Aan de ketting: Is het uitkijktoren of belvedère?

‘Het is één grote rotzooi.’ Het is wat sterk uitgedrukt, maar ik kan de slanke 83-jarige Heerenveener die in smetteloze, lichte kleding in zijn tuin aan het snoeien is geen ongelijk geven. Hij heeft het over de Le Roy-tuin, waar hij vanuit zijn huis op uitkijkt. Een wegwijsbordje lokte mij erheen. Het klonk wel chic, de Le Roy-tuin. Het bleek een lange groenstrook te zijn met wat paadjes erdoorheen waarlangs gestapelde stenen en bergen takken liggen. Soms is er wat gebouwd met de stenen, zoals een bankje, muurtje of kasteelachtig bouwsel. Maar op de meeste plekken lijkt het puin zomaar langs het pad te liggen.

Het heeft wel iets avontuurlijks, die kronkelige paadjes. Maar er ligt veel zwerfafval. Het plantsoen is bedacht door kunstenaar Louis le Roy (1924-2012). Hij kreeg in de jaren zestig van de gemeente Heerenveen een stuk plantsoen ter beschikking waar hij met stenen ging stapelen – zonder cement. Door vervolgens de natuur zo veel mogelijk haar gang te laten gaan, zou een langdurige interactie tussen mens en natuur ontstaan. ‘Ooit was het een mooie groenstrook, met vijvers, bankjes en bruggetjes’, vertelt de 83-jarige Heerenveener, die niet met zijn naam in de krant wil. Hij wil niet bekendstaan als de boze buurman. Maar sinds een jaar of tien is er wat hem betreft sprake van vergane glorie. Geregeld storten vrachtwagens puin in het plantsoentje, vertelt hij. ‘Die zijn blij dat ze er zo vanaf komen. Vrijwilligers gaan er elke woensdag mee aan het stapelen.’ Dat doen ze volgens hem minder mooi dan Le Roy zelf. Hij wil van die stenen af, maar verwacht dat niet meer mee te maken. ‘Wy hâlde fan grien, net fan stien’, zegt hij en vertaalt het meteen voor mij uit het Fries: wij houden van groen, niet van stenen.

koninklijk bos

Ik fiets door naar Oranjewoud, dat door Staatsbosbeheer wordt gepromoot als een ‘koninklijk bos’. Het ligt ten oosten van Heerenveen en bestaat uit een verzameling voormalige landgoederen met lange lanen, parken, landhuizen, waterpartijen en kleine weilandjes tussen de bossen.

De historie van Oranjewoud begint in 1676, als Albertine Agnes, prinses van Oranje en weduwe van de Friese stadhouder Willem Frederik, er een landgoed koopt. Aan de overkant van Huize Oranjewoud ligt de Overtuin. Je mag het alleen wandelend bezichtigen, dus ik parkeer de fiets, die overigens vreselijk knarst en piept. In de Overtuin staan oude bomen met knoestige, mossige stammen en wortels. Ik heb het park bijna voor mijzelf. Waar is iedereen? Ik kom één vogelaarster tegen, afkomstig uit Leeuwarden. Ze fotografeert vinkjes en vlinders en is net als ik verbaasd over de schoonheid en de rust in het park.

Als ik even later weer op mijn fiets stap, kom ik na een paar honderd meter fietsen een uitkijktoren tegen. Ik stap weer af. Daar móét ik op. Via een bebost pad tussen twee weilanden kom ik er. Ook hier is weer niemand te zien. Op een stenen bord boven de ingang van de toren staat dat deze ‘belvedère’ van gewapend beton is gemaakt en is gebouwd in 1924 in opdracht van een horeca-ondernemer. Aha, een belvedère. Dat klinkt veel chiquer dan een uitkijktoren. Een mooie term om interessant mee te doen als ik weer eens bij een uitzichtpunt ben. De toren staat op een bergje van tien meter hoog en is zelf zo’n twintig meter hoog. Boven valt mij op hoe bossig de omgeving is.

Iets verderop in Mildam staat een kerkje met een oude begraafplaats. Een bord op het hek intrigeert mij. ‘Kinderen tot 14 jaar hebben alleen toegang onder begeleiding van een volwassene’ Afzender: ‘de prot. gemeente Heerenveen’. Wat hebben de Mildamse kinderen uitgespookt tussen de grafstenen?

Over een saaie weg die parallel loopt aan de A32 fiets ik naar Wolvega. Daar maak ik een praatje met Annie Prins van christelijke boek- en cadeauwinkel De Reiziger. Vorig jaar september verwoestte een brand haar zaak. ‘We zaten hiertegenover, in het oude gemeentehuis’, wijst ze. Zes brandweerwagens stonden er te blussen en al dat bluswater lekte de winkel in. Prins ziet haar vrijwilligerswerk bij de winkel als een roeping. Ze heeft vaak goede gesprekken met klanten. ‘Ook eenzame ouderen komen langs voor een bakje koffie.’ Ik laat De Reiziger achter en begin aan mijn terugreis. <