Naar Sinjar wil bijna niemand terug

Erbil-Hasaka

Christelijke dorpen in het noordoosten van Syrië ogen verwoest en verlaten. Lege huizen, geruïneerde kerken en door onkruid overwoekerde paden, dat trof journalist Ben Hubbard van The New York Times vooral aan. Veel inwoners zijn gevlucht, de achterblijvers zijn gedesillusioneerd. ‘We zijn gebleven, maar voor hoelang nog?’, klaagde de 35-jarige Nabil Youkhanna tegen de Amerikaanse verslaggever. ‘Ik wil trouwen, maar alle meisjes zijn weg.’

Hij woont bij zijn 65-jarige moeder in Tel Shamiran, een dorpje in de eens christelijke Khaburvallei. Op hem na zijn alle kinderen van Samira Nikola gevlucht naar Australië en Duitsland. Zelf wil ze niet weg: ‘Houd alleen de slechte mensen bij ons vandaan, meer vragen we niet van God’, zei ze tegen Hubbard. Zij, haar man en vier minderjarigen werden in 2015 ontvoerd door ISIS. Als enige is zij teruggekeerd.

vermist

Nog zeker drieduizend leden van de jezidi-minderheid worden vermist, maakte het Koerdische regiobestuur in Noord-Irak woensdag in Erbil bekend, op de eerste ‘Jezidi Genocide’-conferentie. Khairi Bozani, hoofd Jezidi Zaken van het Koerdische regiobestuur, gaf er te kennen dat ‘over het lot van 3102 jezidi’s niets bekend is’. Begin augustus 2014 was ISIS het Noord-Iraakse Sinjargebergte binnengevallen, het woongebied van ruim een half miljoen jezidi’s. Honderden mannen werden in koelen bloede vermoord en meer dan 3500 vrouwen en meisjes zijn ontvoerd, verhandeld of verkracht. Nog steeds is niet bekend waar die zijn.

‘Ik hoop dat deze conferentie ertoe leidt dat we onze rechten terugkrijgen en onze stem wereldwijd gehoord wordt’, legde prinses Mayan Khaere Bag uit aan het Koerdische nieuwsagentschap Rudaw. Volgens de echtgenote van jezidi-prins Hazim Saeed moet de wereld erkennen dat ISIS een volkerenmoord wilde uitvoeren. ‘Wat wij moesten doorstaan, was een genocide.’

bitter

Hoewel er sindsdien vier jaar verstreken zijn, is er toch nauwelijks verbetering gekomen in het lot van de naar schatting 360.000 ontheemde jezidi’s. ‘Nog niet één verantwoordelijke is aangeklaagd. Daders zijn nooit gestraft en slachtoffers niet gewroken’, merkte Salam Haskani afgelopen week bitter op bij de nieuwssite Al-Monitor. ‘Sinjar ligt nog volledig in puin, de verdreven bevolking keert niet terug naar haar steden en dorpen, integendeel: veel jezidi’s emigreren.’

Zij voelen zich niet langer verbonden met Irak, verklaarde Kulu Abdo Suleiman uit Sinjar tegenover Al-Monitor. Ook zijn ze het vertrouwen in de wereldgemeenschap kwijt. ‘Als de landen, met name de Verenigde Staten, in ons net zo veel interesse hadden getoond als in bokswedstrijden, dan was deze tragedie nooit gebeurd of zou er een snel ingrijpen hebben plaatsgevonden.’

‘genocide gaat door’

Voor verzoening is geen plaats, zolang er nog jezidi’s vermist worden, verklaarden overlevenden van de genocide vorige week op een bijeenkomst in Bagdad. ‘De genocide gaat nog steeds door’, meende Hasso Hormi van de Nederlandse Free Yezidi Foundation. ‘Jezidi-meisjes zijn nog in handen van ISIS. De ontvoerde kinderen worden tot menselijke zelfmoordbommen gevormd en onder dwang weggehouden uit hun gemeenschap.’ Hormi drong aan op het instellen van een antigenocide-comité dat de toedracht gaat onderzoeken.

Een lichtpuntje is, zo stelt jezidi-activist Mirza Dinnayi bij Al-Monitor, dat er verschillende conferenties over het lot van de jezidi’s zijn georganiseerd. ‘Die bijeenkomsten zorgen voor een nieuwe fase na de oorlog voor de bevrijding van Mosul, Sinjar en andere delen van Irak. Jezidi’s markeren deze periode door de historische gebeurtenissen, zodat de slachtoffers nooit vergeten worden. Dat is te meer van belang nu er grote bezorgdheid is dat de daders niet voor de rechter komen. Vooral mensenrechtenactivisten voelen zich gedrongen deze genocide te laten beklijven in het collectieve geheugen.’ <