Paul Tang: 'We geven onze data veel te gemakkelijk weg'

1. Waarom moeten wij voorzichtig zijn met onze data?

‘Het probleem is dat wij onze data heel gemakkelijk weggeven en daarmee ook de zeggenschap hierover verliezen. Grote bedrijven als Google en Facebook maken winst met onze data en manipuleren ons met behulp hiervan door heel gericht advertenties op ons af te vuren. Een ander belangrijk punt vind ik algoritmen. Die bepalen wat we te zien krijgen, maar wij weten niet hoe ze werken. Daarnaast is onze privacy in het geding.

Bedenk ook dat data ons kunnen helpen, terwijl deze nu vooral ten goede komen aan commerciële partijen die enkel aan winst denken. Dat Google aan de zelfrijdende auto werkt, komt niet doordat ze zo met ons lot zijn begaan, maar enkel uit winstbejag. Terwijl je met de data die zulke bedrijven verzamelen ook heel veel goeds kunt doen voor de maatschappij, zoals in het onderwijs of de gezondheidszorg.’

2. Waarom is het schrijven van een handvest een goede oplossing voor het beschermen en beheren van onze data?

‘Een handvest biedt houvast en uitgangspunten. Daarom heb ik eerder de Data Vakbond opgericht, waar we met elkaar nadenken over hoe we op een goede manier met onze data om kunnen gaan. Met wij bedoel ik dan elke maatschappelijke geleding: gemeenten, scholen, noem maar op.’

3. Wat komt er in dit handvest te staan?

‘We zijn al bezig geweest met een aantal punten die in het handvest komen te staan, maar die zullen maandag bediscussieerd worden. Het eerste punt gaat over privacy. Bedrijven zouden niet zomaar onze data met andere bedrijven uit mogen wisselen. Wij zijn tenslotte eigenaar van deze data. Het tweede punt gaat over zeggenschap. Als individu is het heel lastig om te bepalen wat er met je data gebeurt. Daarom moeten instanties dit doen die hier verantwoord mee om kunnen gaan, zoals de gemeente. Dat maakt de zeggenschap iets gezamenlijks. Het derde punt is dat wanneer wij onze data afstaan aan commerciële partijen, ze hiervoor zouden moeten betalen. Daardoor ontstaat er een meer evenwichtige relatie. Nu is het zo dat wij Facebook voeden met onze data en zij hun gang kunnen gaan. Dat is niet de bedoeling.’

4. Welke betekenis heeft dit handvest?

‘Als PvdA zullen we dit handvest natuurlijk omarmen, maar je moet dit nadrukkelijk zien als iets voor iedereen. Zie het als uitgangspunten waarmee andere organisaties aan de slag kunnen. Uitgangspunten die wellicht ook in de Europese wetgeving verankerd kunnen worden. Aan deze wetgeving wordt nu weliswaar al gewerkt, maar ik denk dat dit nog niet voldoende is. Daarom schrijven wij dit handvest.’

5. Hoe kunnen mensen meedoen met het schrijven van dit handvest?

‘We gaan maandag met elkaar in gesprek over de eerste versie die er nu ligt. Daarvan ligt nog niets vast. Ik hoop daarom dat er zo veel mogelijk mensen komen. Dat gaat dan om mensen die al heel veel over data weten, maar ook over mensen die nog geen muis van een toetsenbord kunnen onderscheiden maar zich wel zorgen over hun gegevens maken.’

6. Maakt u zelf nog gebruik van Google en Facebook?

‘Om eerlijk te zijn wel, het is bijna niet te voorkomen. Ik gebruik ook weleens een andere zoekmachine, zoals DuckDuckGo en ook Tor Browser gebruik ik weleens. Maar dat gaat nogal traag, echt heel goede alternatieven zijn er dus niet. Dat merk ik wel als ik in de stad loop en de weg niet weet: dan grijp ik direct naar Google Maps. Maar dit is een collectief probleem, dus individualiseer het niet. Dat is geen goed antwoord, het vraagt om een collectieve aanpak.’

7. Welk effect verwacht u dat dit handvest zal hebben?

‘Ik merk dat er in Europa steeds kritischer wordt gekeken naar grote bedrijven die veel data verzamelen. Google heeft bijvoorbeeld al drie keer een boete gehad en de kans bestaat dat het bedrijf op den duur wordt gesplitst. Zo zie je dat wanneer we echt willen, we verandering aan kunnen brengen in de praktijken van deze bedrijven. Daarom denk ik ook dat het mogelijk is om dergelijke bedrijven te dwingen om hun algoritmen openbaar te maken. Ik ben blij dat steeds meer mensen zich hier bewust van zijn.’

Paul Tang hoopt dat er zoveel mogelijk mensen gaan meeschrijven aan een manifest over data: ‘Dat gaat dan om mensen die al heel veel over data weten, maar ook over mensen die nog geen muis van een toetsenbord kunnen onderscheiden maar zich wel zorgen over hun gegevens maken.’