“Op café zei een vriend tegen me: deze tijd smeekt om herinnerd te worden aan de ideeën van Marx. Dat zette me aan het denken. Zeker in dit politieke en sociale klimaat wilde ik hem nog eens door Europa laten spoken. Dat hij bovendien in 2018 net 200 jaar geleden overleden is, was een mooi toeval”, zegt Stefaan Van Brabandt.

“Dat klopt, maar hij was wel degelijk een gediplomeerd filosoof. En zijn ideeën hebben meer dan die van welke filosoof ook de wereldgeschiedenis ingrijpend veranderd. In zijn werk vind je echter nergens een blauwdruk van hoe een communistisch regime er moet uitzien. Zijn ideeën werden geperverteerd en misbruikt door machtswellustelingen, zoals de Nazi’s ook het idee van de Übermensch van Nietzsche hebben misbruikt.”

“Hij is nog altijd omstreden, maar ik merk wel dat alle voorstellingen bijna uitverkocht zijn, al komt dat misschien door Johan Heldenbergh. Feit is: Marx raakt nog altijd een gevoelige snaar. In 2009 werd hij door de radioluisteraars van de BBC uitgeroepen tot belangrijkste filosoof aller tijden. Dat kwam aan. De kranten kopten daags nadien met titels als ‘het monster Marx is terug’. Daar gaat de voorstelling óók over: het feit dat hij zo’n gecontesteerde figuur is. We zetten hem niet op een voetstuk maar belichten ook al zijn schaduwkanten, en dat zijn er heel wat. Je valt achterover als je over zijn leven leest. Een man vol contradicties met een bijzonder dramatische en tragische levensloop. We voeren hem op als een levend lijk dat terugkijkt op het verleden, maar ook commentaar geeft op de maatschappij van nu. Een spook dat door de theaters waart, een verwijzing naar de openingszin van zijn Communistisch Manifest: ‘het spook van het communisme waart door Europa’.”

Marx schreef zelf: het laatste wat ik wil zijn is een marxist. Stefaan VAN BRABANDTFilosoof/Theatermaker

“Zijn analyse is nog altijd actueel en relevant. De economische macht bepaalt de politieke besluitvorming: zeer actueel. De groeiende ongelijkheid tussen rijk en arm… Zijn voorspellingen klopten vaak, maar als hij gezien zou hebben wat er na zijn dood allemaal is gebeurd, zou hij zich omdraaien in zijn graf.”

“Daar verschijnen nu zeer veel boeken over. De economie draait nu echter goed, maar onderhuids leeft er een diepe boosheid bij de mensen, wat zich vertaalt in het stemgedrag. We gaan niet naar een vorm van communisme gaan, misschien ooit naar een tussenvorm van communisme en kapitalisme. Nu, begrijp me niet verkeerd: ik ben geen communist. Marx schreef trouwens zelf: ‘Het laatste wat ik wil zijn is een marxist’. Omdat hij toen hij nog leefde al verkeerd werd begrepen. En na zijn dood is alles uitgedraaid op een verschrikking met miljoenen doden door de regimes in China en de Sovjet-Unie. Wat iedereen ook vergeet is dat Marx in het Communistisch Manifest één paragraaf wijdt aan een warme lofzang op het kapitalisme. Hij noemde het een motor van vooruitgang die een ongeziene productiviteit op gang bracht. Een goede zaak, maar ten koste van wie? Daarom is een correctie nodig zegt hij. Niet alleen een kleine groep aandeelhouders, maar de hele bevolking moet de vruchten kunnen plukken. Welvaart moet zich vertalen in welzijn.”

Vanavond première in Arenbergschouwburg Antwerpen. Op 26/1 De Velinx Tongeren, op 9/2 C-Mine Genk, op 9/3 Adelberg Lommel, op 15/3 Muze Heusden-Zolder en op 30/3 Bogaard Sint-Truiden. Alle data: www.hzt.nl