Het is een gekend probleem bij menig OCMW-kantoor. Hoe controleer je of een steuntrekker wel recht heeft op een leefloon. Heeft hij een huis of appartementen in zijn land van herkomst? Verhuurt hij die? Heeft hij een bedrijfje buiten Europa dat hij onder de radar leidt?

Binnen Europa blijven zulke zaken meestal niet ongezien omdat EU-lidstaten gegevens - relatief - goed uitwisselen. Ook de binnenlandse vermogens van steuntrekkers worden danig gescreend. Buiten Europa is het echter een ander paar mouwen, sommige landen kunnen, mogen of willen geen informatie uitwisselen.

Nederlands model

Om dit tegen te gaan wil Antwerps OCMW-voorzitter Fons Duchateau (N-VA) de hulp inroepen van private onderzoeksbedrijven. “In Nederland gebeurt dit al jaren”, zegt Duchateau. “De gegevens worden meegenomen in de middelentoets waarin we nagaan of iemand onvoldoende eigen inkomsten heeft en recht heeft op een leefloon.”

Daar werd tussen 1996 en 2002 het buitenlands vermogen van steuntrekkers doorgelicht. Toen bleek dat 33 procent een aanzienlijk vermogen had in het buitenland. Een anonieme directeur van zo’n bedrijf vertelt aan VRT NWS dat hun methodes efficiënt zijn. Ook bij ons zouden ze naar eigen zeggen onthutsende resultaten kunnen voorleggen. “Laat mij alle Genkse Turken met een leefloon onderzoeken en ik garandeer u dat het resultaat zal zijn dat één op de drie onterecht een uitkering krijgt”, aldus de anonieme directeur.

Het gaat volgens de directeur vooral om vastgoed in het buitenland. “Als je vermogen hebt in het buitenland, zoals een huis, moet je dat eerst ‘opeten’, pas daarna heb je recht op steun. Er zijn steuntrekkers die een villa van 900.000 euro blijken te bezitten. Dat kan niet.”

De werkwijze van zulke bedrijven is relatief eenvoudig: nadat de betrokken instantie een vermoeden van de fraude heeft, schieten ze in actie. Ter plaatse werken ze met lokale advocaten, schatters en landmeters. Zij pluizen dan uit of de steuntrekker al dan niet fraudeert.

Sherlock Holmes van het OCMW?

Zulke bedrijven doen echter niet aan detectivewerk. Ze pluizen enkel publieke documenten uit. Bijvoorbeeld: indien blijkt uit het openbaar Turks kadaster, dat een Turkse steuntrekker in België een huis bezit, dan stuurt de firma een schatter naar de woonst. Vervolgens wordt op basis van de geschatte waarde besloten of de persoon in kwestie nog recht heeft op steun of niet.

Het gaat om volstrekt legale activiteiten, benadrukt het Antwerpse OCMW, en bovendien zouden er niet meer gegevens gezocht worden dan sowieso het geval is bij een middelentoets. “Voor autochtonen is die controle makkelijk”, zegt Duchateau. “Landen als Marokko en Turkije delen echter niet graag gegevens over de eigendommen die iemand heeft in het land van herkomst.” Staatssecretaris van fraudebestrijding Philippe De Backer (Open VLD) zie geen grote bezwaren zolang zulke firma’s zich beperken tot openbare documenten en geen detectivewerk leveren.