Overal Black History Month... behalve in België
Februari is in de Verenigde Staten Black History Month, een initiatief om het belang van Afro-Amerikanen in de geschiedenis te belichten. Ondertussen zijn er in heel West-Europa gelijkaardige acties, behalve in België.
Waar de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Nederland jaarlijks een ‘Black History Month’ of een ‘maand van de geschiedenis van de zwarte gemeenschap’ organiseren, blijft het in België slechts bij een aantal debatten en congressen over het thema.
Black History Month of BHM ontstond in 1972 in de Verenigde Staten om historisch belangrijke Afro-Amerikanen in de schijnwerpers te zetten. Ondertussen doen zowel de pers, het onderwijs als de overheid in de VS mee aan het initiatief. Zo organiseerde president Trump, net als zijn voorganger Obama, een receptie om belangrijke Afro-Amerikanen te herdenken.
'Geen enkele school legt bijvoorbeeld uit hoe de Griekse filosofie beïnvloed werd door Egyptische en Centraal-Afrikaanse stromingen'
Hoewel er in België volgens schattingen 250.000 mensen met Afrikaanse roots leven, is hier nog geen dergelijk initiatief ontstaan. Wel spelen activisten met het idee. Zo is er Pitcho Womba Konga, acteur, theatermaker en bezieler van het festival 'Congolisation’, dat elk jaar de meerwaarde van de Congolese diaspora in de geschiedenis benadrukt. Een project dat Womba Konga wil uitbreiden. "Met een nieuw forum wil ik de meerwaarde van alle mensen met Afrikaanse roots in onze geschiedenis aantonen." Die geschiedenis is volgens hem nu te wit en te Westers georiënteerd.
Om zijn strategie uit te tekenen, haalde Womba Konga vorige week organisatoren van Black History Month-initiatieven uit Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk naar een debatavond in Bozar. "Er is nog geen naam voor het initiatief en er is ook nog geen visietekst. Ik wilde gewoon ideeën aftoetsen aan hun ervaring."
Maar wat zou een Belgische evenknie betekenen voor Belgen met Afrikaanse roots? “Het zou van onschatbaar belang zijn”, zegt Mathieu Charles (34), een Belg met een Mauritiaanse vader. In onze geschiedenisboeken ontbreekt volgens hem een eerlijk aandeel voor het Afrikaanse continent. “Geen enkele school legt bijvoorbeeld uit hoe de Griekse filosofie beïnvloed werd door Egyptische en Centraal-Afrikaanse stromingen.”
Het is een van de aberraties die volgens hem moeten rechtgezet worden. “Elke jongere met een migratieachtergrond vraagt zich ooit af: hoe kom ik hier terecht? Wat is mijn betekenis hier? En wat is de link tussen mijn huidig land en mijn land van origine? Voor Afrikaanse Belgen kan Black History Month die vragen deels beantwoorden.”
'Black History Month zou een gat in de geschiedenis kunnen opvullen'
Een verhaal dat ook Tracy Bibo-Tansia (26) kan beamen. “Black History Month zou een gat in de geschiedenis kunnen opvullen.” Bibo-Tansia heeft Congolese ouders en is een groot voorstander van een Belgische actie. “Het verbaast me hoeveel ik telkens bijleer van de Amerikaanse editie. Zo maakte ik vorig jaar kennis met baanbrekende zwarte wetenschappers die tot voor kort genegeerd werden.” Eén maand is volgens haar echter niet voldoende.
Voor Charles zou zo’n maand veel betekenen. “Mijn vader is geboren in het Afrikaanse Mauritius. Wat ik bijvoorbeeld niet wist, is dat soldaten uit Mauritius hier in Europa gevochten hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog. België en Mauritius hebben dus een gedeelde geschiedenis, maar toch moest ik die zelf ontdekken.”
Volgens Bibo-Tansia zou het niet enkel om geschiedenis en politiek mogen gaan, maar ook om cultuur en media. “Zwart zijn gaat gepaard met een zwarte identiteit en een zwarte cultuur”, zegt ze. “De positieve impact van die cultuur op onze samenleving komt nu te weinig aan bod in media en onderwijs.”
Morgan Freeman
De Black History month lokt in de Verenigde Staten vaak controverse uit. Zo zei acteur Morgan Freeman in een tv-interview dat het mensen indeelt volgens huidskleur. "Mijn geschiedenis herleiden tot één maand? Zijn de andere elf dan jullie maanden?", vroeg hij aan de witte interviewer.
Womba Konga kan die controverse deels begrijpen. Hij ziet het als een tussenfase naar een beter geheel. "Binnen tien jaar zouden we moeten eindigen met geschiedenisboeken waar blanken en zwarten elk hun correct aandeel in hebben. Een geschiedenis die we kunnen zien als ónze geschiedenis."
Bibo-Tansia geeft ook mee dat het om een gedeelde geschiedenis gaat, en dus geen antiblank verhaal is. "Het zou gewoon een vorm van respect en erkenning voor de zwarte bevolking in ons land zijn. Waarom zou de positieve invloed van een minderheid niet eens in de schijnwerpers mogen staan?”