Wachten op een telegram van een geliefde, dat was het mooiste

Weer wordt een tijdperk afgesloten. Na 150 jaar verdwijnt het telegram uit het publieke leven. Proximus heeft geoordeeld dat het instrument uit de tijd is. Voortaan wordt snelle communicatie toevertrouwd aan Twitter, WhatsApp en Messenger. Het telegram is dood.

Het is niet zomaar een technologische liquidatie, het is een navelbreuk met de communicatie zelf. We zijn andermaal een stuk privacy kwijt. Brief en telegram waren restanten van een privégesprek. Twitter en Facebook zijn de gespreksruimte van anderen. Privé bestaat niet.

De urgentie van een telegram was tegelijk prettig en beangstigend. In geen geval vrijblijvend. Alleen al door de keuze voor telegrafie ontstond verbondenheid. Berichten kregen een plechtig karakter. Als het telegram van een deurwaarder kwam, ontstond paniek. Soms ging het om praktische mededelingen. Zoals: oom-missionaris komt met een trein later. Maar dan nog voelde je je persoonlijk aangesproken. Brieven en telegrammen werden niet bezoedeld door de aandachtseconomie van Twitter en Google. De economische neutraliteit van het medium gaf een zekere chic aan het telegram. Je kreeg er handgetekende bloemetjes bij.

Communicatie per telegram bleef gevrijwaard van de razernij van Facebook en Twitter. Bij ontvangst ontstond altijd enige opwinding, ook omdat het gepaard ging met een gevoel van geheimzinnigheid. Een telegram bracht je in het centrum van het leven. Social media komen aandraven met levens van anderen, niet van jezelf.

Wachten op een telegram van een geliefde was het mooiste. Jaren later blijven de lettertjes ‘Ik hou van je’ nog voor je uitdansen. Met een brief en telegram voelde je je aangeschreven, dat gevoel hebben Twitter en Facebook niet in de aanbieding. Ten diepste zijn social media uitsluitingsmechanismen. Wie er niet bij hoort, komt er niet in. Niet als volwaardige deelnemer.

De afschaffing van het telegram wordt geplaatst in het teken van vooruitgang. Hoed u voor de vooruitgang! Veel meer dan de aanbidding van domme windkracht 10 is het vaak niet. Communicatie als een F1-circuit. Wat overblijft is een brij van woorden die in snelheid worden ingehaald en in leegte achterblijven. Het telegram was een begrip dat paste bij duurzaamheid, Twitter niet.

Proximus is een geldmachine. Het plundert oude communicatieculturen, zonder waardig equivalent. Het telegram wegzetten als een relict voor missionarissen en ouwe vrijsters is modieuze koketterie. De efficiëntie is nul. Het is alleen dedain voor wat geweest is. Normale mensen krijgen nog steeds vlinders in de buik bij een telegram. Een enkele keer krampen, dat ook. Met een telegram groeit de betekenis van woorden. “Ik kom eraan” volstaat als gedrukt zinnetje om de aangeschrevene lichtvoetig de dag door te jagen. Vooral omdat het gedrukt is.