‘Onthullende’ reportages over Facebook zijn er al bij de dozijnen. De ­kijker de stuipen op het lijf jagen doen ze allemaal. En dat was twee à drie jaar geleden echt nuttig. In 2019 zijn we al bang genoeg, dankuwel, en snakken we vooral naar inzicht. Facebook en ik scoort wat dat betreft niet perfect, maar toch verbazend goed.

Er waren nochtans redenen om ons hart vast te houden. Ten eerste die ­titel: Facebook en ik. Alsof het in ge­lijke mate over Facebook en Tim Verheyden zou gaan. De VRT worstelt nog altijd met die dwangneurose waarbij het zijn journalisten wil opvoeren als BV’s, zodat elke reportage een realityshow dreigt te worden. Dat blijkt reuze mee te vallen: Verheyden is veel in beeld (oké, haast continu) maar onthoudt zich grotendeels van persoonlijke ontboezemingen. Hij praat de boel helder en informatief aan elkaar, en haalt er waar nodig een aantal goed gekozen experts bij. ­Onder hen de Stanford-onderzoeker ­Michal Kosinski, de man wiens werk later werd misbruikt door Cambridge Analytica, en Christopher Wylie van Cambridge Analytica zelf.

Ook een beetje zorgwekkend was de rondvraag die Verheyden enkele weken geleden lanceerde: hij vroeg naar ervaringen van mensen die ­menen dat Facebook via de microfoon van hun smartphone hun gesprekken afluistert. Die complottheorie is nochtans al herhaaldelijk ontkracht. Maar Facebook en ik gaat er op een leuke manier mee aan de slag: ze stellen de theorie grondig op de proef, met een aantal fictieve Facebook-accounts. Conclusie: nee, dus.

De andere experimenten van Verheyden leren ons meer. Dat hij de verkoop van pastinaak in Eeklo meetbaar kan doen toenemen met een reclamecampagne op Facebook die maar 550 euro kostte, levert een schitterend ­bewijs af van de kracht en het gevaar van het sociale netwerk als medium voor beïnvloeding.

Facebook en ik slaagt erin om door de bomen het bos te zien, en dat is geen geringe verdienste. Soms gaat daarbij wat nuance verloren. Er is bijvoorbeeld een wezenlijk verschil tussen wat Facebook over ons wéét (onze naam, onze vrienden, onze locatie), en wat onderzoekers op basis van onze ­likes min of meer kunnen raden (dat we mogelijk extrovert zijn). Dat werd misschien wat makkelijk over dezelfde kam geschoren.