Tenniscoach Elise Tamaëla: 'Ik hou van het spel, maar ik vind het tenniswereldje niet leuk'

Met Elise Tamaëla als interim-coach behaalde tennisster Kiki Bertens in Charleston haar grootste toernooizege. Deze week is ze in Stuttgart weer herenigd met Raemon Sluiter en begeleidt Tamaëla in Istanbul haar pupil Aleksandra Krunic. De 34-jarige Tamaëla floreert in een circuit, waarmee ze geen affiniteit heeft. ‘Ik hou van het spel, maar ik vind het tenniswereldje niet leuk.’

Tamaëla wist zich als speelster nooit te kwalificeren voor een grandslamtoernooi. ‘Ik heb volgens mij het recordaantal mislukte kwalificaties.’ Ze werkte als fysiotherapeut, tot Krunic haar in 2016 als coach vroeg. Prompt steeg de Servische ruim honderd plaatsen en Tamaëla bleek als coach van Bertens een uitstekende vervanger van Sluiter, die zijn zieke moeder bijstond.

Ze kreeg al appjes tijdens de partij van Bertens in Miami tegen Venus Williams. 'De partij was live op Fox Sports, veel mensen hebben blijkbaar gekeken. Ik vind het niks dat iedereen me kan horen. Ik kreeg een boete van 500 dollar, toen ik tegen Krunic zei: ‘Get your shit together’. Die partij was live op de Amerikaanse televisie en in de Verenigde Staten is shit een scheldwoord.’

Positieve coaching

Tamaëla maakte als coach van Bertens indruk met haar positieve coaching en scherpe analyses. Elk woord was raak, al kon ze niet voorkomen dat Bertens tegen Venus Williams na drie matchpoints weer eens van zichzelf verloor. Een week later was de chemie tussen de twee tastbaar tijdens het graveltoernooi in Charleston, waar Bertens haar vijfde WTA-titel veroverde.

Tamaëla: ‘Het gaat natuurlijk, ik volg mijn intuïtie en doe veel op gevoel. Ik probeerde me te verplaatsen in de gevoelens van Kiki en daarop in te spelen. Ik had dagelijks contact met Raemon, ik zette zijn werk voort. Kiki speelde bij een matchpoint tegen Venus Williams heel angstig en natuurlijk had ze moeten winnen.

‘Toch vond ik de kritiek te negatief. Ik hield Kiki voor dat ze op hardcourt tegen een van de grootste speelsters aller tijden matchpoints kreeg. Haal daar iets positiefs uit. Een week later lukte het wel tegen Keys, nadat ze een matchpoint verspeelde en overleefde. Op gravel kan Kiki van iedereen winnen.’

In Charleston maakte Tamaëla een ongewilde spagaat, toen Bertens en Krunic elkaar troffen in de tweede ronde. 'Krunic vond dat ik ook moest klappen voor punten van Bertens’, zegt Tamaëla. ‘Dat was niet zo moeilijk, want Kiki speelde veel beter.’

Lachend vertelt Tamaëla dat ze niet eens een opleiding tot coach heeft gevolgd. Ze bereikte nooit de tophonderd en werd daarom niet toegelaten bij de verkorte trainerscursus van de KNLTB voor oud-profspelers. Tamaëla: ‘Ik heb in Indian Wells een coachcursus gedaan, ik krijg binnenkort mijn licentie.’

Kwaad tot erger

Tamaëla was juist blij dat ze het tennis had verlaten, nadat ze in 2011 was gemolesteerd door de vader van de Deense Karen Barbat. Ze had tijdens een ITF-toernooi in het Duitse Versmold haar landgenoot Daniëlle Harmsen aangemoedigd, toen ze plotseling een vuistslag kreeg van Mihai Barbat, vader en coach van Karen Barbat.

‘Het ging van kwaad tot erger’, vertelde ze in 2011. ‘Toen hij racistische opmerkingen begon te maken, riep ik: ‘Are you fucking crazy’, of zoiets? Daarna werd ik wakker op de grond.’

Barbat werd uiteindelijk voor twee jaar geschorst. Tamaëla had enige tijd last van duizelingen en stopte enkele maanden later. Tot haar verbijstering moest ze zich verantwoorden bij de Internationale Tennis Federatie (ITF), omdat Barbat doodleuk verklaarde dat hij zich moest verdedigen. ‘Lachwekkend natuurlijk, die man spoorde niet’, zegt Tamaëla.

‘Dat meisje heeft later excuses gemaakt voor het gedrag van haar vader. Ik vond het zielig voor haar. Maar ik heb nog steeds een boete van 500 dollar openstaan bij de ITF. Vanwege dat f-woord. Ik ben bewusteloos geslagen, naar het ziekenhuis gebracht en hij is slachtoffer? Iedereen die ik dit verhaal vertel, zegt: zijn ze gek geworden bij de ITF?’

Mannenwereld

Nu is ze een van de weinige vrouwelijke coaches in een mannenwereld. Tamaëla: ‘Bizar dat slechts zes speelsters in de tophonderd een vrouw als een coach hebben. Vrouwen willen vanwege hun gezin minder reizen. Ik denk ook dat tennissters het niet aandurven om een vrouw als coach aan te stellen. Bij vrouwen overheerst nog het stereotiepe beeld dat ze de autoritaire aanpak van een man nodig hebben.’

De eerste fulltime job als coach van Tamaëla is ook meteen de laatste. ‘Ik wil niet meer veertig weken reizen. Het vrouwencircuit is onpersoonlijk, niet sociaal. Speelsters zijn bedrijven geworden, het gaat alleen nog om winnen. Er is veel jaloezie. Onderling contact is er nauwelijks, het is bij de vrouwen ieder voor zich. Vrouwen wisselen moeiteloos van partner in het dubbelspel, loyaliteit telt niet. Ze hebben schijt aan alles.’

In Bertens trof ze in dat opzicht een geestverwant. ‘Kiki houdt ook niet zo van de tenniswereld. Ze is net als ik rustig, roept niet hardop waar ze allemaal recht op zou hebben. Wij deden de gehele dag spelletjes, keezen, een soort mens-erger-je-niet. Die familiesfeer moet je zelf creëren. En anders pak ik graag een boek.’

Simpele normen en waarden

Tamaëla hekelt de hypocrisie van de WTA Tour, die de tweedeling bevordert. ‘De WTA geeft het verkeerde voorbeeld. Op de toernooien draait het om de topspeelsters die de kaarten verkopen. Dat begrijp ik nog, want zij brengen het geld binnen. Maar de rest voelt zich nu tweederangsburgers. Bij een toernooi kreeg Krunic de vraag: ben je een tennisser of een qualifier? Voel je het verschil? Het is toch belachelijk dat zelfs de toernooidirecties al onderscheid maken?

‘Weet je wat ik mis? Even zeggen: goedemorgen, hoe gaat het? Kan ik je ergens mee helpen? Die simpele normen en waarden ontbreken al, het druist in tegen alles waar ik voor sta. In mijn eerste seizoen met Krunic was ze als speelster buiten de tophonderd volstrekt anoniem. Mochten we blij zijn als ze ergens kon trainen.

‘In mijn tweede jaar haalde Krunic de derde ronde op de US Open en kreeg ze plotseling een appje van de supervisor, die haar liet weten wanneer ze moest spelen. Ze antwoordde dat het een overbodige mededeling was. Je stuurde vorig jaar ook geen app, toen ik nog de nummer 150 van de wereld was. Als je wint hebt je vrienden, Aleksandra prikt daar meteen doorheen.’