Eerst carte blanche geven aan een partijgenoot en dan plots uit de lucht vallen wanneer het fout loopt? Dat is goedkoop en veel te gemakkelijk

“Ik ben gechoqueerd. Ik voel mij totaal misbruikt.” Hoewel Theo Francken (N-VA) later toegaf dat de geruchten over mogelijke visafraude hem al veel eerder hadden bereikt, reageerde hij met gespeelde verontwaardiging op de Pano-reportage van vorige week.

Hij had ons zijn verbijstering kunnen besparen. Eerst carte blanche geven aan een partijgenoot en dan plots uit de lucht vallen wanneer het fout loopt? Dat is goedkoop en veel te gemakkelijk. Natuurlijk moet je mensen vertrouwen geven, maar dan wel binnen een kader met duidelijke afspraken en voldoende checks-and-balances. Van een partij die ijvert voor “eerlijke migratie zonder achterpoortjes” zou je verwachten dat die daar ook effectief voor zórgt. Nog los van de bedragen die voor de visa betaald werden, is het zonneklaar dat een bevriend politicus niet de geschikte persoon is om te kiezen wie je wel of niet een humanitair visum toekent. Zeker niet als je samen campagne voert. Zo’n ‘systeem’ is rot en leidt onafwendbaar tot cliëntelisme. Wat we zagen in de Pano-reportage was een accident waiting to happen. Dat het anders kon, bewijst de samenwerking met de Sant’Egidio-gemeenschap.

Daar zijn géén wantoestanden vastgesteld. Met hen sloot Francken een raamovereenkomst met duidelijk afspraken over de screening- en selectieprocedure. Waarom was dat er niet bij de andere netwerken en tussenpersonen? Die tussenpersoon kon naar eigen goeddunken een lijstje met namen doorgeven aan het kabinet, waarna een veiligheidscheck gebeurde en de ambassade de opdracht kreeg om de visa te printen. Zelfs de dienst vreemdelingenzaken werd daarbij buitenspel gezet. Op die manier ontstond er een open toegangspoort voor wie de juiste connecties of de grootste bankbiljetten had.

Mist spuien

“Het was dat of de dood”, verdedigt Francken zich – en meteen gooit hij weer alles op een hoopje om mist te spuien. Alsof al die humanitaire visa betrekking hebben op urgente reddingsoperaties zoals die in Aleppo in 2015. Voor wat we ervan weten – die operatie blijft zeer geheim – was dat inderdaad een goed voorbereide en gerichte actie. De niet-gecontroleerde migratiecorridor die nadien werd opgezet, lijkt daar in de verste verte niet op. En bovendien was het Syrië van 2018 niet langer dat van 2015.

Toch werden er in 2018 nog meer dan 500 humanitaire visa uitgereikt via schimmige tussenpersonen. Dat had ook op een doordachte, gecontroleerde en transparante manier gekund, als Francken maar iets beter naar sp.a had geluisterd. Toen Francken twee jaar geleden bij een vorige visumzaak alles uit de kast haalde om een Syrisch gezin een humanitair visum te ontzeggen, pleitte Monica De Coninck voor een gecontroleerd, transparant en sterk omkaderd systeem van ‘hervestiging door burgers’ zoals in Canada. Daar kunnen burgers of organisaties binnen een vastgesteld maximumquotum een visum aanvragen voor vrienden, familie of kwetsbare personen in oorlogssituatie. Dat kan ook in België. In regel zou het VN-vluchtelingenagentschap UNHCR dan selecteren, het Belgische Commissariaat voor de Vluchtelingen dubbelcheckt. 

Dat biedt alleen maar voordelen. De mensen daar moeten geen beroep doen op criminele netwerken van mensensmokkelaars en de UNHCR heeft iets meer knowhow dan een Mechels gemeenteraadslid van N-VA en een enkele kabinetsmedewerker. Als sluitstuk moeten de burgers of organisaties die het visum aanvragen garant staan voor de opvang en integratie van de vluchtelingen, zodat ze veel sneller dan nu het geval is onze taal leren en een job vinden. Want dat blijft cruciaal in elk migratieverhaal: dat de mensen die we opvangen hier de zekerheid op een nieuw, goed leven kunnen bieden.

Laat ons daarom geen tijd meer verspillen. Laten we niet wachten op nog maar eens een visumzaak alvorens het ontspoorde systeem-Francken op te doeken. Laat ons resoluut kiezen voor een asiel- en migratiebeleid met hoofd en hart. Gecontroleerd en menselijk.