Wat drijft spuwende en saboterende wielersupporters en waarom viseren ze Mathieu van der Poel?

Opnieuw is wegwielrenner en veldrijder Mathieu van der Poel het slachtoffer geworden van een rancuneuze supporter. Een (vermoedelijk) dronken West-Vlaamse toeschouwer gooide een volle drinkbus naar zijn gezicht, toen de wielrenner in volle vaart voorbijreed richting winst.

Het 'bidonincident' van Parijs-Roubaix mag mee op het cynische lijstje van voorwerpen die naar het hoofd (of de spaken) van de in België geboren Nederlander zijn geslingerd. Samen met een beker urine (veldrit Hulst 2023), een beker bier (Ronde van Vlaanderen 2024), een petje in zijn wiel (Parijs-Roubaix 2024), en een fluim (E3 2025).

Wat drijft supporters zo ver dat ze de tegenstander van hun persoonlijke favoriet trachten te saboteren? "Het zelfbeeld van supporters staat op het spel wanneer hun favoriete sporter of ploeg slecht presteert", zegt Filip Boen, professor sport- en bewegingspsychologie aan de KU Leuven. 

"Dat zelfbeeld wordt gevormd door de sociale groepen waartoe we behoren, en we behoren natuurlijk het liefst tot de groep met een hoge status, de winnaars. Als onze favoriet verliest, heeft dat dus een directe impact op onze stemming. En bij de ene persoon is die impact al wat groter dan de andere." 

Supporteren is daardoor niet altijd even ontspannend als het lijkt, volgens Boen. "Uit onderzoek blijkt dat 'die hard'-American footballfans zich nog dagenlang slecht voelen wanneer hun ploeg verliest. Hetzelfde kan zeker ook gelden voor voetbal- en wielersupporters bij ons." 

Iemand die geen fan is van Van der Poel, ziet de succesvolle renner dus mogelijk als een persoonlijke bedreiging. "Bovendien gedragen veel sportliefhebbers zich anders in het bijzijn van andere supporters, we voelen ons gesterkt als deel van een groep. Dat zie ik ook bij mezelf", zegt Boen, die zelf voetballiefhebber is.

"In een voetbalstadion zal je me dingen horen roepen die ik niet zou roepen in mijn rol als sportwetenschapper (lacht). Je gaat op in je emoties, denkt minder rationeel en ziet de dingen vanuit een sterk gekleurd standpunt. Sport wordt dan ook gekenmerkt door een grote mate van wij-zij-denken."  

Supporteren zorgt uiteraard ook voor de nodige adrenaline. "Giet daar nog wat alcohol bij, en de remmingen vervagen. Ik vermoed dat de 'bidongooier' 's ochtends niet doelbewust naar Parijs-Roubaix is vertrokken om met zijn fles te gooien. Wellicht is dat gebeurd in een vlaag van frustratie. Al praat dat zijn gedrag natuurlijk absoluut niet goed", benadrukt Boen. 

Volgens getuigen hadden de schuldigen "veel gedronken en vertoonden ze raar gedrag." Zo zouden ze ook hebben gespuwd naar de ploegwagen van Alpecin-Deceuninck toen die passeerde.

Dat verklaart nog niet waarom net Mathieu van der Poel al zo vaak het slachtoffer is geworden van dergelijke verwerpelijke acties. Volgens Boen zit die andere sterrenner, Wout van Aert daar mogelijk voor iets tussen. 

"Van der Poel en Van Aert zijn al jarenlang natuurlijke rivalen, elk met hun achterban. Allebei zijn ze gestart bij het veldrijden en rijden ze nu op de weg. Het maakt hun traject zeer vergelijkbaar. Voor fans van Van Aert is Mathieu van der Poel dé vergelijkingsnorm. En - door zijn vele zeges - ook vaak degene die het palmares van Van Aert blokkeert." 

"Van Aert heeft ook nog eens een gigantische gunfactor. Hij had al veel pech in zijn carrière, met tal van valpartijen, zoals ook nu weer. En aan de top van zijn kunnen was er plots de coronapandemie, waardoor hij niet kon deelnemen." Dat underdog-effect draagt ertoe bij dat mensen willen dat hij wint. 

"Komt natuurlijk ook nog bij: landelijke trots, en het feit dat Van der Poel onder Nederlandse vlag rijdt (ook al is hij geboren in België)." Hoewel we niet zeker weten of 'de bidongooier' effectief fan is van Wout van Aert, is het wel geweten dat bij veel van de gekende incidenten de spuwende of saboterende supporter een Vlaming was.

Renaat Schotte, wielervolger bij Sporza, begrijpt de antipathie voor Van der Poel hoegenaamd niet. "Het is een erg minzame jongen, een zachte persoonlijkheid. Hij is in Vlaanderen opgegroeid en koerst als een echte Flandrien. Hij is een van ons, op zijn paspoort na. Er is geen enkel excuus voor wat er gisteren is gebeurd."

De impact van al deze incidenten op Van der Poel is niet te onderschatten. Vader Adrie van der Poel vreest dat zijn zoon zich "op den duur zelfs bedreigd zal voelen". "Als hij zich onveilig voelt, zou hij anders kunnen gaan koersen. Hij gaat dan misschien minder dicht bij het publiek rijden", vreest Boen. "Dat zou voor hem een groot probleem kunnen zijn."

Vader Van der Poel kijkt naar de organisatie om dat probleem op te lossen. "Ze zetten een paaltje met een touwtje tussen, vlak langs de kasseistroken. Misschien moeten ze de supporters gewoon 5 meter verder laten staan."

Een begrijpelijk standpunt, volgens Boen. "Op veel plaatsen is wat meer afstand tot de renners wel aangewezen. Al is het natuurlijk moeilijk voor de organisatie om het volledige parcours te controleren", nuanceert Boen. "Het zou ook jammer zijn voor de vele supporters die zich wel netjes gedragen." 

Waar dan wel de oplossing ligt volgens de sportpsycholoog? "Sensibiliseren en bewustmaking van supporters. Er moet weer meer aandacht zijn voor wat ons sportliefhebbers bindt. Want zonder tegenstanders geen wedstrijd. En moedig fans aan om anderen aan te spreken op hun negatief gedrag."

Van der Poel kan er ook voor kiezen om klacht in te dienen. "Een proces zou een belangrijk signaal kunnen zijn dat dit soort gedrag niet zomaar passeert. Het zou kunnen zorgen voor een afschrikkend effect."

Vlak na de wedstrijd leek Van der Poel alleszins van plan om juridische stappen te zetten. "Dit kunnen we niet laten passeren", zei hij. "Hier moet een proces van komen." De toeschouwer die de bidon wierp, heeft zichzelf intussen aangegeven bij de politie.