Unizo waarschuwt voor ‘epidemie van burn-outs’: ‘Het is alsmaar meer stretchen’

De tekorten op de arbeidsmarkt. Daar zijn sinds vanochtend nog eens nieuwe cijfers op geplakt. Dit keer door Unizo, die een bevraging onder haar leden organiseerde. 

De organisatie stelde vast dat 42 procent van de zaakvoerders van kleine en middelgrote ondernemingen minstens één lopende vacature heeft stopgezet “omdat er toch geen geschikte kandidaten reageerden”. Een grote meerderheid, 84  procent, geeft aan in het algemeen grote problemen te vinden tijdens de zoektocht naar personeel. Liefst 60 procent van de werkgevers ziet daardoor geen andere mogelijkheid dan zelf extra uren te kloppen om het werk gedaan te krijgen. In 51 procent van de gevallen wordt ook aan medewerkers gevraagd om een tandje bij te steken. 

“Het is alsmaar meer stretchen”, zegt Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo. “Dat wreekt zich na een tijd. We dreigen af te stevenen op een epidemie van burn-outs.” Zowel de werkgevers van kmo’s als hun werknemers dreigen opgebrand te raken. “In de kleinste kmo’s, met maar een paar medewerkers, is het risico het grootst. Daar kan de werklast nauwelijks worden verspreid”, zegt Van Assche.

Slaapproblemen

Professor Johan Lambrecht, expert in familiebedrijven aan de KU Leuven, vindt de vrees van Unizo terecht. Ook hij stelde, als onderzoeker, de afgelopen jaren gelijkaardige zaken vast. Eerder dit jaar bevroeg hij ondernemers van bijna vijfhonderd bedrijven over hun grootste uitdagingen. “Ondernemers gaven aan vooral bezorgd te zijn over hoe ze meer kunnen delegeren en hoe ze stress het hoofd kunnen bieden. Op het niveau van het bedrijf stond het vinden en behouden van bekwaam en gemotiveerd personeel helemaal bovenaan, samen met het verhogen van de productiviteit.” Diezelfde uitdagingen kwamen ook al in 2017 en 2018 bovendrijven. 

“Ze houden ondernemers letterlijk wakker”, zegt Lambrecht. Hij wijst naar de meldingen van fysieke en psychische klachten. “Een op de vijf zei enkele jaren geleden al meerdere keren per week slaapproblemen te ervaren en last te hebben van nervositeit. Ik kan me niet voorstellen dat dit intussen echt veranderd is. Dit zijn klachten waarvan je weet dat ze kunnen leiden tot een burn-out.”

Eenzaamheid

Unizo bevroeg werknemers ook over mogelijke oplossingen. Liefst 70 procent wil dat de nettolonen stijgen, maar zonder dat de loonkost dezelfde beweging maakt. Ook vraagt een deel van hen de mogelijkheid tot meer en goedkopere overuren (40 procent) en een inperking van het tijdskrediet en ouderschapsverlof (respectievelijk 26 en 22 procent).

Vooral de loonkost moet lager, vindt Lambrecht. “Een ondernemer denkt twee keer na over wie hij of zij voor een job aanstelt, omdat de lasten op arbeid nu zo hoog zijn. De productiviteit van de werknemers moet hoog zijn en blijven.” Al kunnen ondernemers volgens hem ook meer inspanningen doen om burn-out bij zichzelf en hun personeel te voorkomen. 

Lambrecht: “We hebben al herhaaldelijk vastgesteld dat het betrekken van externe mensen in de raden van bestuur of raden van advies van kmo’s een groot verschil kan maken. Een onafhankelijk persoon fungeert als een klankbord, kan meedenken over oplossingen en instrumenten om de stress van de werkgever en werknemers naar beneden te halen. Hij of zij kan ook de eenzaamheid, die veel ondernemers als een bron van stress ervaren, doorbreken.”

Lambrecht klaagt aan dat minder dan de helft van de kmo’s externe, onafhankelijke mensen betrekt. “Werkgevers vinden het moeilijk om buitenstaanders aan te trekken, omdat ze dan open en transparant moeten zijn over hun bedrijf. Vooral in familiebedrijven, die vaak een gesloten karakter hebben, ligt dat moeilijk. Daar leeft vaak het vooroordeel dat een extern iemand de sector niet kent of dat zo iemand niet te vinden is.” 

Werkbaar werk

Bij de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) willen ze niet ingaan op wat Unizo “een epidemie van burn-outs” noemt. Onderzoekster Katrien Penne wil alleen benadrukken dat burn-outs zowel werknemers als ondernemers kunnen treffen. Op basis van zijn recentste werkbaarheidsmetingen stelde de SERV vorig jaar vast dat zowat 12 procent van de werknemers, of 280.000 personen, en 11 procent van de zelfstandige ondernemers, of 40.000 personen, last heeft van acute psychische vermoeidheidsproblemen. “Die kunnen uiteindelijk leiden tot burn-out.”

Diezelfde werkbaarheidsmetingen toonden ook aan dat het doel dat de sociale partners en regering stellen om in 2020 de werkbaarheid te verhogen tot 60 procent voor werknemers en 55 procent voor werkgevers nog veraf is. In 2016 bleken we respectievelijk op 51 en 55 procent te zitten.