Deze schrijver werd 300 keer dronken en vond uiteindelijk de ultieme remedie voor een kater
Wie kan zeggen dat hij driehonderd keer dronken is geworden voor zijn werk? De Canadese schrijver Shaughnessy Bishop-Stall (44) deed het. In zijn nieuwe boek gaat hij op zoek naar de ultieme remedie tegen een kater – die hij nog vond ook.
De Macedonische koning Alexander de Grote vierde zijn veroveringen met enorme drankgelagen, waarbij hij zelf tot de grootste drinkers behoorde. “Een goede kwaliteit voor een spons, maar niet voor een koning”, smaalde zijn tegenstander, de redenaar Demosthenes.
Alexander stierf in 323 voor Christus, mogelijk door alcoholvergiftiging. De bewoners van het uitgestrekte rijk dat hij naliet, volgden zijn voorbeeld en borrelden stevig. Om het leed de volgende ochtend enigszins te verzachten, probeerden ze allerlei recepten uit. Ze aten eieren, of begonnen simpelweg opnieuw te drinken.
Bijna 2.500 jaar later behoren eieren en alcohol nog steeds tot de populairste middelen tegen katers. “Op vrijwel elk medisch gebied is immense vooruitgang geboekt”, zegt Shaughnessy Bishop-Stall (44). “Maar op dit terrein bijna geen. De patiënt heeft de kater aan zichzelf te wijten, hoor ik vaak als verklaring voor het weinige onderzoek. Dat vind ik een te simplistische verwerping van een belangrijke kwestie: hoe verminderen we het ongemak van een kater?”
‘Het is fascinerend dat recepten uit de oudheid de moderne wetenschappelijke toets doorstaan, zoals gepekelde uilen- en musseneieren’
Tien jaar geleden besloot Bishop-Stall zelf aan de slag te gaan. Hij spitte geschiedenisboeken door en sprak tientallen experts en wetenschappers, op jacht naar mogelijke remedies die hij kon uitproberen. Het resultaat is zijn boek Hungover: The Morning After and One’s Man’s Quest for the Cure, volgens The New Yorker een “schaamteloos grappig verslag van de poging van de auteur om een geneesmiddel tegen katers te vinden”.
Zonder alcohol geen kater. Bishop-Stall, die voor een eerder boek een jaar bij daklozen doorbracht, moest dus aan de fles. Hij werd “minstens driehonderd keer” dronken voor zijn onderzoek. Om zijn jonge zoontje niet voortdurend met een laveloze dan wel futloze vader te confronteren, trok hij er geregeld op uit.
In Engeland zoop hij op een avond twaalf pints in twaalf pubs. Gekleed in lederhosen klokte hij pullen bier achterover tijdens het Oktoberfest in München. In Amsterdam volgde hij de Red Light Hangover Tour en maakte hij kennis met ‘kopstootjes’ (jenever en bier naast elkaar) in café In ’t Aepjen, waar hij hoorde over de – mogelijke – oorsprong van de uitdrukking ‘in de aap gelogeerd zijn’.
Het lezen van Hungover geeft een dubbel gevoel. Bishop-Stall is een heerlijke verteller en beschikt over een berg fijne drankfeitjes, waardoor je graag een avond met hem zou doorzakken. Zo beschrijft hij de etymologie van tien vertalingen van hangover en vermeldt hij wat in het betreffende land de populairste remedie ertegen is. (Het Duitse woord ‘kater’ komt volgens Bishop-Stall van het 19de-eeuwse biertje Kater.)
Tegelijkertijd prijs je jezelf gelukkig dat je met een fris gemoed een boek zit te lezen als hij schrijft dat hij in Mexico na een reeks tequila’s instort naast een cactus, en even later in een slingerende bus zit met op zijn schoot een met braaksel gevulde sombrero.
Hoe bent u op het idee van dit boek gekomen?
Shaughnessy Bishop-Stall: “Op een barbecue van mijn literair agent in Toronto, ruim tien jaar geleden, hoorde ik een vrouw praten over een katerpakket waarmee ze langs studentenhuizen wilde gaan. We raakten aan de praat, en op basis van eigen ervaringen suggereerde ik wat er in dat pakket zou moeten zitten. Een man luisterde ons af en nodigde me uit voor een feest van zijn uitgeverij.
‘Na mijn sprong van een toren van 350 meter hoog in Las Vegas merkte ik dat je door een gigantische dosis adrenaline in een klap van je kater af bent’
“‘Moet je geen boek over katers schrijven?’, vroeg hij daar. ‘Nee,’ zei ik, ‘dat is vast eerder gedaan.’ Maar na een paar biertjes werden we steeds enthousiaster. ‘We zouden dit kunnen doen! En dat!’ Een week later tekende ik het contract.”
Wat is een kater?
“Dit is de beknopte versie. Tijdens het verwerken van alcoholische drank breekt het lichaam ethanol af, dat zich in ongeveer 24 uur uit het lichaam terugtrekt. Daarop ontstaat de giftige substantie aceetaldehyde als afbraakproduct. Het lichaam maakt zogenaamde vrije radicalen aan om dat gif te neutraliseren. Vrije radicalen zorgen voor een reactie in het immuunsysteem, waardoor in het hele lijf ontstekingen ontstaan. Ontstoken organen absorberen nauwelijks vocht – waardoor water drinken weinig helpt –, met uitdroging tot gevolg. Het lichaam haalt daarop water waar het nog te krijgen is, zoals bij onze hersenen. Dat levert hoofdpijn op.”
Hebt u iets toegevoegd aan de wetenschap?
“Bij het beschrijven van de oorzaken van een kater heb ik werk van wetenschappers gebundeld en vertaald voor leken. Waar ik iets heb toegevoegd, is bij het ‘toegepaste onderzoek’: het testen van veel remedies, bij mezelf en anderen. Klinische onderzoekers hebben dat niet gedaan, om allerlei redenen. Ze wilden hun carrière niet op het spel zetten, of kregen geen financiering.”
Hoe kwam u bij de remedies die u hebt uitgeprobeerd?
“Veel had ik uit geschiedenisboeken. Het is fascinerend dat recepten uit de oudheid de moderne wetenschappelijke toets doorstaan, zoals gepekelde uilen- en musseneieren, die door hun aminozuren aceetaldehyde neutraliseren.
“In het victoriaanse Engeland verdienden schoorsteenvegers een extra centje door zakjes roet te verkopen, die met melk opgedronken moesten worden. Ik vond het verrassend goed smaken, maar het werkte niet, waarschijnlijk omdat ik het combineerde met een ander middel. Maar ook dat recept is niet onzinnig: medicinale houtskool wordt nu gebruikt om giftige stoffen uit het lichaam te filteren.
“Van sommige methoden snap ik nog steeds het doel niet, behalve misschien bijgeloof. In Puerto Rico was het een traditie om een citroen in je oksel uit te knijpen.
“Ik heb ook modernere remedies uitgeprobeerd. Na mijn sprong van de Stratosphere (een toren van 350 meter hoog, red.) in Las Vegas merkte ik dat je door een gigantische dosis adrenaline in een klap van je kater af bent. Maar dat kun je niet iedere dag doen.
“In een Alpenmeer heb ik onderwater naar panfluitmuziek geluisterd. Dat werkte ontspannend en hielp. Maar een spabezoek kan ook slecht uitpakken, merkte ik. Na bindweefselmassages voelde ik me nog beroerder, ik denk omdat daardoor giftige stoffen vrijkwamen. En sauna’s kunnen bijdragen aan uitdroging, omdat je zo veel zweet.”
Was er ook iets dat u te ver ging?
“Nee, mijn uitgever wel. Ik had een theorie. Stel: het overleven van de mensheid hangt van mij af, dus ik moet zo snel mogelijk van mijn kater af. Daarvoor wilde ik een nierdialyse. Maar omdat dat uiterst pijnlijk en duur zou worden, smeekte mijn uitgever me dat niet te doen. Ik heb geluisterd.”
Is het moeilijk een boek te schrijven als je voortdurend een kater hebt?
“Ja, ik ben niet productief geweest – een belangrijke reden dat ik er tien jaar over gedaan heb, al is dat niet fulltime geweest. Vooral het interviewen van experts was taai; met een kater is het moeilijk nieuwsgierig en analytisch te zijn.”
Heeft de alcohol uw gezondheid geschaad?
“Zeker. Mijn darmen en maag functioneren niet naar behoren, en mijn energieniveau is niet wat het zou moeten zijn. Gelukkig heb ik geen leverschade.”
Hebt u weleens overwogen te stoppen?
“Een paar keer. Vooral aan het einde, toen ik me realiseerde wat het me allemaal gekost heeft. Veel tijd en geld, maar ook dierbare mensen. Mijn relatie met de moeder van mijn zoon is geëindigd. Ik wil niet ingaan op de details, maar dat had onder meer met de werkzaamheden voor mijn boek te maken.
“Dat ik ben doorgegaan, komt ook doordat ik al zoveel geïnvesteerd had. En ik zou worden aangeklaagd door mijn uitgever.”
Is het boek het allemaal waard geweest?
“Dat moet nog blijken, en hangt af van de ontwikkeling van mijn gezondheid.
“Ik ben wel blij met alle aandacht voor mijn boek. Het is onder meer vertaald in het Duits, Russisch, Japans en Chinees. En ik kan stoppen met dromen over lovende recensies in The New Yorker, The Wall Street Journal en The New York Times.”
Bent u na het afronden van uw boek, eind 2017, gestopt met drinken?
“Een paar maanden heb ik geen druppel aangeraakt, maar daarna heb ik het langzaam weer opgepikt. Het aantal keren dat ik dronken ben geweest, is op één hand te tellen. Maar ik zal, behalve als mijn gezondheid me ertoe dwingt, nooit helemaal stoppen met alcohol.
“Ik heb er een intieme relatie mee. Ik kom uit een familie van drinkers. En ik denk dat het geen toeval is dat zo veel schrijvers, zoals Edgar Allan Poe en Ernest Hemingway, zware drinkers waren. Om het perfecte woord te vinden, moet je andere woorden wegstrepen. Maar zo veel keuzes kunnen je overweldigen. Door alcohol wordt dat gevoel minder dwingend, wordt de pagina minder wit.
“Het prettige van een kater kan ook zijn dat je maar één doel hebt – je beter voelen – en je niet druk maakt over alle andere, lastige aspecten van het leven.”
Uiteindelijk hebt u een recept tegen katers gevonden. Welk?
“Mijn advocaten hameren erop dat ik erbij moet vermelden dat dat recept, en deze dosering, voor míj werkt. Dat hoeft niet voor iedereen zo te zijn.
“Mijn recept bestaat uit de vitamines B1, B6 en B12. Daarnaast N-acetylcysteïne (NAC), dat aminozuren bevat. Magnesium helpt om allerlei redenen. En een ontstekingsremmend middel als wierook. Ik raad de maximale dosering van die stoffen aan, die bij de meeste apotheken in pil- of capsulevorm verkrijgbaar zijn. Ik neem ze in na het drinken, voor ik ga slapen. Voor een avond ben je ongeveer 3 euro kwijt.
‘Het prettige van een kater kan ook zijn dat je maar één doel hebt – je beter voelen – en je je niet druk maakt over alle andere, lastige aspecten van het leven’
“Dat recept stopt bij mij de voornaamste kenmerken van katers: geen hoofd-, maag- of spierpijn meer. Soms heb ik nog een uitgedroogd gevoel, maar mijn organen blijven vocht opnemen, waardoor water drinken helpt. Ik blijf last hebben van moeheid en depressieve gevoelens. Dat heeft met slaaptekort en mentale aspecten te maken.”
Zou de wereld beter af zijn zonder katers?
“Een van de voordelen ervan is dat ze als waarschuwingssysteem werken, waardoor je niet altijd drinkt. Als we allemaal voortdurend bezopen zouden zijn, zou de samenleving vrij snel naar de knoppen gaan.”
Gaat u het recept als één pil verkopen?
“Dat weet ik nog niet. Als ik een aardige en betrouwbare zakenpartner vind die het kan produceren, marketen en distribueren, misschien. (lacht) Dan zal de wereld branden.”
Wat vindt de wetenschap?
Joris Verster, universitair hoofddocent farmacologie aan de Universiteit Utrecht en oprichter van de Alcohol Hangover Research Group: “Voor Bishop-Stalls omschrijving van de oorzaak van een kater is geen wetenschappelijk bewijs. Alcohol is een gifstof waarop het immuunsysteem reageert, en het immuunsysteem staat in verband met de hersenen. Maar de stapjes daartussen zijn nog onbekend. Daar worden nu onderzoeken naar gedaan.”
Shaughnessy Bishop-Stall, Hungover: The Morning After and One’s Man’s Quest for the Cure, Penguin Books, 399 pagina’s, 17 euro.
Shaughnessy Bishop-Stall (44) is een Canadese schrijver en journalist. In 2004 schreef hij Down to This: Squalor and Splendour in a Big-City Shantytown, waarvoor hij een jaar bij daklozen in een tentenkamp in Toronto doorbracht. In 2010 schreef hij de roman Ghosted. Aan de universiteit van Toronto doceert hij creatief schrijven. Ook is hij hoofdschrijver van ‘The Mysterious Package Company’, een bedrijf dat mysterieuze pakketten verstuurt.
Bestaat er echt een wondermiddel tegen een kater?
Shaughnessy Bishop-Stall slikt een cocktail van vitamines B, acetylcysteïne, magnesium en ontstekingsremmers om een kater tegen te gaan. Het is voor hem het ultieme wondermiddel, vertelt hij na tien jaar onderzoek in zijn boek Hungover. Wetenschappers hebben daar grote twijfels bij.
Wie op zoek gaat naar de ultieme remedie voor een kater, moet eerst de precieze oorzaak ervan achterhalen. Volgens professor toxicologie Christophe Stove van de Universiteit Gent loopt het daar al mis. Want hoewel we al duizenden jaren alcohol nuttigen, is de wetenschap er nog niet uit wat die stof precies in ons lijf doet.
“Er bestaat tot op heden geen goede definitie van een kater. Het enige wat we met zekerheid kunnen zeggen, is dat het een verschijnsel met veel factoren is.”
Net als Bishop-Stall zegt Stove dat een kater ontstaat na de afbraak van alcohol in ons lichaam. Tijdens dat proces komt er een stof vrij die aceetaldehyde heet. “Die stof zou symptomen zoals hoofdpijn en maagproblemen in de hand werken. Maar het is waarschijnlijk niet het enige element.” Stove verwijst ook naar andere processen. “Alcohol heeft een dehydraterend effect en zorgt ervoor dat het lichaam uitdroogt. Het brengt ook onze hormoonhuishouding in de war en beïnvloedt de werking van onze neurotransmitters.”
Volgens de professor kan niemand aangeven welk proces met welk symptoom gepaard gaat. “Het kan ook zijn dat nog andere dingen in ons lichaam gebeuren die een invloed hebben, die we nog niet in kaart hebben gebracht. Alcohol verspreidt zich erg makkelijk door het lichaam. De stof gaat heel snel door celmembranen. Sta er maar eens bij stil hoe snel na het drinken je een effect in de hersenen voelt.”
Stove geeft toe dat de studies die in de loop van de jaren over het fenomeen kater zijn uitgevoerd nooit een eenduidige oorzaak konden achterhalen. “En het is ook niet vanzelfsprekend die ooit te vinden. Daarvoor moet je grote groepen mensen kunnen onderzoeken die onder gecontroleerde omstandigheden te veel drinken.”
Over de wonderoplossing van Bishop-Stall kun je geen onderbouwde uitspraken doen. “Wat voor de ene persoon werkt, werkt niet voor de ander.” En wat de ene keer werkt, werkt niet per se de andere keer. “Omdat zo veel elementen een rol spelen bij de afbraak van alcohol. Hoe goed is iemand uitgerust? Hoeveel heeft hij gedronken? Welke maaltijd ging aan het drinken vooraf?”
De enige consensus die onder wetenschappers bestaat, is volgens Stove deze: de beste kater voorkom je door geen of weinig alcohol te consumeren. (FVG)