‘Verantwoordelijkheidszin is mijn drijfveer, nu meer dan ooit.’ Premier Charles Michel (MR) maakte zaterdagavond een einde aan Michel I, maar niet zonder de ‘N-VA-ministers en de N-VA-staatssecretaris’ te bedanken voor hun ‘enorme werk in het algemeen belang van België’. Op het gezicht van de premier viel daarbij amper emotie af te lezen.

‘Je garde la tête froide’, benadrukte Charles Michel gisteren nog eens op de Franstalige zenders. Die mantra herhaalde de premier de afgelopen vier jaar al tot vervelens toe. De Krisette? De Soedan-crisis? De felle kritieken op zijn kibbel­kabinet? ‘Je garde mon sang-froid.’ Ik houd het hoofd koel. Met dank aan dat imago van standvastige staatsman hield Michel zich ook jaren staande tussen zijn kibbelende coalitiepartners.

Bezoek aan collaborateur

Flashback naar juli 2014, wanneer de centrumrechtse coalitie aarzelend op poten wordt gezet en de ambitieuze MR-voorzitter Charles Michel zich langzaam op het voorplan werkt. Om af te raken van het etiket ‘kamikazecoalitie’ lanceert de MR zelf een positiever alternatief: de ‘coalition de courage’, de coalitie van de moed. Michel trekt dan al de kaart van de ‘verantwoordelijkheidszin’.

Als jongste Belgische premier ooit en met een onervaren regering worden de ­38-jarige Charles Michel geen wittebroodsweken gegund. De indexsprong en de verhoging van de pensioenleeftijd werken bij de vakbonden en de oppositie als een rode lap op een stier. Zijn regeerverklaring in het parlement – wat een ‘moment de gloire’ had moeten zijn met vader Louis Michel, zijn moeder en zijn vriendin in de tribune – draait meteen uit op chaos. De aanleiding: de N-VA-bezoekjes aan het verjaardagsfeest van de 90-jarige ex-collaborateur en ex-VU-politicus Bob Maes. De N-VA laat dan al weten dat ze niet van plan is zich voorzichtiger te gedragen. Michel stelt zich boven de mêlee en neemt zijn regeringsleden in bescherming.

Het beeld van een Franstalige schaduwpremier, gedomineerd door Vlaams-nationalisten, is dan al gezet. De allereerste tweet van PS-oppositieleidster Laurette Onkelinx gaat welgemikt over ‘le gouvernement MR/N-VA’. Die koppeling bleef de PS hardnekkig aanhouden, tot ergernis van de Franstalige liberalen. Dat Michel zaterdag zo hard benadrukte dat hij nu voortgaat met een ‘verantwoordelijke oranje-blauwe coalitie’, is een poging om dat PS-beeld nog voor de verkiezingen definitief te begraven.

Hoe dan ook mag het een klein wonder heten dat Michel zijn coalitie vier jaar lang op de rails hield. De verhitte discussies over de rijkentaks of de para’s op straat overschaduwden de start van Michel I. De onderlinge verwijten tussen de Vlaamse partijvoorzitters leverde al snel het etiket ‘kibbelkabinet’ op.

Michel bleef er al die tijd rustig onder – opnieuw le sang-froid – en slaagde er ondanks alles in om als grote verzoener belangrijke kerst- en zomerakkoorden te sluiten. Zijn beproefde tactiek: alle partijen leggen hun verlanglijstje op tafel waarna alles in technische werkgroepen en bilaterales verdwijnt. Pas wanneer Michel, met alle touwtjes in handen, de tijd rijp acht, roept hij zijn vicepremiers samen om de knoop door te hakken. Het succes van die methode leverde hem het etiket ‘mirakelpremier’ op, ook al keerden een aantal slecht uitgewerkte beslissingen later als een boemerang terug.

Deur blijft open

Toch bleef Michel al die tijd kampen met een imagoprobleem. Een jaar voor de verkiezingen trok hij in een interview met De Standaard nog eens stevig van leer tegen alle critici en commentatoren die het niet begrepen. Alsof hij de bui al voelde hangen, had hij toen ook al een waarschuwing klaar voor zijn coalitiepartners. ‘Good luck aan wie de regering laat vallen. De mensen verwachten verantwoordelijke bestuurders. We zouden politieke chaos creëren op een moment dat de groei weer opveert.’

Het typeert de premier dat hij ondanks die woorden ook gisteren diplomatisch de deur openhield voor een verdere samenwerking met de N-VA. Die steun kan ook nodig zijn als Michel nog iets wil maken van zijn laatste maanden als premier. Zonder verpinken zet hij nu hardnekkig het werk voort met zijn ‘restregering’.