Vlaamse overheid heeft nog altijd beleggingen in de fossiele economie

In 2016 keurde het Vlaams Parlement een resolutie goed om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen. Die bepaalde onder meer dat de Vlaamse overheid alle participaties en beleggingen in de fossiele-brandstofsector moest afbouwen. Maar drie jaar later is dat nauwelijks gebeurd, zo blijkt uit het antwoord van Vlaams minister van Financiën Lydia Peeters (Open Vld) op de schriftelijke vraag van Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V). De fossiele portefeuille daalde van 25 miljoen euro naar iets minder dan 20 miljoen euro.

“De Vlaamse overheid had nogal wat obligaties en aandelen in vervuilende steenkoolcentrales en in grote olie- en gasbedrijven (onder andere Shell, Total, Rio Tinto en Statoil, EC). De aandelen in die bedrijven zijn nu verkocht. Bovendien is ook Limburg Gas in 2018 vrijwillig ontbonden. Daarmee is de laatste participatie in fossiele brandstoffen uit de aandelenportefeuille van de nv Mijnen verdwenen”, zegt Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V), hoofdindiener van de klimaatresolutie destijds.

Terwijl de overheid vroeger enkel met het oog op de opbrengst belegde, gaat ze nu ook uit van haar maatschappelijke opdracht. Zeker in tijden van klimaatspijbelaars is ethisch en duurzaam beleggen een must, klinkt het. Bothuyne: “De fossiele economie is de economie van het verleden. In eerste instantie moeten we nu beleggen in projecten die relevant zijn voor het eigen Vlaamse beleid, zoals sociaal wonen, scholenbouw of energieleningen.”

Dat gebeurt nu al, en die keuze legt de Vlaamse schatkist geen windeieren. De opbrengsten zijn naar verluidt marktcomform. 

Roofbouw

Ondanks de goede voornemens verloopt de beloofde afbouw wel traag. Op dit moment zit er nog altijd 20 miljoen euro in de beleggingsportefeuille. Waarom duurt het allemaal zo lang? “Omdat sommige beleggingen pas op een langere termijn kunnen worden afgesloten”, zegt Bothuyne. “Sommige beleggingen zijn op lange termijn gebeurd. De meeste lopen nog een aantal maanden tot een aantal jaren.”

Als je die te snel afbouwt, krijg je volgens de CD&V’er een aanzienlijk verlies. “We geven de overheid de tijd om die afbouw te doen, geen roofbouw. Het kan niet de bedoeling zijn dat we de belastingbetaler ontdoen van vele miljoenen euro’s. We gaan onszelf geen armoe aandoen.”

Mathias Bienstman van Bond Beter Leefmilieu heeft daar zijn twijfels bij: “Tenzij het om heel specifieke investeringen gaat, stel ik mij de vraag waarom het verkopen van pakweg obligaties niet mogelijk is. Zeker nu bijvoorbeeld de olieprijs zich heeft hersteld.” Al vindt Bienstman toch vooral dat de afbouw door de Vlaamse overheid te traag gaat. “Dit is echt wel een slakkengangetje in vergelijking met de maatschappelijke verwachtingen.”

Ook Greenpeace vindt dat de afbouw te traag verloopt. “De meeste internationale campagnes voor zo’n decarbonisering pleiten voor een termijn van vijf jaar, vanaf de beslissing om investeringen af te bouwen. Dat is ook wat wij de Vlaamse universiteiten voorhouden. Dat moet dus ook zeker gelden voor de Vlaamse overheid, die een voorbeeldfunctie heeft”, zegt Mathias Balcaen van Greenpeace.

Universiteiten en onderzoeksinstellingen, die Vlaamse overheidssteun krijgen, hebben immers ook nog fossiele beleggingen. Op dit moment is het echter moeilijk om zicht te krijgen op die bedragen. “Daar moet de oefening eveneens gebeuren”, vindt Bothuyne. “De volgende Vlaamse regering moet duurzaam beleggen als norm hanteren.” In zijn ogen geldt dat niet alleen voor academische instellingen, maar voor alle organisaties die Vlaamse subsidies ontvangen. Dus ook cultuurhuizen, bedrijven en andere instellingen.