Schokkende cijfers: steeds meer discriminatie van gehandicapten

Discriminatiecijfers 2017

Het aantal meldingen van discriminatie op basis van handicap neemt toe. Dit blijkt uit het rapport Discriminatiecijfers 2017, dat donderdag is verschenen. Over de hele linie is het aantal meldingen van discriminatie gedaald.

Bij de antidiscriminatiebureaus klopten vorig jaar 527 mensen aan die zich gediscrimineerd voelden vanwege hun handicap of chronische ziekte. Dat is een stijging van 40 procent ten opzicht van het jaar daarvoor. Ook het College voor de Rechten van de Mens behandelde in 2017 meer zaken van mensen die discriminatie ervoeren op basis van hun handicap dan een jaar eerder.

Het betreft bijvoorbeeld meldingen van mensen die met hun rolstoel een gebouw niet in kunnen of wier hulphond de toegang tot een winkel wordt ontzegd. Ook voelden personen zich gediscrimineerd op grond van hun psychische gesteldheid.

Het aantal meldingen van discriminatie op basis van geslacht steeg eveneens: tot 477. Een deel daarvan ging over zwangerschapsdiscriminatie, bijvoorbeeld een arbeidscontract dat niet werd verlengd wegens zwangerschap.

Beide stijgingen zijn volgens de opstellers van het rapport mede een gevolg van toegenomen aandacht voor het onderwerp. Zo werd in 2016 het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking geïmplementeerd.

Opvallend is verder dat de politie bijna twee keer zo veel geweldsincidenten registreerde waarbij discriminatie een rol speelde. Het gaat daarbij om fysiek geweld, meestal in combinatie met opmerkingen over iemands afkomst of seksuele geaardheid. Een deel van de stijging zou het gevolg kunnen zijn van een andere manier van registreren bij de politie.

De meeste meldingen bij de politie en de antidiscriminatiebureaus gaan ook dit jaar over discriminatie op grond van herkomst: zo'n 40 procent van het totaal. Bij de politie betrof het vooral uitschelden op straat, bij de bureaus kwamen vooral meldingen binnen van afwijzingen bij sollicitaties op grond van herkomst of van klanten die zich om die reden onheus bejegend voelden door een bedrijf.

Alles bij elkaar daalt het aantal meldingen van discriminatie, zo blijkt uit het rapport. De politie registreerde 20 procent minder incidenten waarbij discriminatie een rol speelde. Bij antidiscriminatiebureaus kwamen 4.691 meldingen binnen, ongeveer evenveel als het jaar ervoor. Het College voor de Rechten van de Mens constateerde een daling van 10 procent ten opzichte van 2016. Alleen het Meldpunt Internet Discriminatie noteerde een stijging.

Dat wil niet zeggen dat discriminatie in Nederland afneemt, waarschuwt Rob Witte van Art. 1, het kenniscentrum voor discriminatie, die meewerkte aan het rapport. Het kan zijn dat mensen minder bereid zijn om een melding te doen.

Uit onderzoek van onder meer het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat inwoners van Nederland discriminatie en racisme een steeds groter maatschappelijk probleem vinden. Een kwart van de inwoners maakt volgens de meest recente cijfers discriminatie mee. Een klein deel daarvan wordt ook gemeld.

Mary Oreglist (65), klachtenbehandelaar Radar 

'Mensen komen bij ons omdat ze zich gediscrimineerd voelen', zegt Mary Orgelist (65), klachtenbehandelaar bij antidiscriminatievoorziening Radar. 'Een vrouw vertelde dat toen ze in de eindfase van een sollicitatieprocedure zei dat ze zwanger was, het plotseling niet doorging. Een andere vrouw kwam terug van zwangerschapsverlof en was in een andere functie geplaatst. Wij geven advies en proberen het gesprek aan te gaan met de vrouw en de werkgever.'

Orgelist werkt al twintig jaar als klachtenbehandelaar. Radar is in ruim zestig gemeenten in Zuid-Holland en Brabant werkzaam. Bij het meldpunt in Rotterdam zegt Orgelist zo'n tien klachten per week binnen te krijgen.

'We kijken met de cliënt of er sprake is van discriminatie. Vervolgens maken we een stappenplan. Gaan we de wederpartij benaderen? Kunnen we aan bemiddeling doen? Soms adviseren we een jurist in arm te nemen of naar het College voor de Rechten van de Mens te gaan. Dan helpen we ook de zaak voor te bereiden.'

Zoals bij een Poolse man, die al jaren in Nederland woont en hier een hypotheek heeft, maar geen aanhangwagen mocht huren omdat hij alleen een Pools rijbewijs had.

Via de telefoon, post, mail en WhatsApp, kunnen mensen terecht bij antidiscriminatievoorzieningen. Sinds 2009 staat in de wet dat gemeenten daarvoor een voorziening moeten bieden. 'Een luisterend oor bieden is in de hele klachtbehandeling het allerbelangrijkst.'

'We maken onderscheid tussen gevallen en gevoelens. Is een gebeurtenis in strijd met de wet op gelijke behandeling? Of gaat het om een gevoel: ik ben onheus bejegend. We willen we de dialoog aangaan om de andere partij bewust te maken: deze woorden hebben deze werking. Dan hoor je vaak dat het niet de bedoeling was.'

Gerrit van Keulen (62), rolstoeler 

'Ik kan niet meer met de bus op bezoek bij mijn dochter. Ik mag niet in de buurtbus', zegt Gerrit van Keulen (62). Vroeger reed een lijnbus van zijn woonplaats in het West-Friese Andijk naar het dorp van zich dochter, 6 kilometer verderop. Maar sinds de lijnbus is vervangen door een buurtbus, gerund door vrijwilligers, mag Van Keulen niet mee.

'Terwijl de buurtbussen wel rolstoeltoegankelijk zijn. Ik kan er zo met mijn rolstoel inrijden. De vrijwillige buschauffeurs zijn bang dat ze mensen met een handicap naar binnen moeten dragen, of dat die een aanval krijgen.'

Van Keulen ging met zijn klacht naar het College voor de Rechten van de Mens. Die oordeelde een half jaar geleden dat Connexxion zich niet schuldig maakte aan discriminatie omdat een buurtbus niet onder de Wet personenvervoer valt. Buurtbussen kunnen acht personen vervoeren en worden aangemerkt als auto. Ook zijn er volgens Connexxion voldoende alternatieven, zoals het doelgroepenvervoer Wmo.

Dat vindt ook provincie Noord-Holland die de buurtbussen financiert. Zij luisterde ook naar de buurtbusverenigingen, die zeggen dat de verantwoordelijkheid voor het vervoer van deze reizigers zwaar valt bij de vaak oudere vrijwilligers.

Van Keulen: 'Het is frustrerend. Ondanks je handicap wil je een normaal leven leiden. Ik wil op mijn eigen tijd en manier de bus kunnen pakken. Nu moet ik een afspraak maken met het doelgroepenvervoer. Dat moet je ruim van te voren melden. Een ritje naar mijn dochter is normaal 10 minuten. Met het speciale vervoer ben je soms twee uur verder, omdat andere mensen uit de regio ook worden opgehaald. En dan moet je weer hetzelfde regelen voor de terugreis.'