Grootmeester Nigel Short als nieuwe vicevoorzitter van de omstreden Wereldschaakbond FIDE: ‘Het moet anders in de toekomst’

Short herkent de ironie. In 1993 brak hij met de FIDE en speelde de WK-match tegen Gary Kasparov onder auspiciën van de Professional Chess Association (PCA). Die eliteclub was geen lang leven beschoren, maar pas in 2006 werd de schaakwereld herenigd. ‘Kasparov noemde de oprichting van de PCA achteraf een fout. Maar het is pijnlijk dat wij 25 jaar geleden meer toeschouwers trokken in Londen dan Carlsen en Caruana bij hun WK-match.’

Het nieuwe FIDE-bestuur onder leiding van de Russische voorzitter Arkadi Dvorkovitsj schaamt zich voor de povere ambiance bij de WK-tweekamp in The College in Londen. Vicevoorzitter Short: ‘Organisator World Chess schermt met 270 zitplaatsen, maar het zijn er maximaal 160. Ze jagen de toeschouwers na een half uur de zaal uit.

‘Die kunnen met hun kaartje een nieuw tijdslot aanvragen. Gênante taferelen bij een WK-match. We hadden net zo goed in een dorp kunnen schaken, de omstandigheden bij het kandidatentoernooi in Berlijn waren ook al ondermaats. Het moet anders in de toekomst.’

Juridische consequenties

De FIDE lijkt aan te sturen op een breuk met World Chess. Short: ‘De ontevredenheid is groot, ook al heeft een mogelijke beëindiging van het contract juridische consequenties. Die zullen we zorgvuldig bestuderen. We zijn uiterst ongelukkig met de wijze waarop World Chess het WK organiseert.

‘Hoe kan World Chess-directeur Merenzon nu beweren dat mensen schaken alleen digitaal willen volgen? Dit is een stap terug. We willen transparant zijn bij de organisatie van de WK-cyclus. De burgemeester van Oslo overweegt een bid voor de volgende tweekamp. Met World Chess kon hij niet in zee gaan.’

Schamper verwijst Short naar de overeenkomst met World Chess, die door het vorige FIDE-bestuur onder leiding van de Griek Georgios Makropoulos werd gesloten. ‘Zijn zoon Yannis mocht de deal regelen, ik zeg verder niks over nepotisme. Yannis was vooral gekwalificeerd, omdat hij de zoon is van Georgios. Met dergelijke privileges binnen de FIDE gaan we nu afrekenen.’

Short ligt languit op zijn hotelbed in een mondain hotel in Londen. In de wetenschap dat zelfs grootheden als Kasparov en Karpov de zetel van FIDE-voorzitter niet wisten te bemachtigen, stelde Short zich toch verkiesbaar. Toen zijn campagne dreigde te mislukken, sloot hij zich aan bij het team van Dvorkovitsj, voormalig vicepremier in Rusland.

Bodem van de put

‘Ik moet oppassen met wat ik zeg, maar we ontdekken dagelijks iets nieuws. Ik woon op loopafstand van het hoofdkantoor van de FIDE. Er zijn brieven bewaard die onregelmatigheden bevestigen. We zien de restanten van een bewind dat zich 23 jaar lang alles kon permitteren. Slechte gewoonten werden tot beleid gemaakt. We onderzoeken nog steeds wat er in die periode is gebeurd en hebben de bodem van de put nog niet bereikt.’

De voormalige FIDE-president Kirsan Iljoemzjinov werd in 2015 vanwege zijn steun aan het Syrische bewind van president Assad door het Amerikaanse ministerie van Financiën op een zwarte lijst gezet. De sancties raakten de FIDE, waarna Iljoemzjinov in 2017 werd gedwongen om af te treden. ‘De Amerikaanse sancties hebben de reputatie van de FIDE ernstig beschadigd’, aldus Short.

‘Het toenmalige bestuur had Iljoemzjinov er meteen moeten uitgooien, het heeft te lang geduurd. Banken verloren het vertrouwen in de FIDE en sloten de rekeningen. En ik kan niet bij een lokale bank binnenlopen en vragen of ze namens de FIDE een nieuwe rekening willen openen. We moeten voldoen aan strikte voorwaarden.’

Geen criminele activiteiten

Voorlopig bereidt de FIDE geen juridische claims voor tegen de voormalige bestuurders. Short: ‘We hebben geen criminele activiteiten ontdekt, wel zaken die onze ogen hebben geopend. De grote schoonmaak is begonnen door het vorige bestuur eruit te gooien. Ruimen we alles in één keer op? Nee, dat is onmogelijk.’

De democratisering van de FIDE is een proces van lange adem, zegt Short. Hij stuitte zelfs op ‘fake schaakbonden’ met stemrecht. ‘Zo schijnen de Comoren een schaakbond te hebben, terwijl die eilandengroep zich nooit laat zien op de Olympiade of bij een vergadering. De Comoren gaven wel jarenlang hun stem aan Iljoemzjinov. Maar ook de Japanse schaakfederatie is een privé-organisatie, die de groei van de sport belemmert.’

Ook na de negende remise op rij gelooft Short nog in een wereldtitel voor Caruana. ‘In het moderne schaken zijn de winstkansen vaak minimaal.’ En lachend: ‘Anish Giri zei dat topschakers tegenwoordig al een orgasme krijgen als de computer een winstmarge van 0.2 aangeeft. Caruana moet het niet laten aankomen op blitzpartijen, in die snelschaakpartijen is Carlsen superieur. Dan kan Fabiano meteen opgeven en hoeft hij niet eens te komen opdagen.’