Oss rouwt om spoordrama: ‘Dit snijdt door je ziel’

Donderdagochtend, even voor half 9, staat Jo Hartjes, chauffeur van een personenbusje, voor de bewaakte spoorwegovergang op de Braakstraat in Oss die pal naast treinstation Oss-West ligt. Hartjes heeft net een paar kinderen weggebracht naar hun school, nu is hij onderweg om een groepje ouderen op te halen.

Terwijl Hartjes aansluit in de rij voor de gesloten spoorwegovergang – ‘Ik zag de lichten knipperen’ – schiet op het fietspad links van de weg een roze elektrische bolderkar voorbij. Hij denkt er niks bij. ‘Die zie je hier zo vaak rijden.’ Een paar tellen later hoort hij een klap.

Een ooggetuige meldt later tegenover andere media dat hij heeft gezien dat de vrouw op de roze bakfiets even daarvoor om hulp zou hebben geschreeuwd; de remmen van haar voertuig zouden niet hebben gefunctioneerd.

Op enkele tientallen meters van Hartjes vandaan voltrekt zich het ernstigste spoorwegongeval van de laatste 25 jaar. De bolderkar, met daarin vijf kinderen en een leidster, botst tegen de sprinter die ’s ochtends om 7.06 uur uit Deurne is vertrokken met als eindbestemming Oss en net Oss-West passeert.

Vier kinderen

Vier kinderen, twee van 4, een van 6 en een van 8, allen uit Oss, komen om het leven. Een meisje van 11 en de leidster, een 32-jarige vrouw uit Heesch, raken ernstig gewond. Hun toestand is zorgwekkend. Drie van de slachtoffers, twee doden en het zwaargewonde meisje, zijn zusjes uit een en hetzelfde gezin.

De eerste melding bij de politie komt om 8.22 uur binnen. Binnen zes minuten zijn agenten ter plekke. Eerst met twee man, in een surveillancewagen. Via de meldkamer worden ook de brandweer, ambulances en twee traumahelikopters gealarmeerd en staat de spoorwegovergang binnen korte tijd vol met hulpverleners.

Een inwoner, die tegenover het spoor woont, ligt nog in bed als hij de klap hoort. Hij kleedt zich aan en gaat meteen naar buiten. Als hij komt aangesneld, ziet hij dat de lichamen al zijn afgedekt. ‘Ik zag nog wel een vrouw bij het spoor liggen.’ Een andere ooggetuige die rond het ongeluk net met zijn scooter aankomt, zegt dat hij heeft gezien dat de vrouw kinderen van de spoorbaan probeerde te trekken.

Onheilsplek

Anderhalf uur na het ongeluk is van de onheilsplek niet veel meer te zien. De politie heeft schermen geplaatst en is druk bezig brokstukken weg te ruimen. De spoorwegovergang bij Oss-West is er een van dertien in een dozijn: een tweebaans-rijweg met aan weerszijden twee vrijliggende fietspaden die ook worden afgesloten door spoorbomen. De spoorboom waar de bakfiets doorheen is gegaan, hangt op de grond.

Onmiddellijk na het voorval wordt druk gespeculeerd over de toedracht. De leidster van kinderdagverblijf Okido, nog geen kilometer verderop, was op weg om de vijf kinderen af te leveren bij basisschool De Korenaer, aan de andere kant van het spoor. Ze reed in een zogenaamde Stint, een elektrisch aangedreven bolderkar waar tien kinderen in passen.

Op een inderhaast belegde persconferentie ’s middags in het gemeentehuis van Oss kan de politie speculaties over disfunctionerende remmen niet bevestigen. Het onderzoek naar de precieze toedracht kan nog wel even duren, aldus districtschef Dianne van Gammeren. Er hebben zich ooggetuigen van het ongeluk gemeld. Hoeveel dat er zijn en wat zij gezien hebben, wil de politie niet zeggen.

President-directeur van ProRail, Pier Eringa, ook naar Oss afgereisd, weet te melden dat de overwegapparatuur naar behoren heeft gefunctioneerd en dat er geen storingen zijn gemeld. De overgang in de Braakstraat staat niet te boek als een risicovolle plek. Het laatste ongeluk hier dateert van 2000. Toen viel er een gewonde.

Camerabeelden

De Sprinter die bij het ongeluk was betrokken, is uitgerust met een zogenaamde ‘frontcamera’. Van het ongeluk zijn volgens Eringa beelden gemaakt. ‘Onze mensen hebben die gezien.’ De beelden zijn overgedragen aan de politie. Naast ProRail zelf stellen ook politie en justitie en de Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzoeken in. Eringa is aangedaan. ‘Wij zijn bij ProRail echt wat gewend, maar dit gaat ons voorstellingsvermogen te boven. Dit is een afgrijselijke klap.’

Volgens Marjan Rinter, lid van de raad van bestuur van de NS, waren aan boord van de trein 57 passagiers. Die zijn opgevangen en na anderhalf uur verder vervoerd. De machinist van de trein en de conducteur zijn meteen na het ongeluk overgebracht naar het politiebureau om gehoord te worden. Voor hen is het ook een klap, zegt Rinter. ‘Dit snijdt door je ziel.’

Burgemeester Wobine Buijs-Glaudemans van Oss spreekt op de persconferentie van ‘een dag waarvan je hoopt dat hij nooit zou komen. Wat hier is gebeurd, raakt iedereen. Dit is een onbeschrijfelijk leed.’ Buijs heeft kort na het ongeluk gesproken met de nabestaanden van de slachtoffers die in een wijkcentrum in de buurt werden opgevangen.

‘Alle emoties waren aanwezig’, aldus Buijs. ‘Van ongeloof tot ontkenning, tot enorme boosheid.’ De nabestaanden waren gealarmeerd door een familielid dat vlak bij de ongevalsplek woont, zegt ze. ‘Die had de ambulances gehoord. Hij wist dat de kinderen uit de familie rond die tijd altijd over het spoor moesten in de bakfiets. Toen is hij gaan kijken. De informatie gaat dan heel snel rond op zo’n moment.’

Ingehouden verdriet

Volgens Sandra Beuving, lid van het bestuur van de scholenkoepel waar De Korenaer onder valt, zijn alle ouders zo snel mogelijk geïnformeerd. ‘Diverse mensen hebben hun kinderen opgehaald.’ Die middag worden ze in een sporthal een stukje verderop opgevangen. Daar komen zo’n 150 tot 200 ouders en kinderen bij elkaar. Ze worden toegesproken door de directeur. In de zaal is het rustig. ‘Mensen waren gelaten. Er was ingehouden verdriet’, zegt burgemeester Buijs. ‘Leraren en leraressen probeerden zich groot te houden tegenover de ouders.’ Niemand van hen wil de pers te woord staan. De school is vrijdag gewoon open, voor iedereen die wil.

Kinderdagverblijf Okido

Bij kinderdagverblijf Okido aan de Obrechtstraat komen een paar ouders ’s middags nog hun kinderen ophalen. Buiten valt een groepje leidsters elkaar huilend in de armen. ‘Hier is niemand meer’, zegt een personeelslid voor hij de deur sluit. Okido is vrijdag dicht. De directie zegt op de website veel vragen te krijgen die niet beantwoord kunnen worden.

ProRail-topman Eringa zegt te hopen dat het onderzoek resultaten oplevert om de veiligheid te verbeteren. ‘Zodat zoiets als dit nooit meer kan gebeuren.’ Maar geen enkele spoorwegovergang is honderd procent veilig te krijgen, waarschuwt hij. ‘De enige veilige spoorwegovergang is géén spoorwegovergang.’

Volgens Eringa zet ProRail al jaren in op het vervangen van spoorwegovergangen door tunnels en viaducten. In heel Nederland zijn zo’n tweeduizend spoorwegovergangen, de meeste daarvan bewaakt. Jaarlijks vallen er gemiddeld tien doden bij spoorwegovergangen. ‘Het blijft linke soep.’ In Oss, waar het spoor dwars door de stad loopt, zijn vijf bewaakte spoorwegovergangen.

In de loop van de middag worden in de berm voor de spoorwegovergang in de Braakstraat bloemen en knuffels gelegd. Een man strooit een zakje snoepgoed over de bloemen uit. Kaartjes dragen teksten als ‘Rust zacht lieve kindjes, Oss rouwt en denkt aan jullie’.

Bij verschillende gebouwen hangt de vlag halfstok. De raadsvergadering van de gemeenteraad van Oss van donderdagavond is aangepast. Raadsleden hebben te kennen gegeven bij het ongeluk te willen stilstaan. Voetbalclub Top Oss speelt vrijdag met rouwbanden om.

‘Wat een drama zeg, sakkerju’, zegt een vrouw die donderdagmiddag een bosje bloemen legt bij de onheilsplek. ‘Ik denk dat heel Oss vandaag buikpijn heeft’, meent een oudere man op de fiets. Tegen vier uur wordt de weg over de spoorwegovergang weer vrijgegeven.

Van het ongeluk is niet meer te zien dan een paar natte plekken op het beton. Om 16.27 uur rijdt de eerste trein alweer voorbij, de intercity Nijmegen Den Bosch.

’s Avonds verzamelen honderden mensen zich opnieuw bij het spoor. De treinen rijden uit respect zachtjes voorbij het station.

_{Verbetering: in een eerdere versie van dit artikel werden citaten toegeschreven aan een inwoner van Oss, met naam en toenaam. Per abuis is de verkeerde naam voor de geïnterviewde gebruikt. Die naam is verwijderd.}