“In België zou hij nog geleefd hebben, zonder probleem”

Johan Venken zei in 2011 laconiek op een paginagroot artikel in deze krant: “Sommigen vinden dat ik zot ben.” Waarom? Omdat hij een goede job bij het ACV inruilde voor een leven als idealist in Congo, waar hij zich vanaf 1992, en definitief vanaf 1998, onvermoeibaar inzette voor straatjongeren en minderbedeelden.

Geen infrastructuur

“Johan leefde zeer dicht bij de bevolking”, zegt ook Jac De Bruyn, voorzitter van ‘Steungroep Johan Venken’. “Zeer eenvoudig dus. Hij had geen auto en werkte zeer hard. In feite is hij tot in zijn dood solidair geweest met de Congolezen. Die hebben ook allemaal een gebrek aan adequate medische voorzieningen. Hij heeft letterlijk zijn leven gegeven voor de mensen van Congo.”

Wat is er misgegaan? “Nauwelijks twee weken geleden is bij Johan hepatitis C vastgesteld”, zegt broer Paul. “Zijn toestand verslechterde door de medicatie nog eens met nierproblemen. In Kananga (de provinciehoofdstad van meer dan 1 miljoen inwoners in de voormalige provincie West-Kasaï, nu Lulua, nvdr.), waar Johan woonde, is de medische infrastructuur zeer basic. Daar had men niet de middelen om hem efficiënt te behandelen. Zijn vrouw heeft hemel en aarde bewogen om hem op tijd in Kinshasa te krijgen, maar het transport heeft veel tijd gekost. Uiteindelijk is Johan overleden in de ambulance tussen de luchthaven van Kinshasa en het ziekenhuis. Als hem dit in België was overkomen, dan leefde Johan nu nog. Zonder enig probleem.”

In eigen woorden

Wat hij precies deed, vertelt hij zelf op zijn Facebookpagina: “We zijn begonnen zijn met een project van houtskoolproductie. Dankzij iedere euro die we van jullie kregen, plantten we en planten we nog steeds een boom. Met 4 euro die we tien jaar geleden ontvingen, konden we vier bomen kweken, planten en onderhouden. Deze vier bomen werden gekapt en geven ons vijf zakken houtskool, goed voor een opbrengst van 40 euro. Na aftrek van productiekosten houden we nog 27 euro over, waarmee we opnieuw 27 andere bomen kunnen realiseren. Dankzij de steun van veel mensen en organisaties hebben we op dit ogenblik 45.000 bomen kunnen realiseren op onze concessie. Dit is inderdaad geen klimaatneutrale energie. Maar voor ons is het een kwestie van eerst de hoogste nood te lenigen. Zo proberen we ook de druk op de oerbossen van het Congobekken weg te houden. Verder is er ook het sociale belang. Via onze bomenkweek, onderhoud van de bossen en carbonisatie hebben mensen werk en inkomen.”

“Volgens ramingen zouden in onze stad Kananga, met zijn 1,2 miljoen inwoners, 4,8 miljoen zakken houtskool geconsumeerd worden op jaarbasis. Dat betekent dat dit moet beantwoorden aan een productie van om en bij de 13.000 zakken per dag. Wetende dat in heel Congo er miljoenen hectaren grond braak liggen in de vorm van savanne, en dat zowat de hele bevolking zonder werk zit, moet er toch dringend iets gebeuren om achteraf niet te moeten vaststellen dat grote delen van de tropische bossen van het Congobekken veranderd zijn in savanne. Dat de verantwoordelijken van dit land eindelijk eens proberen hun naam waardig te zijn.”

Een Congolese vriend getuigt na zijn overlijden: “Hij stond in de frontlinie in de strijd tegen de armoede en is daar ook gesneuveld, in de lijn van zijn engagement. Jarenlang woonde hij in de cité, deed alles met de fiets, hij stond altijd mee op het veld voor de herbebossingswerken. Een bewogen en edelmoedig man wiens werk moet verdergezet worden.”

Stoffelijk overschot

Intussen is nog niet duidelijk wanneer het stoffelijk overschot van Johan naar België komt. De familie treft nog volop regelingen. Johans goede doelen worden breed gesteund in Limburg: de provincie, de stad Hasselt, Telebouworde Neerharen alsook de Stichting Ommersteyn in Dilsen-Stokkem. Zondag wordt hij alvast herdacht in de kerk van Neerharen.