Trump wil Amerika ook in de ruimte weer 'great' maken, om te beginnen met een nieuwe missie naar de maan

De Amerikanen hebben een haat-liefdeverhouding met de maan. Nadat in de jaren negentig de interesse in maanlandingen zo goed als verdwenen was, verklaarde toenmalig president Bush in 2004 dat de VS voor 2020 opnieuw voet zouden zetten op de maan. Om dit mogelijk te maken, zette Nasa het zogenoemde Constellation Program op, voor de ontwikkeling van raketten en capsules die de reis mogelijk moesten maken. Enkele jaren later legde Bush' opvolger Obama de plannen stil. Hij wilde een bemande vlucht naar een komeet en in de jaren dertig naar mars. Het Constellation Program werd stopgezet en de maan verdween weer uit beeld.

Politieke achtergrond

Maandagavond kondigde president Trump met zijn Space Policy Directive 1 aan dat het land opnieuw mensen naar de maan zal sturen. 'We zijn de leider, we blijven de leider en we zullen ons leiderschap verder versterken', aldus Trump tijdens een ceremonie in het Witte Huis, in aanwezigheid van enkele oud-astronauten. 

Dat de Verenigde Staten willen terugkeren naar de maan, heeft vooral een politieke achtergrond. Landen als India en China hebben de afgelopen jaren veel energie gestoken in eigen ruimtevaartprogramma's en Beijing wil in de jaren dertig eigen taikonauten - zoals ze in China worden genoemd - op de maan zetten. Het land boekt stap voor stap vooruitgang: in 2013 werd voor het eerst sinds de jaren zeventig een zachte maanlanding uitgevoerd en er werd een wagentje 'Jadekonijn' uitgezet. Binnen enkele jaren wil Beijing maanstenen terugbrengen naar de aarde.

Door eerder een nederzetting op de maan te vestigen dan China (de Russen hebben ook plannen, zij het vage), zouden de Amerikanen belangrijke gebieden van de maan kunnen koloniseren, al verbieden internationale verdragen een claim op grondgebied op andere hemellichamen dan de aarde.

Tussenstation

Zo'n nederzetting kan dienen als tussenstation voor verdere reizen. Door de zes keer geringere zwaartekracht van de maan is het vanaf daar eenvoudiger raketten te lanceren richting Mars, of nog dieper het zonnestelsel in. Daarvoor moet dan wel lokaal brandstof worden geproduceerd, met een technologie die nog ontwikkeld moet worden. Verder biedt de relatieve nabijheid van de maan (een reis ernaartoe duurt een paar dagen en communicatie vergt drie seconden) gelegenheid te oefenen met een langdurig buitenaards verblijf en bij geringere zwaartekracht. Door het ontbreken van een atmosfeer (en dus bewolking) kunnen zonnepanelen en accu's of brandstofcellen voldoende energie opwekken voor een langdurig verblijf en voor het verbouwen van groente. Rond de Zuidpool zijn plekken die bijna continu in zonlicht staan, waardoor ze ideaal zijn voor de opwekking van energie.

Het grootste probleem van de plannen van Trump is dat veel van de ideeën nooit in de praktijk zijn onderzocht. Daarbij komt dat de Amerikanen sinds de pensionering van de Spaceshuttle niet eens in staat zijn eigen astronauten naar het ruimtestation ISS te brengen, dat slechts vierhonderd kilometer boven de aarde cirkelt, in plaats van bijna 400 duizend. Al wordt dit tekort de komende jaren opgelost: Nasa werkt aan een nieuwe raket en commerciële partijen als Boeing en SpaceX ontwikkelen beide een bemande capsule die vanaf volgend jaar hun eerste proefvluchten gaan maken.

Over de termijn waarop zijn maanplannen uitgevoerd zullen worden, repte de president niet. Ook over een ander belangrijk aspect, het benodigde geld, sprak hij niet. Voor een missie zoals Trump die voor ogen heeft, is mogelijk 40 tot 100 miljard dollar nodig, ministens twee keer zo veel als het huidige jaarbudget voor de totale organisatie. Bij de bekendmaking van zijn plannen heeft de president niet aangegeven hoe hij dit geld gaat vrij maken. Sterker, het budget van Nasa is onder zijn bewind (een beetje) gedaald. Begin volgend jaar zal de ruimtevaartorganisatie haar begrotingsvoorstellen voor 2019 indienen, waarin ruimte wordt gemaakt voor Trumps plannen. Of die plannen door het Congres worden goedgekeurd, is ook onzeker. Voordat er concreet wordt gewerkt aan een maanmissie, is de termijn van Trump dan al minstens halverwege.

Zwalkend beleid

Door de constant wisselende verlangens van Amerikaanse presidenten heeft Nasa de afgelopen jaren een zwalkend beleid gevoerd. Eerst moesten de Amerikanen wel naar de maan, toen weer niet en nu weer wel. Budgetten werden constant aangepast of kregen een ander doel. Onder Trump is bovendien het belangrijke aardobservatieprogramma gereduceerd. Hoewel commerciële partijen als SpaceX en Blue Origin succesvol zijn, heeft Nasa een flink deel van zijn slagkracht verloren.

Als het gaat om onderzoek zet Europa de toon. Met de spectaculaire landingsmissie op een komeet, enkele jaren geleden; maar ook met een intensief aardobservatieprogramma (zoals recent de succesvolle lancering van het Nederlandse instrument Tropomi, dat wereldwijd zeer gedetailleerd luchtvervuiling meet). 

Trump zegt dat hij Amerika ook in de ruimte weer great wil maken, maar of dit gaat lukken met een terugkeer op de maan en of hij bereid is de daarvoor benodigde miljarden dollars vrij te maken, is twijfelachtig. Misschien eerst maar eens aan die muur beginnen.