Michelle Obama brengt biografie uit. “Er waren dagen, weken, maanden waarin ik de politiek haatte”

Het is tijdens haar eerste pianorecital dat de kleine Michelle Robinson voor het eerst begrijpt dat de wereld niet helemaal gelijk is. Dat haar krappe kamertje in een al even krap huurappartement in de Southside van Chicago niet voor iedereen de norm is.

Een zwart meisje in een zwart-witte wereld

Ze is een jaar of vijf, en heeft piano geleerd van haar oudtante Robbie. Een stuurse vrouw, die een verdieping lager woont, en die alle kinderen in de buurt pianolessen geeft. De klanken komen door de houten vloer haar slaapkamer in. “Een groot deel van mijn jeugd heb ik gehoord hoe het klinkt om ergens moeite voor te doen”, schrijft ze. En dat doet Michelle zelf ook. Met Robbie maakt ze meer ruzie dan iets anders, maar door haar leert ze ook volharden én goed pianospelen.

Tot ze moet optreden. De perfecte piano met een eindeloze rij toetsen in zwart en wit is helemaal anders dan de vergeelde toetsen waarop ze bij Robbie heeft geoefend. Hier is geen stuk van een toets afgebroken dat handig aanduidt welke de middelste is. “De eerste keer dat de ongelijkheid in de wereld zich voor me had geopenbaard”, schrijft Michelle. Het is haar allereerste besef van hun penibele financiële ­situatie, als dochter van een huismoeder en een vader met MS die werkt bij de waterzuivering, maar lang niet haar laatste.

Als kind ervaart ze hoe haar buurt van een witte middenklassenbuurt naar een zwarte buurt verschuift. Hoe veel van haar klasgenootjes verhuizen en naar betere scholen elders verkassen. Hoe zij soms wordt uitgelachen omdat de keurige taal waarop haar ouders hamerden, “klinkt als een witte”. Het maakt haar alleen maar vastberadener om door hard te werken haar eigen pad uit te stippelen. Tot Princeton toe, een universiteit waar op dat moment amper 9 procent gekleurde studenten schoolgaan.

Mentor van een stagiair met een rare naam

Eerst is ze een leerling die wil uitblinken. Daarna een student. Keer op keer wil ze het gevoel van zich afschudden dat ze “niet goed genoeg” zou zijn of bevonden zou worden. Bijna blind volgt ze een weg die keurig lijkt. Naar Princeton, waar ze dankzij hard werk binnengeraakt met een studiebeurs. Dan naar Harvard Law School. En dan aan de slag bij een elite-advocatenkantoor in Chicago. Het is daar dat ze de man leert kennen die haar weinig avontuurlijke pad zou doen meanderen.

Ze is 25 en wordt gevraagd om mentor te zijn tijdens de zomerstage van een veelbelovende zwarte rechtenstudent. Een jongen uit Hawaï die studeert aan Harvard. Een jongen “die bezig is zijn eigen ladder te beklimmen”. Ze kent alleen zijn naam “en die is raar”. “Barack Obama was op de eerste dag al te laat”, schrijft ze. Een groot contrast met haar eigen punctuele zelve. Hij is drie jaar ­ouder dan zij, heeft gewerkt voor hij naar Harvard trok. Meermaals wijst ze hem af. Tot ze uiteindelijk samen naar Les Misérables gaan kijken en vluchten tijdens de pauze. Het begin van een nu wereldberoemde relatie die ze eerst beleven op lange afstand. Zij de pragmaticus, hij de ziener. Zij degene die houdt van traditie, hij degene die weinig heil ziet in het huwelijk. Maar die uiteindelijk toch de vraag stelt.

Tussen ivf en relatietherapie

“Het blijkt dat zelfs twee toegewijde doorzetters met een grote liefde voor elkaar zichzelf niet kunnen dwingen zwanger te worden.” Ze is 32 en heeft net een nieuwe baan aangenomen bij de universiteit van Chicago. Eén met betere uren en een betere ziekteverzekering. Eén die van pas komt wanneer de vruchtbaarheid niet mee wil. Een eerste zwangerschap eindigt na een paar weken met een miskraam. “Een miskraam is eenzaam, pijnlijk en ontmoedigend tot bijna op celniveau. Wat niemand je vertelt, is dat miskramen aan de lopende band voorkomen.”

Na maanden en maanden van proberen, starten ze uiteindelijk met ivf. Een eenzaam parcours, want Barack is op dat moment politiek actief in de senaat van de staat Illinois, en pendelt heen en weer naar Springfield. “Nu zat ik hier in mijn eentje in de badkamer van ons appartement te proberen de moed op te brengen om een injectienaald in mijn dijbeen te prikken. Misschien was het op dat moment dat ik een vlaag van afkeer voelde voor politiek en Baracks onwrikbare betrokkenheid bij dat werk.”

Een gevoel dat nog zou terugkeren, ook enkele jaren na de geboorte van eerst Malia en dan Sasha. “Barack wilde in het begin liever niet naar de relatietherapeut”, schrijft ze. Maar uiteindelijk gaan ze toch. Zij is op dat moment 38. Het helpt. “Ik probeerde een nieuwe hypothese: mogelijk was ik meer de baas van mijn geluk dan ik mezelf toestond.”

Met een kandidaat die toch niet zou winnen

“Er was één gesprek dat hij zorgvuldig vermeed en dat was het gesprek met mij.” Het is 2006, en terwijl ­Sasha klaar is om naar de basisschool te gaan, overweegt Michelle haar car­rière weer op te pikken. En wordt Barack Obama stilaan een plausibele presidentskandidaat. Zijn ster klimt sinds een opzwepende speech op de Democratische conventie, twee jaar eerder. Terwijl Michelle haar gezin gewoon rond haar wil.

“Ik wilde Barack voor ons gezin. Ieder ander wilde hem voor het land”, beschrijft ze de tweestrijd. Het is met kerst in Hawaï dat ze hem toch haar fiat geeft voor een campagne. “Uiteindelijk kwam het hierop neer: ik zei ja omdat ik geloofde dat Barack een geweldige president kon zijn.” Maar ook omdat ze dacht dat het uiteindelijk niet helemaal zou lukken. “Ik dacht echt niet dat hij zou winnen.”

De bubbel van het Witte Huis

Een campagne doet iets met een mens. Ergens tussen de discussie over zijn geboortecertificaat en de hoop die haar man doet oplaaien, wordt Michelle overtuigd dat hij de volgende president móét worden. Ook al volgt daarna een overweldigende periode, die zich afspeelt in “de bubbel van het Witte Huis”. “Een bubbel waarvan ik de omtrek groter probeerde te maken.”

Ze zoekt haar eigen invulling van de rol van first lady. Geïnspireerd door wat ze privé meemaakt. Malia die als prille tiener een te hoog BMI krijgt, is de inspiratie voor haar strijd voor gezonde voeding. Omdat ze zelf ook het gevoel had gehad dat ze tekortschoot als moeder toen ze het meisje door de drukke campagne geen verse maaltijden had voorgeschoteld. De commentaren in de pers op haar kledij buigt ze om door die kledij te gebruiken als uithangbord voor jonge talentvolle designers. Maar dat haar kinderen in ongevraagde aandacht opgroeien, blijft prikken. Zoals wanneer ze met Malia naar New York gaat om een universiteit te kiezen en ze stoppen voor een vroege lunch. “Toen we klaar waren met eten, stond een honderdtal mensen op de stoep voor het restaurant. De aandacht was goedbedoeld, maar niet nuttig voor een meisje dat een toekomst voor zich probeerde te zien. Ik moest me terugtrekken.” En stukken van het leven van haar dochters missen.

54 jaar en bezorgd

“Een vrouwenhater als president. Maar we hebben nu eenmaal te leven met het resultaat.” De middag na de verkiezing van Donald Trump zit Michelle Obama met haar staf in haar kantoor. Een team dat vooral bestond uit vrouwen uit minderheidsgroepen. “Velen waren in tranen. Ik probeerde ze te vertellen dat hun werk ertoe deed, en dat één verkiezing niet acht jaar verandering ongedaan kon maken.” Michelle Obama is teleurgesteld dat een man die het openlijk heeft over het belagen van vrouwen, toch verkozen geraakt. De man die ze nooit zal vergeven voor het feit dat hij de speculatie over het geboortebewijs van Barack deed oplaaien.

Maar ze eindigt met één duidelijke boodschap: “Het is niet mijn bedoeling me ooit verkiesbaar te stellen voor het presidentschap.” Ook al zijn er die daarop hopen. “Deze arena is niet de mijne”, schrijft ze. “Dat wil niet zeggen dat ik niet ten diepste bezorgd ben over de toekomst van ons land.”

Wat er nu dan wel komt? Dat houdt ze open. “Als je het Witte Huis op de allerlaatste dag verlaat, dan moet je plots een heleboel dingen van jezelf opnieuw gaan ontdekken. Met 54 jaar ben ik nog steeds in ontwikkeling, en ik hoop dat ik dat altijd blijf.”

Gegarandeerde bestseller?

Nu al staat vast dat Becoming een absolute bestseller wordt. De turf komt vandaag in 24 talen tegelijk uit, in het Nederlands door uitgeverij Hollands Diep op 479 pagina’s. Nog voor het verschijnen staat het door de voorverkoop bovenaan de lijst van bestverkopende boeken op Amazon, en ook andere verkopers melden dat het boek het zeer goed doet. Voor uitgeverij Penguin Random House, die de rechten in handen heeft, staat er dan ook veel geld op het spel. Ze telden meer dan 60 miljoen dollar neer voor twee boeken van de Obama’s, één van de voormalige first lady, en één van de voormalige president.

INFO: ‘Mijn verhaal – Becoming’ van Michelle Obama, uitgever: ­Hollands Diep, 448 pagina’s