Beyoncé laat naadloos popcultuur samensmelten met zwart bewustzijn, laat Homecoming zien ★★★★☆
Wat doe je als je als eerste zwarte vrouw de headliner mag zijn op het belangrijkste popfestival van de Verenigde Staten? Dan ga je niet met een bloemenkransje love, peace en happiness staan te verkondigen. Nee, ‘het was veel belangrijker om onze cultuur naar Coachella te brengen’.
Precies dat heeft Beyoncé, de grootste ster in hedendaagse popmuziek, in 2018 gedaan. Als iemand heeft bewezen dat ze naadloos de popcultuur kan laten samensmelten met een boodschap van zwart bewustzijn, zonder daarbij groepen – lees: witten – uit te sluiten, dan is het Queen Bey wel.
Ze greep de gelegenheid met beide handen aan. Beyoncés show telde 150 muzikanten en dansers en vergde acht maanden voorbereiding. Dat moest worden vastgelegd in een documentaire. En Beyoncé regisseerde die. Als het ruim twee uur durende Homecoming begint, en je voor het eerst de getrapte piramide ziet waarop de muzikanten, de dansers en zangers hun ding doen, is dat te zien als een indrukwekkend understatement.
Belangrijker: Beyoncé heeft met haar concert geprobeerd invloedrijke Afro-Amerikaanse vrouwen als de schrijvers Toni Morrison en Alice Walker te eren en ieder zwart mens dat zich niet in de media vertegenwoordigd vindt, het gevoel te geven dat hij of zij nu ook op het podium staat.
Daarvoor hield de megaster audities op de HBCU’s, de Amerikaanse universiteiten opgericht om Afro-Amerikaanse studenten op te leiden. Scholen met langlopende drumband- en fanfaretradities. Dus speelt naast de reguliere musici een immense verzameling van toeters en trommelaars mee.
Beelden van het concert worden afgewisseld met die van de voorbereidingen en repetities. Daarmee heeft Homecoming dezelfde vorm als In Bed with Madonna (1991). En waar in Madonna’s docu haar dansers aan het woord komen, mogen bij Beyoncé de gerekruteerde talenten hun zegje doen: het meisje dat dacht dat ze te klein zou zijn om op het podium te twirlen; de jonge moeder die ernaar uitkijkt om later haar zoontje te vertellen dat zij ‘daar, ja daar’ op het podium stond met Queen Bey; en dikke meisjes in strak latex die sexy dansen.
Beyoncé: ‘Niemand wordt hier gemarginaliseerd.’
Moeder overste heeft een inclusieve showcase van zwarte cultuur samengesteld en verzorgde en passant de spetterende soundtrack; Coachella 2018 werd zelfs omgedoopt tot Beychella.
Toch, in eerste instantie maakt het documentairedeel minder indruk. Als Beyoncé haar beweegredenen voor de opzet van het concert toelicht, is dat steevast buiten beeld en over een telefoonlijn. Dat schept afstand. Pas wanneer de zwarte godin aan de hand van privéfilmpjes vertelt over de complicaties bij haar laatste zwangerschap, krijg je het gevoel dat ze heus niet vanuit de hemel op de Olympus is geland, maar net zo menselijk is als de jongeren die ze een podium biedt.
Als concertregistratie is Homecoming echter fenomenaal. Het vuurtje wordt vanaf opener Crazy in Love sluimerend gehouden. Maar bij Run the World (Girls) gaat er serieus de fik in. De menigte op het podium stampt en stoomt. Beyoncés ex-collega’s van Destiny’s Child komen meezingen waarna B’s zusje Solange ook even komt buurten. Gewoon een dansje van twee meiden die zich op het schoolplein wanen. Maar zo aanstekelijk dat je opgenomen wilt worden in die ademende, feestvierende massa met Beyoncé als prima inter pares. De opwinding, het plezier, de gemeenschapszin. Het breekt dwars door je tv-scherm en laat je door de kamer dansen.
Homecoming is op Netflix te zien.