De Vrije Universiteit Brussel (VUB) wil Amerikaanse onderzoekers naar Brussel halen als reactie op de "zorgwekkende inmenging" van de Trump-administratie in het vrij onderzoek in de Verenigde Staten. De universiteit start hiervoor een beurzenproject op binnen het kader van het project 'Brains for Brussels'. Ook de UGent heet onderzoekers uit de VS welkom, al zullen die geen voorkeursbehandeling krijgen.
VUB wil academici uit VS naar België halen als reactie op Trump-beleid, ook aan UGent zijn ze welkom
De opstart van het beurzenproject is een directe reactie op de inmenging van de Amerikaanse president Donald Trump in het vrij onderzoek in de Verenigde Staten. In totaal opent de universiteit 12 postdoctorale posities met specifieke aandacht voor onderzoekers in maatschappelijk belangrijke domeinen. Dat kondigt de universiteit aan in een persbericht. Die "prestigieuze" beurzen zijn goed voor een totaal budget van 2,5 miljoen euro.
"De VUB is als universiteit gestoeld op het principe van vrij onderzoek", zegt VUB-rector Jan Danckaert. "Dat wil zeggen dat onderzoekers op zo’n onafhankelijk mogelijke wijze hun onderzoek moeten kunnen verrichten."
Minder onafhankelijk onderzoek
Die onafhankelijkheid komt onder de Trump-administratie sterk onder druk te staan. Daarom start de universiteit – naast de beurzen – binnen het project 'Brains for Brussels' een contactpunt op, dat actief Amerikaanse professoren benadert die aangeven zich in Brussel te willen vestigen, vertelt Sam Jaspers, woordvoerder van de VUB.
Volgens de VUB-rector is het 'hellhole' Brussel, zoals de president de Belgische hoofdstad na de aanslagen in 2016 omschreef, niet enkel de perfecte plek voor de Amerikaanse wetenschappers, maar ook een "symbolische" stad om naar te verhuizen en het werk verder te zetten. De VUB werd in 1834 opgericht om het vrije onderzoek mogelijk te maken, zonder inmenging van kerk of staat.
"De Amerikaanse universiteiten moeten zich steeds meer plooien naar 'de grillen' van de Trump-administratie. Vandaar dat wij, als universiteit van het vrij onderzoek, de mogelijkheid willen bieden aan Amerikaanse onderzoekers om hier hun werk verder te zetten", aldus Danckaert. De universiteit wil een omgeving creëren waar vrij onderzoek wel nog mogelijk is en op die manier een tegenbeweging bieden aan de onderzoekers, klinkt het.
"Zorgwekkende en ideologische inmenging"
Amerikaanse president Donald Trump heeft al enkele drastische veranderingen doorgevoerd in de academische wereld sinds het begin van zijn ambtstermijn. Zo beperkt Trump de vrije meningsuiting door onder meer pro-Palestijnse protesten aan de universiteiten aan banden te leggen.
Vorige week heeft de Amerikaanse immigratiedienst ICE nog Mahmoud Khalil gearresteerd, de pro-Palestijnse activist die afgelopen zomer de pro-Palestijnse protesten aan de Columbia-universiteit in New York hielp organiseren. En dat terwijl hij een geldige verblijfsvergunning heeft.
Verder zien verschillende Amerikaanse universiteiten de financiering wegvallen en dreigen daardoor duizenden werknemers te moeten ontslaan. Zo kondigde de Amerikaanse prestige-universiteit Johns Hopkins vorige week aan dat die meer dan 2.000 jobs moet schrappen als gevolg van het Trump-beleid.
Volgens rector Jan Danckaert zijn de Amerikaanse universiteiten zelf het grootste slachtoffer van deze "zorgwekkende" en "ideologische" inmenging van de president. "Zij zien miljoenenbudgetten sneuvelen om ideologische redenen. Daardoor worden ook universiteiten bij ons geraakt", vertelt hij.
Danckaert voegt nog toe dat de Vrije Universiteit Brussel (VUB) "1 van de eerste slachtoffers is van de Trump-administratie". Zo heeft VUB recent 2 onderzoeksprojecten met de VS moeten stopzetten, waarvan eentje over Jongeren en Desinformatie en een ander over de Transatlantische Dialoog tussen VS en Europa.
UGent-rector Rik Van De Walle: "Ik moedig academici uit de VS aan zich kandidaat te stellen voor vacatures"
Academici uit de VS zijn ook aan de universiteit van Gent welkom, al zullen die geen voorkeursbehandeling krijgen. Dat zegt rector Rik Van de Walle in een reactie. Specifieke beleidsmaatregelen om in te spelen op een mogelijke braindrain vanuit de VS, neemt de UGent voorlopig niet. "Maar de universiteit blijft openstaan voor alle academici die zich kandidaat willen stellen voor vacatures, inclusief onderzoekers uit de VS."
"Ik moedig hen aan om dat te doen, evenwel zonder een specifieke behandeling van hun kandidatuur in het vooruitzicht te stellen. Aan de UGent worden kandidaturen beoordeeld zonder rekening te houden met de afkomst van kandidaten."
Van de Walle verzet zich wel uitdrukkelijk tegen het beleid waarmee Trump zich opdringt in academische aangelegenheden. "Ik spreek mijn expliciete steun uit aan alle universiteiten en collega's die door politici onder druk worden gezet om hun academische activiteiten bij te sturen of zelfs stop te zetten."
"We mogen nooit aanvaarden dat politici het hoogste woord voeren in universiteiten", vindt de UGent-rector. "Het is tot voor kort ondenkbaar geweest dat universiteiten in de VS zo sterk onder druk zouden staan."
De rector wijst op het gevaar van een situatie waarin politieke actoren proberen de kerntaken van universiteiten te sturen, zoals het bevorderen van kritisch denken en het vrij uiten van meningen. "De manier waarop president Trump en zijn entourage spreken en handelen ten aanzien van instellingen die gedurende vele decennia motoren van kenniscreatie en vooruitgang zijn geweest, is ronduit problematisch."
Hij argumenteert dat eventuele overheidsfinanciering niet kan betekenen dat politici zich mogen mengen met academische werk. "Politieke sturing van de kerntaken van universiteiten en sommige academici de facto het zwijgen opleggen, is onaanvaardbaar. In de VS en elders."
Regionaal nieuws uit Brussel en Vlaams-Brabant
Gepubliceerd:
