeurt dat dan niet? "Het vergt heel wat moed van een overheid om dermate in te grijpen. Als je er echt werk van wilt maken, moet je meteen het ganse plaatje bekijken: je moet dan ook de reïntegratie van zieken, activering van werklozen en loopbaanheroriëntatie aanpakken."
"Want sommige problemen met pensioenen los je, zoals ik al zei, pas op als je aandacht geeft aan werkbaar werken. Anders ga je heel wat weerstand krijgen. Tegelijk, als het te moeilijk wordt en de vruchten zich pas op lange termijn situeren, gaan beleidsmakers de neiging krijgen het voor zich uit te schuiven. Het is dus niet gemakkelijk, maar het is wel echt nodig."