Elektrische wagens belasten is een gevaarlijk spel

Uit het Zomerakkoord van de federale regering blijkt dat de steun voor hybride bedrijfswagens veel sneller afgebouwd wordt dan gedacht. Op die manier wil de regering de strijd tegen de ‘fakehybrides’ aangaan, auto’s op diesel of benzine met een relatief kleine oplaadbare batterij die in de praktijk weinig gebruikt wordt. 

Dat is een goede zaak: de laatste jaren is er een wildgroei ontstaan aan zware SUV’s die voor de show een kleine elektromotor meedragen. Door het extra gewicht van de batterij zijn deze ‘fakehybrides’ waarschijnlijk nog slechter voor het milieu dan klassieke SUV’s. Maar ook kleinere hybrides, zoals de Toyota Auris en de Volkswagen Golf, zullen hun belastingvoordeel verliezen. Ze zijn groener dan die op fossiele brandstof, maar hun batterij blijft te zwak om echt verschil te maken. 

Het is inmiddels een gekend scenario: de regering wil groene technologieën promoten, en doet dat met fiscale gunstregimes. Op een bepaald moment blijken de voordelen onhoudbaar en worden ze teruggeschroefd. De doorslaggevende factor is een combinatie van het buitengewone succes van de maatregel en de effecten op de staatsfinanciën, én nieuwe inzichten over de technologie in kwestie door de sterke vooruitgang van de wetenschap en techniek.

Teslataks

Ook de autosector heeft een geschiedenis terzake: in de jaren 90 kregen dieselwagens allerhande voordelen, omdat ze werden geacht een lagere CO2-uitstoot te hebben dan benzinewagens, maar na nieuwe wetenschappelijke inzichten over vervuiling door fijnstof en NOx verdwenen die voordelen. Bij hybridewagens zie je een gelijkaardige redenering: ze blijken minder groen dan gedacht, dus het belastingvoordeel verdwijnt.

Uiteindelijk, op een onbepaald punt in de toekomst, zal de regering besluiten dat de gunstmaatregelen voor elektrische auto’s ook onhoudbaar zijn en zal ze proberen deze voordelen terug te schroeven. Noorwegen bevindt zich al op dit punt. Het land wil een 'Teslataks' invoeren, een belasting op ‘luxe’ elektrische auto’s. Christina Bu, de secretaris-generaal van de Noorse Vereniging voor Elektrische Voertuigen, spreekt van een ‘belastingbom’, die het voortbestaan van de hele markt in elektrische voertuigen op het spel zet.

Resultaat van al deze belastingwijzigingen is dat de consument verweesd achter blijft. Het is moeilijk te voorspellen hoe de markt zal reageren: zullen mensen hybride auto’s blijven kopen, ondanks het verdwijnen van het belastingvoordeel? De markt in elektrische en hybride auto’s blijft prematuur, en er zijn voorbeelden waar een wijziging van de belasting op milieuvriendelijke auto’s de mist in ging. Toen de Deense regering een heffing invoerde op elektrische auto’s, slonk de markt plotsklaps met 60 procent. Een gelijkaardig scenario speelde zich af in Hongkong.

Nudgen

Belastingen brengen niet enkel geld op, maar drukken ook een beleid uit en sturen de beslissingen van consumenten. Door gericht vervuilende goederen te belasten en groene goederen te bevoordelen, kan de overheid de burger in een bepaalde richting nudgen (om de terminologie van Nobelprijs-winnaar Richard Thaler te gebruiken). Groene fiscaliteit is dan ook een van de belangrijkste en krachtigste middelen in de strijd tegen de klimaatverandering. 

Het belang van consequent beleid wordt evenwel vaak onderschat. Als we te bruusk omgaan met groene fiscaliteit, riskeren mensen af te haken, wat ironisch genoeg de strijd tegen de klimaatverandering alleen maar bemoeilijkt. We kunnen maar zoveel keer van koers veranderen. De regering moet de afweging maken of de belasting van de hybridewagens het waard is om het consequent beleid op de helling te zetten. Voorzichtigheid is dus geboden.