Ymgyrchwyr i herio penderfyniad canoli Ambiwlans Awyr

Mae ymgyrchwyr yn dweud eu bod am herio penderfyniad diweddar i gau dau o ganolfannau ambiwlans awyr Cymru yn y llysoedd.

Wedi'r penderfyniad i gau canolfannau Y Trallwng a Chaernarfon a chanoli'r gwasanaeth, dywed timau ymgyrchu'r ddau leoliad mai'r "ffordd briodol ymlaen" yw dechrau ar y broses o gael adolygiad barnwrol.

Yn dilyn adolygiad, cytunodd penaethiaid iechyd i ganoli'r gwasanaeth, wedi i adroddiad nodi y byddai newid lleoliad yr hofrenyddion a cherbydau ffordd yn galluogi'r gwasanaeth i ymateb i 139 o alwadau brys ychwanegol bob blwyddyn.

Ond ers hynny mae'r rhai sydd o blaid cadw'r canolfannau yn Y Trallwng a Chaernarfon wedi cyfarfod i drafod y camau nesaf.

Dywedodd Ambiwlans Awyr Cymru nad yr elusen wnaeth gynnal yr adolygiad o'r gwasanaeth, "felly byddai'n amhriodol i wneud sylw ar unrhyw her bosibl i'r broses".

Roedd yr adolygiad wedi canfod nad yw'r hofrenyddion na'r cerbydau ffordd sydd yn y Trallwng a Chaernarfon yn cael eu defnyddio mor aml â'r adnoddau yn Llanelli a Chaerdydd.

Does dim penderfyniad eto lle fydd y ganolfan newydd - Rhuddlan yn Sir Ddinbych sydd wedi ei grybwyll fel lleoliad posib.

Ond mae ymgyrchwyr sydd am gadw canolfannau'r Trallwng a Chaernarfon ar agor yn dweud eu bod yn ofni y gallai ardaloedd anghysbell canolbarth a gogledd-orllewin Cymru fod ar eu colled pan fydd y newidiadau yn digwydd.

Wrth siarad am yr ymgyrch ar Dros Frecwast fore Iau dywedodd Elwyn Vaughan - un o gynghorwyr Powys: “Y teimlad ydi fod angen cwestiynu elfennau o’r broses sydd wedi bod, fod 'na anfodlonrwydd gyda peth o’r data a gwybodaeth sydd wedi cael ei rannu a wedi ei ddefnyddio fel sail i’r penderfyniad terfynol.

"Ac felly fel rhan o’r broses ddemocrataidd dyma’r cam amlwg ma' rhaid gwneud, a mae ganddo ni dri mis i weithredu ar y cam yma.

“Fe fydd na ardaloedd eang o gefn gwlad y canolbarth a’r gogledd-orllewin a phen pella' Môn yn colli allan, felly mae hynny yn anfodlonrwydd…

"Dim ots be' yw’r broses, maen nhw wedi dod i’r un casgliad bob tro fel bod y canlyniad yn arwain y broses yn hytrach na ystyried o ddifri' y data.

“Yn gyffredinol o edrych ar y darlun llawn mae 'na gymaint o gwestiynau sy’ dal yn bodoli, mae’r broses angen ei herio, a dyna pam felly y consensws ydi i fynd am adolygiad barnwrol a chael cyngor cyfreithiol priodol.”

Mae'r gwasanaeth ambiwlans awyr yn rhan o bartneriaeth - GIG Cymru sy'n cyflogi'r meddygon sy'n teithio ar yr hofrenyddion ac yn talu am yr offer meddygol maen nhw'n ei ddefnyddio.

Elusen Ambiwlans Awyr Cymru sy'n talu am yr hofrenyddion, y peilotiaid a'r canolfannau awyr - mae angen £11.2m y flwyddyn ar yr elusen.

Dywed yr ymgyrchwyr eu bod yn cydnabod bod ceisio adolygiad barnwrol yn "broses hir a chymhleth ac o bosib yn gostus".

Ond byddai'n "caniatáu i farnwr werthuso’r broses o wneud penderfyniadau o’r cychwyn, a chredwn y byddai’n dod â thryloywder a gwrthrychedd angenrheidiol, gan ystyried i ba raddau y mae’r broses wedi gwneud dim ond sicrhau canlyniad a benderfynwyd eisoes", medd ymgyrchwyr.

"Mi fydd yna gamau yn y broses hon fydd yn gofyn i ni godi symiau ychwanegol sylweddol o arian er mwyn talu’r costau, a gobeithiwn y bydd cefnogwyr yr ymgyrchoedd i gadw a gwella gwasanaethau Gofal Critigol lle mae eu hangen yn fawr yn ein helpu gyda hynny, fel y maent wedi'i wneud hyd yn hyn," medd ymgyrchwyr, ond gan bwysleisio nad oes angen arian eto.

"Mae’r ffaith y byddwn yn gofyn am unrhyw arian o gwbl yn rhywbeth sydd wir yn ein tristáu.

"Fodd bynnag, heb adolygiad ffurfiol o’r broses hon, gwyddom y bydd pobl a chymunedau yng nghanolbarth a gogledd-orllewin Cymru yn colli mynediad amserol at y gwasanaeth hanfodol hwn pan fydd ei angen fwyaf arnynt, ac o ganlyniad does gennym lawer o ddewis ond gwneud hyn," ychwanega'r datganiad.

Gobaith yr ymgyrchwyr yw y bydd y penderfyniad yn cael ei ystyried eto ac na fydd yn rhaid i'r mater fynd i'r llys.

Dywedodd Ambiwlans Awyr Cymru nad yr elusen wnaeth gynnal yr adolygiad o'r gwasanaeth, "felly byddai'n amhriodol i wneud sylw ar unrhyw her bosibl i'r broses".

Ond ychwanegodd eu bod "yn drist iawn bod dymuniad gwirioneddol i wella ein gwasanaeth ac achub mwy o fywydau wedi dod i hyn".

"I’w roi yn ei gyd-destun, yn ystod y 18 mis diwethaf bu 310 o achlysuron yng Nghanolbarth a Gogledd Cymru lle na allem gyrraedd cleifion rhwng 20:00 a 02:00.

"Byddai'r newidiadau gwasanaeth arfaethedig wedi caniatáu i ni wneud hynny."

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Ry'n ni wedi nodi'r ffaith fod Cyd-bwyllgor Comisiynu'r Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru wedi dod i benderfyniad wedi proses adolygu sydd wedi para 18 mis.

"Mae elusen Ambiwlans Awyr Cymru a Chyfarwyddwr Clinigol Gwasanaethau Adalw Meddygol Brys Cymru yn cefnogi'r penderfyniad hwnnw."