Wat heeft deze regering nu echt gerealiseerd?

Deze week leest u in deze krant in vier afleveringen wat de federale regering, exact een jaar voor de verkiezingen, al heeft verwezenlijkt van haar regeerakkoord. Wars van de perceptie biedt de reeks een heldere analyse, paragraaf per paragraaf, van de intentieverklaring van 230 pagina's van deze centrumrechtse coalitie.

Uit de vergelijking tussen de doelstellingen en de realisaties van Michel I blijkt dat deze ploeg al veel werk heeft verzet, maar dat nog enkele essentiële werven onafgewerkt zijn en nog veel plannen op de tekentafel liggen. Door de nakende verkiezingsstrijd is het helemaal niet zeker of die allemaal nog zullen kunnen worden uitgevoerd in de komende maanden.

_{Lees verder onder de grafiek.}

Financiën: taxshift op drijfzand

In het regeerakkoord: "De regering zal de uitgaven beheersen en een parafiscale en fiscale verschuiving ('taxshift') doorvoeren om een voldoende omvangrijke lastenverlaging te kunnen financieren."

In de praktijk: De meestbesproken hervorming van financiënminister Johan Van Overtveldt (N-VA), en misschien wel van de hele regering, is de taxshift. Ironisch genoeg staat deze term, die deze regeringsploeg te pas en te onpas opwerpt, in het regeerakkoord nog tussen haakjes. De lastenverlaging leverde de laagste inkomens tot 140 euro netto per maand op, de middeninkomens tot 100 euro.

Wat echter nog hapert, is de financiering van deze taxshift. Nu slaat het pronkstuk van deze centrumrechtse coalitie een stevig gat in de begroting. Volgens een onderzoek van de Nationale Bank zal de rekening pas ten vroegste in 2021 kloppen, en dan nog niet eens voor de volle 100 procent.

In het regeerakkoord: "De regering zal zorg dragen voor het uitwerken van een werkzame regeling met het oog op de schadeloosstelling van natuurlijke personen of coöperanten van erkende financiële coöperatieven."

In de praktijk: Bovenstaande passage is zowat de meest omfloerste uit het hele regeerakkoord. De goede verstaander weet dat het over Arco gaat, maar dat mocht er niet letterlijk in staan, want van een voorkeursbehandeling voor ACW'ers kan geen sprake zijn. Een oplossing voor de honderdduizenden coöperanten is nu, op uitdrukkelijk verzoek van CD&V, gekoppeld aan de beursgang van Belfius. Of zij deze legislatuur (een deel van) hun geld zullen terugzien, is onzeker.

Buitenlandse Zaken: zwijgen is goud

In het regeerakkoord: "De regering zal zich actief inzetten voor de Belgische kandidaturen voor de VN-Raad voor de Mensenrechten en de Veiligheidsraad."

In de praktijk: Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) deed er alles aan om de twee zitjes in deze prestigieuze instellingen binnen te rijven. Concreet betekende dit dat de Franstalige liberaal zweeg over alle mondiale brandhaarden tot de internationale consensus kristalhelder was. Zijn enige misstap beging hij toen hij instemde met de toetreding van Saudi-Arabië tot de VN-Vrouwenraad. Enkele maanden later probeerde België die misstap goed te maken door als eerste land ooit een vrouwelijke ambassadeur in de streng islamitische staat te benoemen.

Ontwikkelingssamenwerking: meer visie, maar steeds minder geld

In het regeerakkoord: "België zal inspanningen doen om, in de mate van wat budgettair mogelijk is, de norm van 0,7 procent van het bnp te bereiken."

In de praktijk: Het is een standaardzinnetje in elk regeerakkoord: volgens de internationale norm dient 0,7 procent van het bnp voor ontwikkelingssamenwerking. Geen enkele regering heeft die ambitie ooit waargemaakt, en onder huidig minister voor Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld) ging het budget van 0,49 procent in 2014 naar 0,40 procent dit jaar. Wel heeft hij een duidelijke visie om de beperkte middelen efficiënt in te zetten. Een land dat mensenrechten schendt, moet niet meer op hulp rekenen.

Met een bescheiden post probeert hij politiek te wegen. Toen Amerikaans president Donald Trump de financiering stopzette voor seksuele voorlichting en abortus, startte De Croo samen met Nederland een tegenoffensief met She Decides. In een jaar tijd kwam er 450 miljoen euro binnen.

De Croos doortastendheid heeft echter ook een keerzijde. In Congo koos hij ervoor om het Kabila-regime buiten te sluiten en het geld rechtstreeks aan de ngo's te geven, wat uitmondde in een diplomatieke rel. In Burundi investeert ons land niet langer. Welk politiek drukmiddel heeft ons land dan nog in die regio?

Justitie: buitensporig veel werven, in de praktijk en op papier

In het regeerakkoord: "De regering zal werk maken van de modernisering van het familierecht, rekening houdend met maatschappelijke ontwikkelingen en de nieuwe samenlevingsvormen."

In de praktijk: Weinig justitieministers hebben zoveel werven gestart als de Leuvense professor Koen Geens (CD&V). Van het strafwetboek tot het vennootschapsrecht, van het familie- tot het erfrecht, de CD&V'er wil ze allemaal herschrijven. Enkele wetboeken zijn al volledig geüpdatet – zoals het ondernemingsrecht – andere zijn bijna afgewerkt. Deze hervormingen met verstrekkende gevolgen bleven onderbelicht, omdat Geens vooral het nieuws haalde met de hervormingen die stokten, zoals de afslanking van assisen.

In het regeerakkoord: "De regering zal de masterplannen Gevangenissen I en II onverkort uitvoeren. Masterplan III zal worden geëvalueerd en zo nodig aangepast."

In de praktijk: Naast de 'papieren' werven erfde Geens ook heel wat echte bouwterreinen die al jaren braak liggen. Veel gevangenissen en gerechtsgebouwen in dit land verkeren immers in een lamentabele toestand. Wat de strafinrichtingen betreft, wacht Dendermonde nog steeds op een vergunning, krijgt Haren wellicht snel een bouwheer en gaat de spade voor Antwerpen eerstdaags in de grond. Voor de gerechtsgebouwen kreeg de minister de masterplannen voor de renovaties alvast goedgekeurd door de regering.

In het regeerakkoord: "De regering erkent dat de informatisering van justitie, ook in het kader van de strafuitvoering, een absolute noodzaak blijft. De regering stelt zich tot doel om de werking van justitie volledig te informatiseren."

In de praktijk: Naast de bouwwerven keek Geens bij zijn aankomst op justitie aan tegen ettelijke puinhopen. Het beste voorbeeld van een erfenis die je het liefst wil weigeren, is de informatisering van justitie. Of beter: het gebrek eraan. Marc Verwilghen (Open Vld) begon in 2001 met het Phenix-project, waar Laurette Onkelinx in 2007 de stekker uit trok. Geen enkele minister kon daarna zijn beloftes voor een feilloos werkend computersysteem in alle rechtbanken waarmaken. Geens maakt zich nu sterk dat alle rechtbanken tegen eind 2019 geïnformatiseerd zullen zijn. Achttien jaar na de eerste poging is dat geen dag te vroeg, al valt dat deze minister nauwelijks aan te rekenen.