De haven van Antwerpen-Brugge heeft een tweede wereldprimeur in een half jaar te pakken. In december stelde ze al de Hydrotug 1 voor. Dat is de eerste sleepboot ter wereld die op waterstof vaart. Sleepboten zijn vaartuigen die grote schepen helpen om veilig af en aan te meren. De Hydrotug 1 heeft inmiddels al zestig sleeptaken uitgevoerd.

En nu heeft de haven de Methatug voorgesteld. Dat is de eerste sleepboot ter wereld die op methanol vaart. “Het gaat hier om grijze methanol, die uit aardgas wordt gehaald”, zegt Jacques Vandermeiren, gedelegeerd bestuurder van het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge. “De methanol wordt geleverd door een Amerikaans bedrijf in Houston, een stad in Texas. Het product komt dus nog altijd uit een fossiele brandstof, maar de grote milieuwinst is dat er tijdens het varen op methanol geen stikstofoxiden worden uitgestoten. Dit is dus belangrijke gezondheidswinst voor de mens.”

Rode knop

De Methatug is een sleepboot die al een tiental jaar bestaat. De boot heeft altijd op klassieke diesel gevaren, maar de motor is nu omgebouwd tot een zogenaamde dual fuel-motor, die dus zowel op diesel als op methanol kan varen. De bedoeling is dat de boot start op diesel, omdat de motor moet opwarmen. Daarna drukt de kapitein van de sleepboot op een rode knop, waardoor de motor overschakelt op methanol. De sleepboot kan 12.000 liter methanol opslaan. Dat is voldoende voor twee weken sleepwerk.

De Methatug mag dan wel een groene wereldprimeur zijn, maar hij stoot dus nog altijd CO₂ uit. “We willen dat in de komende jaren veranderen, door over te schakelen van grijze naar groene methanol”, zegt Jacques Vandermeiren. “We halen die methanol dan uit groene waterstof, die wordt opgewekt met wind- of zonne-energie. Maar dan moet er voldoende productiecapaciteit zijn. Daar wordt in de komende jaren aan gewerkt, bijvoorbeeld in Namibië, waar veel wind en zon zijn. Alternatieve aandrijvingen zoals elektriciteit, methanol en waterstof zijn de toekomst. Zeker nu schepen elk jaar meer moeten betalen voor hun CO₂-uitstoot. Dat maakt diesel duurder en groene aandrijvingen dus relatief goedkoper. Specialisten gaan ervan uit dat alternatieve aandrijvingen vanaf 2027 of 2028 goedkoper zullen zijn dan diesel.”

Havenbedrijf betaalt 1,5 miljoen euro

Het ombouwen van de Methatug tot een motor die ook op methanol kan varen, heeft 3,7 miljoen euro gekost. Het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge betaalt daar 1,5 miljoen euro van. Europa komt voor 1,6 miljoen euro tussen. De rest van het geld komt van privébedrijven.

“Met dit soort projecten effenen we het pad en hopen we een voorbeeld en een inspiratiebron voor andere havens te zijn”

Jacques Vandermeiren

Havenbedrijf Antwerpen-Brugge

Waarom investeert de haven als enige ter wereld zo veel geld in groene technologie? “Wij willen een innovatieplatform zijn waar bedrijven nieuwe technologieën kunnen testen”, zegt Jacques Vandermeiren. “Met dit soort projecten effenen we het pad en hopen we een voorbeeld en een inspiratiebron voor andere havens te zijn. Eind dit jaar zullen we als eerste haven van Europa ook de eerste sleepboot op elektriciteit voorstellen. We hebben ook al een sleepboot op waterstof. En tegen eind dit jaar varen zeven sleepboten op RSD, een vorm van diesel die veertig procent zuiniger is dan een klassieke dieselmotor, zodat die zeven sleepboten ook fors milieuvriendelijker zijn.”

Tegen begin volgend jaar zullen zo tien van de twintig sleepboten in de Antwerpse haven op een groenere brandstof dan klassieke diesel varen.

Groenere zeeschepen

Ook steeds meer grote zeeschepen varen op groenere brandstoffen. “Bij de nieuwe schepen zijn er nu al meer die op methanol varen dan op LNG”, zegt Greg Dolan, CEO van het Amerikaanse Methanol Institute. “Dat komt omdat ketens zoals Ikea en Nike expliciet van hun transporteurs vragen dat hun producten op een milieuvriendelijke wijze worden getransporteerd. Ze doen dat op vraag van hun klanten, want de consument is steeds milieubewuster. Grote winkelketens zijn daarom bereid om meer te betalen voor het transport. Je moet rekenen dat methanol dubbel zo duur is als diesel. Methanol heeft bovendien het voordeel dat het, in tegenstelling tot een motor op waterstof, weinig plaats inneemt aan boord.”