Eerste beperking op Amerikaanse wapens voor Israël is ‘symbolisch belangrijk’

In zijn krachtigste uitspraken tot nu toe over de zeven maanden durende Gaza-oorlog zei Joe Biden dat de VS leveringen zal blokkeren van wapens die zouden kunnen worden afgevuurd in Rafah. In dat dichtbevolkte zuiden van de Gazastrook schuilen nu meer dan een miljoen Palestijnen voor het geweld. Tegelijk benadrukte hij dat Washington nog steeds de veiligheid van Israël zou garanderen, zoals het Iron Dome-raketafweersysteem en Israëls “vermogen om te reageren op aanvallen”, zoals van Iran in april.

De recentste bestellingen van Israël omvatten munitie, variërend van 113 kilo- tot 900 kilo-bommen. De president hield nu voor het eerst een zending van 3.500 van deze bommen tegen. Het gaat om 1.800 bommen van 900 kilo en 1.700 bommen van 225 kilo.

“Vooral de symboliek van de Amerikaanse beslissing is heel belangrijk”, zegt Diederik Cops, senior onderzoeker van het Vlaams Vredesinstituut. “Het is namelijk voor het eerst sinds het ontstaan van de staat Israël dat de VS deze positie innemen. De regering-Biden wil een duidelijk signaal geven.”

De hamvraag is of de beperking een onmiddellijke impact zal hebben op het slagveld. “Het operationeel militair gevolg is nog een vraagteken maar het kan wel degelijk een effect hebben”, zegt Cops. “Israël voert toch veel bombardementen uit tijdens het Gaza-offensief en is voor Amerikaanse wapensystemen ook afhankelijk van VS-munitie die ze niet bij andere leveranciers kunnen vinden. Hun leger bevindt zich in een afhankelijkheidspositie. Vroeger gingen ze er altijd van uit dat er daar door hun historische verwevenheid niets kon tussenkomen.”

Hellfire-raketten

Voor het slagveld zal veel afhangen van hoeveel voorraden Israël heeft aangelegd. Sinds 7 oktober heeft Washington al vele tienduizenden wapens en stukken munitie naar Israël gestuurd. Alleen al de hulp die van 7 oktober tot 29 december naar Israël was verzonden, omvatte volgens The New York Times 52.229 ‘M795 155-millimeter’-artilleriegranaten, 30.000 M4-drijfladingen voor houwitsers, 4.792 ‘M107 155-mm’-artilleriegranaten en 13.981 ‘M830A1 120-mm’-tankgranaten. Er werd ook voor 320 miljoen dollar aan kits geleverd voor het omzetten van ongeleide ‘domme’ bommen in gps-geleide munitie, bovenop een eerdere bestelling van 403 miljoen dollar voor dezelfde geleiders. Er zijn ook Hellfire-raketten voor drones geleverd. De VS gaven Israël bovendien toegang tot Amerikaanse militaire voorraden in Israël, waar zich zware vliegtuigbommen bevinden.

In een interview met CNN gaf Biden intussen voor het eerst toe dat door hun wapens onschuldige Palestijnen zijn omgekomen. “Er zijn burgers gedood in Gaza als gevolg van onze bommen”, zei hij. De president is van plan om eerstdaags een rapport aan het Congres te overhandigen waarin wordt beoordeeld of zijn regering de garanties van Israël gelooft dat het VS-wapens heeft gebruikt in overeenstemming met de Amerikaanse en internationale wetgeving.

Israël voert aan dat net gps-geleide VS-systemen burgerslachtoffers weten te voorkomen maar een tachtigtal Democraten uit het Huis schreven vorige week een brief aan Biden waarin ze dat betwijfelen. Het Congres uit ook steeds meer kritiek op het gebrek aan openbare informatie over de wapenverkopen. Het Pentagon heeft tot nu toe slechts twee nieuwsberichten gepubliceerd, op 9 en 29 december, over de goedkeuring van de militaire noodverkopen aan Israël, terwijl het militaire materieel dat naar Oekraïne is gestuurd wordt opgesomd in een regelmatig bijgewerkt informatieblad. “Inhoudelijke details over deze contracten blijven dikwijls uit omwille van Amerika’s strategische veiligheid, omdat ook er wapensystemen bij zitten die gepositioneerd kunnen worden tegenover hun regionale vijanden zoals Iran”, zegt Cops.

De financiering van de militaire hulp aan Israël staat ook juridisch gebeiteld. Onder de regering van president Barack Obama verbonden de VS zich in 2016 er toe om Israël over een periode van tien jaar 38 miljard dollar aan wapens te schenken. Daarnaast ondertekende president Biden vorige maand een hulppakket dat ook 15 miljard dollar aan extra militaire hulp omvat.

Amerikaanse wapenproducenten lopen niet graag te koop met de winst die ze hiermee boeken. Volgens het toonaangevende Zweedse vredesinstituut SIPRI was Israël tussen 2019-’23 goed voor 3,6 procent van de VS-wapenexport. Dat is véél voor de regering van premier Netanyahu, voor wie deze omvang maar liefst 69 procent van haar wapenimport bedraagt. Daaronder bevinden zich veel gevechtsvliegtuigen.

Israël was een van de eerste intekenaars van het F-35-programma, waarvan het 75 gevechtsvliegtuigen bestelde en er al meer dan 30 geleverd kreeg. Het bestelde dit jaar ook voor 18 miljard dollar aan nieuwe F-15’s maar deze worden pas tegen 2029 geleverd. Biden komt nu onder toenemende druk te staan om ook dit soort leveringen op lange termijn te bevriezen.

Vlaanderen is al langer veel strenger. Van hieruit zijn er volgens Cops sinds 2006 geen rechtstreekse leveringen meer die de kracht van het Israëlische leger kunnen versterken, al is er wel doorvoer via zeehavens. “Wat ook gebeurt, is dat er producten geleverd mogen worden aan Israëlische defensiebedrijven als zij iets maken voor andere legers, ook voor ons bijvoorbeeld”, zegt hij. “Voor zover we weten, houden Israëlische bedrijven zich aan de afspraak over het buitenlandse eindgebruik want ze weten dat ze in de problemen komen als deze componenten toch bij hun leger terechtkomen. Honderd procent zeker ben je natuurlijk nooit.”