Henegouwers lusten Vlaamse frietfabriek niet: ‘Straks hangt het vet aan de ramen’

“30.000 euro en u mag mijn huis nu meteen hebben.” Francesco Baldacci verroert geen lachspier. Zijn woning is de laatste in de rij in de Rue Donaire en heeft het ‘beste’ uitzicht op twee grote opslagloodsen. Die staan er sinds 2016 en zijn het bezit van het West-Vlaamse bedrijf Clarebout Potatoes, Europees marktleider in diepvriesfrietproducten. 

Ernaast en zo goed als afgewerkt: het nieuwe logistieke centrum met frigo, een project van 12 miljoen euro. “En nu willen ze op 20 meter van de voordeur een gigantische fabriek zetten”, wijst hij naar het uitgestrekte veld voor zijn huis. Daar zijn nu nog aardappelen gezaaid.

Luik drie van de uitbreidingsplannen van Clarebout, een nieuwe productievestiging die 300 à 500 miljoen euro moet kosten, heeft al heel wat voeten in de aarde gehad in Frameries. Het beleid reageerde bij de bekendmaking in januari nochtans positief op het vooruitzicht van meer dan 300 potentiële jobs, maar keert nu de kar. 

De Henegouwse intercommunale IDEA, die de site initieel zelf voorstelde, vernietigde vorige week het voorkooprecht voor de beoogde fabrieksgrond. Nu laat de Waalse minister van Milieu Carlo Di Antonio (cdH) weten dat ook de vergunning voor het logistieke centrum met frigo ingetrokken wordt.

Horrorverhalen

“Twee keer victorie”, juicht Nicole Carlier, de vrouw van Baldacci. Hoe dichter je vanuit het centrum hun huis nadert, hoe vaker een affiche op de ramen en voordeuren opduikt met duidelijke hoofdletters: “NON!” Achter de affiches zit de actiegroep Nature sans Friture, die volgens woordvoerder Florence Dufourny zo’n 2.000 mensen verenigt.

Voor Carlier is het simpel. “Het terrein is totaal niet aangepast aan dit type grootschalige industrie: te dicht bij de huizen, met meer dan 1.000 vrachtwagens die dagelijks passeren en een enorme geurhinder. Als de wind verkeerd zit, ruik je zo’n fabriek kilometers ver.” 

Dagelijks zou 2.800 ton diepvriesproducten geproduceerd worden op de site, die binnen tien tot vijftien jaar gerealiseerd zou moeten zijn. Daarover doen heel wat horrorverhalen de ronde in de straat. “In Warneton (de tweede productievestiging van Clarebout, MM) hangt het vet aan de ruiten”, zegt Carlier.

Volgens Clarebout-woordvoerder Jan Poté is er begrip voor vragen en bezorgdheden, maar stoelen veel beweringen niet op de feiten. “Wij zijn nog bezig met de haalbaarheidsstudie, waarin we die vragen trouwens hebben opgenomen. Die zou voor de zomer af moeten zijn. Maar met de huidige technologieën zijn we er vrij zeker van dat we een geluidsarme en nagenoeg hindervrije omgeving kunnen creëren.”

Dat de twee aankondigingen het project op losse schroeven zetten, is onmiskenbaar. Net zoals het feit dat Clarebout het daar niet bij zal laten. De Raad van State lonkt voor de vergunning van het logistieke centrum. “Maar daar gaan we nog geen uitspraken over doen, we moeten nog officieel op de hoogte gebracht worden”, zegt Poté.

Werkloosheidsgraad

“Wellicht moeten ze gewoon wachten tot volgende week, dan keren de politici de bewoners wellicht weer de rug toe”, klinkt het cynisch in Café de la Cité, op een steenworp van de site. 

Nochtans zou je verwachten dat deze regio net snakt naar een beetje werkgelegenheid. Van de ooit bloeiende mijnactiviteit in de streek onder Bergen, de Borinage, zijn alleen de arbeidershuisjes overgebleven. In Frameries is de werkloosheidsgraad 16,5 procent, nog hoger dan de al hoge 13,1 procent voor heel Henegouwen.

“De werkgelegenheid is hier echt een drama”, klinkt het in het café. Het levert een heftige, emotionele discussie op. Giorgio, die liever geen vrachtwagens ziet komen “die 24 op 7 op en af rijden”, krijgt lik op stuk van Jean, die al vijf jaar werkloos is. “Iemand die van het ziekenfonds leeft, heeft makkelijk praten. Als ik daar een job kan scoren, ga ik niet twijfelen." 

Cafébaas Salvatore countert al even vurig. “Wie gaat daar werken, denk je? Niet de mensen van de Borinage, hoor. Het is geen toeval dat ze zich zo dicht bij de Franse grens willen vestigen.”

Florence Dufourny van de actiegroep deelt de mening dat vooral Franse werkkrachten aangetrokken zullen worden, maar dat weerlegt Poté stellig. Volgens hem heeft het bedrijf al een 600-tal cv’s ontvangen van mensen uit de streek, en zijn ook de familiale landbouwbedrijven gebaat met de samenwerking. “Indirect levert zo’n site bovendien heel wat jobs op, het is een klein ecosysteem.”

Wil Nature sans Friture die jobcreatie dan niet? “Natuurlijk wel”, zegt Dufourny. “De vraag is: ten koste van wat? Het is een veel te hoge menselijke prijs.” 

Die bewering zal de haalbaarheidsstudie van Clarebout moeten weerleggen, maar het lijkt alvast een utopie dat David en Goliath naar elkaar toe groeien over de productie. Baldacci zet zijn geld dan ook in op een politiek compromis. “De frigo mag blijven en de fabriek komt er niet. Daar zou iedereen mee kunnen leven, denk ik.”