Was er één schutter of hebben de getuigen gelijk die meerdere daders zagen? Is er ook nog op andere plaatsen in de stad geschoten, zoals al snel de ronde ging? Is het terreur of gaat het om een familiedrama? Gaan de dader of de daders nog op andere plaatsen toeslaan en op wie hebben ze het dan gemunt? In Utrecht en bij uitbreiding in heel Nederland heerste gisteren urenlang onduidelijkheid en angst na de schietpartij op een tram op het 24 oktoberplein.

Dat kwam vooral door de uiteenlopende verklaringen die meteen op het incident volgden. De dader had het volgens de ene getuige gemunt op een specifieke vrouw. “Het leek alsof hij haar nog een keer wilde pakken, of misschien de mensen die haar aan het helpen waren”, zei Daan Molenaar tegen NOS. Een andere vrouw in de tram verklaarde hoe een schutter niemand viseerde, maar wild om zich heen schoot. Getuige Jimmy De Koster, die op het plein stond, verklaarde dat er meerdere daders waren. “Vier mannen liepen naar een vrouw toe die schreeuwde dat ze niets gedaan had.” Hij beschrijft zelfs aan RTV Utrecht hoe “de daders” in verschillende richtingen wegliepen. Een arbeider die op het plein aan het werken is, ziet één dader vluchten in een rode Renault Clio.

Omwille van die uiteenlopende getuigenissen konden de politie en de burgemeester van Utrecht niks aan het toeval overlaten. ”We kondigen een lockdown in de stad en het hoogste dreigingsniveau af, waardoor het openbare leven in de stad stilvalt.” Niemand mocht of durfde zich op straat te begeven. Uit angst de dader of daders tegen te komen.

Haastig gekrabbeld papiertje

Die angst duurde tot rond 18 uur, op het moment dat de Utrechtse burgemeester samen met de politie en het openbaar ministerie hun persconferentie afsloten. Via een snel gekrabbelde notitie op een papiertje werd duidelijk dat de 37-jarige hoofdverdachte Gökmen Tanis was aangetroffen en opgepakt. Dat gebeurde in een appartementsgebouw aan de Oudenoord, zo’n 3 kilometer van het 24 oktoberplein. Zijn gesloten vluchtauto werd enkele uren daarvoor net om de hoek van zijn schuiloord aangetroffen. De motor draaide nog.

De beelden van hoe de man bij valavond tussen zwaarbewapende politieagenten werd weggevoerd, zorgden voor een collectieve zucht van opluchting bij onze noorderburen die voor het eerst ooit met dit soort aanslagen werden geconfronteerd. Met het nieuws van de arrestatie werd ook meteen de terreurdreiging in Utrecht van het hoogste niveau 5 teruggeschroefd naar niveau 4.

Onder invloed

Maar met de arrestatie kwam nog geen antwoord op de vele vragen. Zeker is dat Gökmen Tanis is aangehouden op verdenking van doodslag met terroristisch motief. Ook zeker is dat bij een van de vele huiszoekingen die volgden op de aanslag nog minstens een tweede persoon is opgepakt die eveneens wordt verdacht van doodslag met terroristisch motief, zonder dat zijn rol werd gepreciseerd. Of het nu zeker om een daad van terreur ging, durfde gisteren niemand in Nederland zijn hand voor in het vuur te steken. Politie en parket maakten duidelijk dat alle motieven nog werden onderzocht. Ook die van een wraakactie op een ex of een verwarde daad onder invloed. Zo vertellen kennissen van de hoofdverdachte dat Tanis zeker geen terrorist is. “Wel een verdwaalde, verwarde sukkel.” Zo droeg hij het ene moment lange gewaden en liet hij zijn baard groeien, terwijl hij het andere moment zich te pletter zoop en drugs snoof.

Zeker is dat Tanis geen onbekende is voor justitie. Zijn criminele lijst is lang. Van een inbraak in een vrachtwagen, over spugen naar en bedreigen van een politieman tot verkrachting. Voor dat laatste feit stond hij twee weken geleden nog voor de rechter. Het zou gisteren zelfs niet de eerste keer zijn dat hij met een vuurwapen schoot. In december 2013 opende hij volgens bronnen al eens het vuur op een flatgebouw, maar toen raakte niemand gewond.

Nederland zal vandaag nog altijd in rouw zijn. Maar tegelijk ook met spanning afwachten waarom hun land zo een ongeziene aanslag moest meemaken en wat het motief en de rol van de hoofdverdachte nu precies zijn. Mehmet Tanis, de vader van de vermoedelijke schutter, liet alleszins al weten dat zijn zoon moet boeten als hij de dader is.