Wat moet je doen als je (soms) geen zin hebt in het ouderschap?

In de film The Escape (2017) zien we een moeder die maar weinig in vrouwenbladen en opvoedboeken opduikt: fulltime moeder Tara vindt haar leven niets aan. ‘Ik geef niet om ze’, zegt ze in een pijnlijke scène tegen haar man. ‘Het maakt me niet uit als ze hun eten niet opeten of als ze vallen. Het maakt me niks uit of ze wel of niet naar school gaan. Ik dwing mezelf om erom te geven. Ik dwing mezelf om grappig te zijn en gelukkig. Ik denk dat ze me haten.’ Ze vlucht in haar eentje naar Parijs.

Weinig mensen gaan zo ver als Tara, maar met een dreinende kleuter of losgeslagen puber in huis zullen veel ouders beamen dat het ouderschap soms geen klap aan is. Wat doe je wanneer je het gevoel hebt dat alle leuke dingen des levens je zijn ontnomen sinds de kinderen er zijn?

Dit weten we uit onderzoek

Uit Duits onderzoek onder ruim tweeduizend volwassenen blijkt inderdaad dat het geluksgevoel van ouders afneemt na het stichten van een gezin. Om precies te zijn: gemiddeld 1,4 punt op een schaal van tien. Bijna een derde heeft nergens last van, terwijl bijna 17 procent zelfs minstens drie gelukspunten inlevert. Dit dalende geluksgevoel heeft volgens deskundigen niet zozeer met de kinderen zelf te maken, als wel met allerlei bijverschijnselen, zoals een minder passievol huwelijk en weinig vrije tijd.

Onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau liet zien dat 58 procent van de moeders en de helft van de vaders het ouderschap zwaarder vindt dan ze van tevoren hadden gedacht. Een verklaring is dat het combineren van zorg en werk een ingewikkelde puzzel is. Vrouwen blijven steeds vaker evenveel uren werken nadat ze voor het eerst moeder zijn geworden Tien jaar geleden waren dat vier op de tien vrouwen, nu zijn dat er zes op de tien.

Ouders zijn meer gaan werken, brengen meer tijd door met hun kinderen en, zo blijkt, zijn tegelijkertijd onzekerder of ze het wel goed doen; niet bepaald het ultieme recept voor geluk.

Het is merkwaardig, zegt socioloog Christien Brinkgreve, dat ouders niet te horen krijgen wat het ouderschap echt inhoudt. ‘Er zijn twee hardnekkige verhalen: het sprookje dat een kind je het allergrootste geluk brengt en de nachtmerrie dat het loodzwaar is. Ik ben verbaasd dat er geen mengvorm is. Het ouderschap biedt veel, maar het kost ook veel, zoals veel dingen in het leven.’

Wat kun je eraan doen?

Volgens Brinkgreve heeft de nieuwe generatie ouders meer moeite met het opgeven van hun vrijheden. ‘Laat je het gevoel los dat je altijd recht hebt op reizen en naar de film gaan, dan scheelt dat al een hoop.’ Bedenk dat het een fase is, die ook weer voorbijgaat. ‘De band die ik had met mijn kinderen woog zwaarder dan de nadelen van tijdgebrek en slaaptekort. Het verloste mij ook van existentieel getob over de zin van het leven.’  

Meer tijd voor jezelf hoeft niet altijd een vlucht wég van de kinderen te zijn. Klinisch psycholoog Susan Bögels, auteur van het boek Mindful opvoeden in een druk bestaan, kopieerde thuis de leerkracht van haar zoontje die soms in het lokaal een bord ophing met ‘Verboden Te Storen’. Haar kinderen leerden dat hun moeder op zaterdagochtend een uur niet aanspreekbaar was terwijl ze haar koffie dronk en de krant las.

‘Opvoeden lijkt een to-dolijst geworden, iets waar we succesvol in moeten zijn zoals in onze carrière’, schrijft Bögels. Volgens haar wordt het ouderschap minder zwaar als je een onderscheid maakt tussen to-do- (wat moet er gebeuren) en  to-be modus (het gewoon laten zijn). Dat klinkt zweverig, maar zelf maakt ze het concreet door naast haar takenlijst ook een to-be-lijstje te maken. Scheelt je wellicht een treinticket naar Parijs en een huwelijkscrisis.