Is Tesla aan zijn zwanenzang begonnen? Concurrentie uit China en Musk zelf doen autobedrijf naar adem happen

Je kunt het je nu amper nog voorstellen, maar Elon Musk was lange tijd de lieveling van de klimaatactivisten. Hij was pionier op het vlak van elektrische wagens, lang voordat anderen erin geloofden. Maar Musk lijkt de magie kwijt te zijn. De moeilijkheden waarmee Tesla momenteel kampt, zijn voor een belangrijk deel aan hem te wijten.

Sinds hij Twitter – het huidige X – vorig jaar overnam, begeeft Musk zich steeds meer in de politieke arena met controversiële extreemrechtse standpunten. Hij schuwt ook het verspreiden van samenzweringstheorieën niet. Dat heeft rechtstreeks gevolgen voor zijn andere bedrijven, waaronder Tesla. De Amerikaanse consumenten nemen dat mee in overweging wanneer ze een auto kopen. Uit onderzoek blijkt dat het aantal Democraten dat een Tesla kocht in een jaar met 60 procent is gedaald. Zo is het marktaandeel van Tesla in de VS teruggelopen van 63 naar 51 procent. Alles is politiek in de VS.

Ook zijn manier van bedrijfsvoering veroorzaakt problemen. Zo heeft Tesla nu volop ingezet op het produceren van een zelfrijdende taxi. Maar vooralsnog komt dat project niet van de grond, omdat de technologie nog te onbetrouwbaar is.

Ook elders loopt het mis. In de auto-industrie is het kwestie om regelmatig met een nieuw model of een upgrade te komen van bestaande modellen: de geleidelijke weg. Maar dat is niet het pad dat Musk kiest. De Cybertruck was het eerste nieuwe Tesla-model sinds 2020. Deze hoekige SUV met een catalogusprijs van 80.000 euro is niet echt aantrekkelijk voor de grote massa. Bovendien zijn ook daar de nodige issues opgedoken. Zo werden er afgelopen week nog 3.800 exemplaren teruggeroepen omdat er technische problemen waren: ze bleven ongewenst gas geven.

Concurrentie uit China

Tot voor enkele jaren was Tesla heer en meester op de markt van de elektrische wagens. Het had een enorme voorsprong opgebouwd op de concurrentie. Door de klimaatverandering zien we dat de overheden steeds meer de kaart van de elektrische wagens trekken, met onder andere het toekennen van subsidies. In Europa, maar ook in de VS. President Biden wil tegen 2030 dat de helft van het Amerikaanse wagenpark elektrisch is. Vorig jaar was 59 procent van de voertuigen die in België ingeschreven waren elektrisch. Dat is vooral een gevolg van het grote aantal bedrijfswagens in ons land, die elektrisch moeten zijn om van een maximale fiscale aftrekbaarheid te genieten.

Het heeft ook de traditionele autobouwers wakkergeschud, die wel moesten omschakelen. Aanvankelijk zeer traag, maar intussen hebben de Mercedessen, Hyundais en Peugeots van deze wereld hun achterstand stilaan ingehaald en vreten ze aan de monopoliepositie die Tesla tot voor kort had. Let wel, Tesla scoort nog altijd goed, maar het is niet meer de enige. De verkoop liep in het eerste kwartaal van 2024 dan ook terug tot 387.000 wagens tegenover 423.000 een jaar eerder.

Er is nu ook concurrentie uit China bij gekomen, van onder andere BYD. Dat produceert momenteel zelfs meer elektrische auto’s per jaar dan Tesla. Paradoxaal genoeg is het net Musk die met de bouw van een fabriek in Shanghai de Chinezen alles heeft geleerd. Die hebben dat gekopieerd en met enorme bergen geld van de overheid snel stappen vooruitgezet. Onlangs bracht BYD zelfs een elektrische auto van minder dan 10.000 euro op de markt. Tesla heeft zijn plannen voor de productie van een goedkoper model intussen op de lange baan geschoven.

Globaal gezien is de verkoop van elektrische wagens in het eerste kwartaal van 2024 sowieso teruggelopen, tegen alle verwachtingen in. Dat heeft veel te maken met de kostprijs, die momenteel nog altijd veel hoger ligt dan die van de fossiele broertjes. Daarom zagen we dat de fabrikanten van elektrische wagens de afgelopen maanden geregeld forse kortingen gaven. Ook Tesla, dat voordien kon profiteren van hoge winstmarges, moest meegaan in dat opbod. Ze zaten immers met een grote stock aan onverkochte wagens.

Beurswaarde gehalveerd

Bijkomend probleem voor Tesla is dat het een fabrikant is die alleen maar elektrische wagens produceert. Als de consument gaat aarzelen, voelen zij dat het meest. Dat hybride wagens populairder dan gedacht zijn, geeft aan dat velen nog een tussenstapje nodig hebben. Vooral de traditionele merken profiteren van de infrastructuur die nog volop moet worden uitgerold. Zo kunnen ze hun auto’s op fossiele brandstoffen nog volop aan de man brengen en krijgen ze meer tijd om de omslag te maken.

De beurswaarde van Tesla is intussen gezakt naar 500 miljard euro, drie jaar geleden was dat nog 1.300 miljard. Daarmee is het wel nog altijd met voorsprong het meest waardevolle autobedrijf ter wereld. Maar of de gouden tijden ooit terug zullen komen, lijkt zeer twijfelachtig. Tesla zal sowieso een belangrijke speler blijven, alleen al door de uitgebreide laadinfrastructuur die het ook heeft opengesteld voor andere merken.

Uitgerekend vorige week raakte bekend dat de raad van bestuur van Tesla een bonuspakket van 47 miljard dollar voor Musk toch wil goedgekeurd krijgen, hoewel dat eerder werd teruggefloten door de rechter. Geen goed signaal, net op het moment dat het zo moeilijk gaat met het bedrijf.