Jamie Oliver beschuldigd van culinair-cultureel ekstergedrag
Mag je een icoon van de Jamaicaanse keuken inpikken en zelf als magnetronmaaltijd in de handel brengen? De Londense chef Jamie Oliver vindt van wel.
Het is hartje zomer, de barbecues smeulen en de cultuurstrijd heeft zich verplaatst naar een fenomeen uit Jamaica: jerk. Dit gekruide, gemarineerde en gegrilde vlees is omarmd door Jamie Oliver, die ‘Jerk Rijst’ – makkelijk klaar te maken in de magnetron – gaat verkopen. De commercialisering van dit hoogtepunt uit de Jamaicaanse keuken is de beroemde televisiekok op kritiek komen te staan van de prominente Labour-politicus Dawn Butler. Volgens deze dochter van Jamaicaanse immigranten bezondigt Oliver zich aan cultureel ekstergedrag.
"Jamie Oliver, ik vraag me af of je weet wat Jamaicaanse Jerk eigenlijk is?", tweette deze 48-jarige fractiewoordvoerder voor Vrouwen- en Gelijkheidszaken, "het is niet alleen maar een woord dat je voor een goedje kunt zetten om producten te verkopen (…) Jouw Jerk Rijst is niet in orde. Deze toe-eigening uit Jamaica moet stoppen."
Het veroorzaakte meteen een verhit debat . Medestanders van Butler wezen erop dat het onkies is om met winstoogmerk elementen uit een etnische cultuur te plukken en te vervormen. Naast kok is Oliver ook een uitgekookte zakenman.
Italiaans
Maar, vroegen critici zich af, moet Oliver – een liefhebber van de Italiaanse keuken – dan ook zijn keten Italiaanse restaurants opdoeken? Moet de 43-jarige keukenprins zich beperken tot Full English Breakfasts, Ploughman’s Lunches, High Tea’s en Fish and Chips? Wat te doen met Chicken Tikka Masala, het uit India geïmporteerde lievelingsgerecht van de Britten? Is het reiskookboek van From Venice to Istanbul van Olivers collega Rick Stein geen uitbuiting van andere eetculturen? Hoe zit het met Londen als hoofdstad van de wereld op het terrein van Food Fusion?
Oliver zelf zag zich genoodzaakt te reageren. "Ik heb tijdens mijn loopbaan met smaken en kruiden uit de hele wereld gewerkt, geleerd me te laten inspireren door verschillende landen en culturen teneinde een frisse draai te geven aan het eten dat we dagelijks tot ons nemen. Toen ik besloot mijn rijst zo te noemen, was het slechts bedoeld om te laten zien waar het idee vandaan komt." Volgens Butler is het niet juist om op deze manier met een authentiek recept om te gaan. De in Jamaica geboren kok Levi Roots liet Oliver een paar jaar geleden zien hoe klassieke jerk wordt bereid.
De term ‘jerk’ is afgeleid van het Peruaanse woord ‘charqui’, dat staat voor gedroogde repen vlees. Volgens culinaire historici is het 2.500 jaar geleden door Zuid-Amerikaanse Arawak-indianen gebracht naar wat nu Jamaica heet. Gedroogd vlees was bijzonder praktisch bij het afleggen van lange afstanden in een warm klimaat. De drogingstechniek werd ‘jerky’ genoemd. De Afrikaanse slaven die ten tijde van Columbus naar de Cariben werden verscheept, namen deze culinaire traditie over. Jerk-eetstalletjes zijn op alle eilanden te vinden.