Laaggeletterde mensen van overal ter wereld maken toneel in Antwerpen: "Toneel laat de mensen openbloeien"

Ze komen uit België, China, Polen, Somalië, Syrië, Marokko, Irak of Afghanistan. Allemaal hebben ze een verschillende achtergrond, maar allemaal volgden ze ook cursussen aan Open School Antwerpen, een centrum voor basiseducatie waar laaggeletterde volwassenen Nederlands kunnen leren, of wiskunde en ICT, maar ook cursussen over hoe ze zekerder van zichzelf kunnen zijn. 

De meesten kenden elkaar niet, tot ze dit voorjaar deelnamen aan Groot Familie, een nieuw toneelproject onder leiding van Stefan Perceval, de artistiek leider van Het Gevolg uit Turnhout. Toneelervaring hadden ze niet, maar dat deerde niet. "Stefan werkte met heel universele thema's", zegt Marie De Hert, die samen met Ellen Pollard Poolhert Productions vormt. Zij maakten een documentaire over Groot Familie, een documentaire die je op deze site kan bekijken. "Wat betekent liefde? Je familie? Je mama? Het zijn allemaal dingen die ons verbinden, hoe verschillend we ook zijn. Die aanpak maakte de groep los."

Toch was het in het begin allemaal even wennen, zegt Tania Polak, lesgever bij Open School Antwerpen die het project mee begeleidde. "Veel mensen moesten wennen aan de gewoonten van hier. Zo was het voor sommige deelnemers bijvoorbeeld niet evident om elkaar aan te raken. In een scène moesten twee deelnemers zo hoofd tegen hoofd staan. Een meneer vond dat moeilijk en deed dat eerst met een stuk stof, zodat er geen direct contact was. Maar vlak voor de voorstelling heeft hij dat weggelaten en het zonder gedaan. Zo zijn er veel mensen die hun grenzen verlegd hebben."

Uitbeelden

Ook de taal was niet altijd evident. Sommige deelnemers spraken niet goed Nederlands. "Maar dat hoefde ook niet", zegt Polak. "De deelnemers konden ook fysiek uitbeelden wat ze wilden zeggen, met bewegingen of al dansend."

Groot Familie speelde dit voorjaar vijf uitverkochte voorstellingen in de Rataplan en nadien ook nog in het Red Star Line Museum. Een succes, maar nog belangrijker is de impact die het project had op de deelnemers. "Die mensen zijn echt een familie geworden", zegt Marie De Hert. "Ze hebben een Facebookgroep en komen nog steeds af en toe samen om bijvoorbeeld naar het toneel te gaan."

"Sommige mensen zijn echt opengebloeid hierdoor", zegt ook Tania Polak. "Er was bijvoorbeeld iemand alleen buitenkwam voor het werk en de Nederlandse les. Hij sprak nooit met zijn collega's sprak en ook bij ons op Open School Antwerpen zei hij bijna niets. Tot hij aan het toneelproject deelnam. Nu staat hij zelf voor de klas om andere cursisten warm te maken voor het toneelproject. Het is ongelooflijk wat dit project losgemaakt heeft." Open School Antwerpen plant volgend jaar opnieuw een toneelstuk te maken. De repetities starten in januari, de voorstellingen zijn in maart gepland.