Nieuwe alliantie moet einde maken aan medicijntekorten: "Meer zelf produceren in Europa"

Dat Europese landen geregeld met een tekort aan medicijnen kampen, komt de laatste jaren almaar vaker voor. "Soms moeten mensen honderden kilometers rijden om het medicijn te vinden dat ze nodig hebben", schetst minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) in De Ochtend op Radio 1. "Er zijn apothekers die tot 10 uur per week alleen maar bezig zijn met zoeken naar bepaalde medicamenten of dokters die gefrustreerd raken omdat het medicijn dat ze willen voorschrijven net niet te vinden is."

Hoe dat komt? De productie van geneesmiddelen, en met name die van de goedkopere generische varianten, is de laatste 20 jaar sterk verschoven naar landen als China en India, waardoor we van hen afhankelijk zijn.

Veel medicijnen worden hier ook gewoon niet meer aangeboden: "Een kwart van de generische geneesmiddelen is zo al van de Europese markt verdwenen, omdat ze niet meer winstgevend zijn of omdat we in Europa met productieproblemen kampen", weet Vandenbroucke.

"Het is eigenlijk een probleem van industriële politiek", concludeert hij. "We moeten hier in Europa opnieuw de capaciteit hebben om medicamenten te produceren. We moeten dat meer zelf doen. En we moeten meer zekerheid krijgen over de toelevering van essentiële grondstoffen."

Om dat in gang te zetten, heeft ons land 23 lidstaten rond zich verzameld om de Europese Commissie aan te porren. In eerste stap is er een solidariteitsmechanisme op poten gezet, zo raakte vorig jaar al bekend. "Dat betekent dat wanneer er in 1 land een tekort is aan een medicijn, maar in een ander land nog een voorraad op overschot is, dat eerste land snel geholpen wordt." 

Onder meer België heeft daar al van kunnen profiteren. "Niet zo lang geleden hadden wij problemen met trombolitica (medicatie die gegeven wordt bij beroertes), wij hadden ernstige tekorten. Frankrijk heeft ons geholpen."

Ook zijn er 11 geneesmiddelen opgelijst - dat gaat over veelgebruikte antibiotica als amoxicilline, maar bijvoorbeeld ook over het vaccin tegen hepatitis B - die levensnoodzakelijk zijn. "Daarvan moet Europa een volledige doorlichting doen op de markt: waar zitten de kwetsbaarheden, waar zitten de stocks?"

Vandaag wordt bovendien de Critical Medicines Alliance gelanceerd, een Europees bondgenootschap waarin onder meer de farmasector, de gezondheidssector en overheden zijn vertegenwoordigd. Dat samenwerkingsverband moet in de komende 5 jaar heel concrete voorstellen uitwerken om ervoor te zorgen dat we opnieuw een productie van basisgeneesmiddelen in Europa krijgen en dat we een zekere aanvoer van grondstoffen en medicijnen naar Europa krijgen.

Vandenbroucke denkt in de eerste plaats aan gerichte steun aan bedrijven die hier willen produceren, maar ook aan een ander soort financiering van geneesmiddelen. "Kijk naar antibiotica: dat mag je niet te veel gebruiken. Maar sommige antibiotica moeten wel klaarstaan zodra je ze nodig hebt. Daarvoor heb je een ander soort financiering nodig, bijna zoals een abonnement bij een streamdienst."

Een termijn wil Vandenbroucke daar niet op plakken. "De Europese productie weer van de grond krijgen, duurt enkele jaren. Maar we moeten er nu wel mee beginnen."