Vooral de stijgende AOW-leeftijd, het schrappen van de boete op prepensioen en de mogelijkheid om eerder te kunnen stoppen met werken voor mensen met een zwaar beroep bleken te grote struikelblokken.
Dat kan er uiteindelijk toe leiden dat grote pensioenfondsen hun uitkeringen moeten verlagen. De grote fondsen voor de overheid en het onderwijs (ABP), de zorg (PFZW) en metaal (PMT en PME) staan er financieel niet goed voor.
Met de huidige regels moeten zij vanaf 2020 mogelijk al korten. De pensioenen laten meestijgen met de prijzen (indexeren) zit er al helemaal niet in.
Vakbeweging laat een kans liggen
Werkgeversvoorman Hans de Boer van VNO-NCW en FNV-voorzitter Han Busker waren beiden "buitengewoon teleurgesteld" dat de gesprekken vruchteloos zijn geëindigd. In de hal van het ministerie van Sociale Zaken wezen de sociale partners vooral naar elkaar om te verklaren wie hier schuld aan heeft.
Volgens premier Mark Rutte, die de laatste dagen was aangeschoven in een poging de gesprekken vlot te trekken, lag het mislukken eveneens aan de vakbonden. "De vakbeweging laat een kans liggen om kortingen op de pensioenen te voorkomen", zei de premier.
De regering wilde voor de komende vijftien jaar 7 miljard euro vrijmaken voor de overgang naar een nieuw pensioenstelsel, het ontzien van werknemers met een zwaar beroep en een tragere stijging van de AOW-leeftijd.
De AOW-leeftijd stijgt in 2021 naar 67 jaar en wordt daarna gekoppeld aan de levensverwachting. Het kabinet was bereid dit met drie jaar uit te stellen waardoor de AOW-leeftijd pas in 2024 op 67 jaar zou uitkomen en daarna minder snel te laten stijgen.
Rutte: "Er lag een pakket van het kabinet met vergaande tegemoetkomingen op alle voor de vakbonden belangrijke punten."
FNV doet beschuldigingen af als onzin
Busker noemde de beschuldigingen aan zijn adres "onzin". Er lag inderdaad een mooi bedrag van 7 miljard euro, maar daarmee worden de problemen volgens de FNV'er slechts voor een deel opgelost. "Tijdelijk de verhoging van de AOW-leeftijd terugdraaien is niet niks, maar het is geen structurele oplossing."
Bovendien wilde het kabinet de miljarden uit de begroting van Sociale Zaken halen. Dat zou dan ten koste gaan van andere maatregelen binnen de sociale zekerheid en daar zagen de vakbonden niets in. Busker: "Wij willen een maatschappelijk probleem oplossen, dat moet je dus niet alleen geld uit de begroting van Sociale Zaken halen."
Volgens Busker is de kloof tussen wat de vakbondsleden belangrijk vinden en wat het kabinet te bieden had te groot. Dat nu iedereen met lege handen staat en pensioenkortingen op de loer liggen, noemt Busker "een feitelijke constatering".
Mark Rutte na afloop van het overleg. (Foto: ANP)
Al zeven jaar onderhandelingen
Er wordt door werkgevers en werknemers al zeven jaar onderhandeld over een wijziging van het pensioenstelsel. Een nieuw stelsel moet meer duidelijkheid geven over toekomstige pensioenuitkeringen en in staat zijn om financiële schokken op te vangen.
Het is voor jongeren onduidelijk hoe hoog hun pensioenuitkering straks zal zijn en ouderen krijgen nauwelijks of geen indexatie of worden zelfs gekort. Snijden in de pensioenen is een moeilijk te verkopen boodschap nu de economie goed draait.
Dat ondermijnt het draagvlak en tast de solidariteit tussen jong en oud aan, vindt het kabinet. Een nieuw pensioenstelsel was daarom één van de speerpunten uit het regeerakkoord waar minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken voor moest zorgen.
De huidige regels zijn gebaseerd op het idee dat werknemers bijna hun hele carrière bij één werkgever zitten, terwijl dat tegenwoordig zelden het geval is. Daarbij kwamen er op de arbeidsmarkt ook veel zelfstandigen bij die niet automatisch voor een pensioen sparen.
Deze veranderingen in combinatie met de huidige extreem lage rente, de vergrijzing en de stijgende levensverwachting legden de kwetsbaarheden van het huidige stelsel bloot.
Sociale partners waren het op sommige punten wel eens
Werkgevers en werknemers werden het op sommige punten wel eens. Zo zou de doorsneesystematiek, het systeem waarmee in feite sprake is van een vermogensherverdeling van jong naar oud, worden afgeschaft. Een moeilijk punt voor de vakbonden.
Aan de andere kant was het kabinet bereid te kijken naar de mogelijkheid van een hogere rekenrente, het percentage waarmee pensioenfondsen moeten berekenen of zij voldoende geld in kas hebben voor toekomstige generaties.
Vakbonden willen een hogere rekenrente zodat pensioenfondsen er op papier beter voor staan en de pensioenen eerder kunnen verhogen. Het kabinet wilde hier tot voor kort niets van weten.
Hoe nu verder?
Het kabinet bepaalt zelf wat er met de AOW gaat gebeuren, want die uitkeringen worden door de staat betaald. Maar het aanvullend pensioen is een zaak tussen werknemers en werkgevers.
"Er is altijd het risico dat het kabinet nu zonder ons plannen maakt", zei Busker. Hij zal zich beraden bij zijn achterban om te bekijken of er bereidheid tot acties is. Een precieze strategie daarvoor zegt de FNV-voorman nog niet te hebben, maar de discussie is wat hem betreft zeker niet voorbij. "We kunnen maatschappelijke druk zetten."
Aan werkgeverszijde klonk het iets ongeruster. "Ik maak me zorgen over de polder", zei De Boer. "Werkgevers en werknemers hadden in een versplinterd politiek landschap hun verantwoordelijkheid kunnen nemen." De Boer heeft nog wel "een klein beetje hoop" dat er alsnog een oplossing komt.
Ook Rutte wilde nog niet zeggen dat een akkoord definitief van de baan is. "Zeg nooit nooit. We staan altijd open voor telefoontjes", aldus de premier.
Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!
NUjij: Uitgelichte reacties