Van Perth naar Pyongyang. Deze jongen studeert nu in Noord-Korea
Om acht uur in de ochtend staat de Australische Alek Sigley (29) op. Hij eet een eenvoudig ontbijt met rijst, loopt dan twintig minuten naar de universiteit waar hij als masterstudent drie jaar mag studeren. Daar krijgt hij dagelijks een aantal uren les over Koreaanse literatuur. Niets bijzonders, zou je zeggen. Maar in Pyongyang, de hoofdstad van Noord-Korea, is het niet gebruikelijk om als buitenlander les te volgen. Zeker niet als ingezetene van een westers land.
‘Ik heb eerder ook in Australië, China, Japan en Zuid-Korea gestudeerd. Maar Noord-Korea is wel érg uniek. Het is het tegenovergestelde van een studententijd met feestjes en alcohol’, vertelt Alek Sigley vanuit Japan. Nu hij zijn eerste studiejaar (twee semesters) heeft afgerond, is hij naar Japan gevlogen. Daar woont zijn vrouw. Over een paar maanden gaat hij terug naar Noord-Korea voor het tweede studiejaar. Zijn doel is om eind 2019 de mastertitel al binnen te slepen.
‘Toen ik in 2011 in Peking studeerde, ontmoette ik een aantal Noord-Koreaanse studenten die daar waren voor een uitwisselingsproject. Ik raakte geïnteresseerd in hun cultuur. Media zijn vaak eenzijdig in hun berichtgeving over Noord-Korea. Die gaat vaak over nucleaire wapens en politiek. Ik wilde weten hoe het er zou zijn, dus ik besloot ernaartoe te gaan.’
Sigley bezocht het Aziatische land een aantal keren als toerist en hield er contacten aan over. Uiteindelijk leidde dat in 2013 tot de oprichting van een tourbedrijf in Pyongyang, in samenwerking met Noord-Koreanen. Door die vertrouwelijke contacten werd hij uiteindelijk in april toegelaten tot de Kim Il-sung Universiteit in de Noord-Koreaanse hoofdstad. ‘Noord-Korea laat niet zomaar westerse studenten toe. Buitenlandse studenten die daar zijn, komen vaak uit andere communistische landen, zoals China, Rusland en Vietnam. Als westerling kom je alleen binnen als ze je vertrouwen.’ Hij schreef in zijn motivatiebrief dat hij meer van de Noord-Koreaanse cultuur wil leren, en dat hij daarvan graag verslag doet op sociale media.
zelfs vrij internet
Met dat vertrouwen kreeg Sigley een studentnummer, en daarmee een aantal privileges. Net als vijftig andere buitenlandse studenten op zijn universiteit.
‘Ik mag in tegenstelling tot buitenlandse politici en ngo-medewerkers vrij rondreizen met de metro in Pyongyang. In pauzes ga ik met een vriend uit Zweden nieuwe restaurantjes uitproberen.’ Sigley krijgt zelfs toegang tot vrij internet, waardoor hij dagelijks op zijn Twitteraccount (@AlekSigley) en op de blog van zijn tourbedrijf (tongiltours.com) zijn ervaringen als student in Noord-Korea deelt met de buitenwereld.
Toch kan ook een westerse student niet van totale vrijheid in Noord-Korea genieten. ‘Ik moet me voor de rest wel aan regels houden. Zo moet ik om negen uur ’s avonds weer op de campus zijn, waar alle buitenlandse studenten wonen. Het is natuurlijk een staat waar de meeste mensen weinig vrijheid hebben. Geen internettoegang, sociale controle, mediabedrijven zijn van de overheid. Er is slechts één perspectief, waarin westerse mensenrechten niet thuishoren.’ Vanuit die ideologie krijgt Sigley ook les. De nadruk ligt op ‘de juiste manier van leven’, zegt Sigley. ‘Dat houdt in: jezelf opofferen voor het collectief. Je moet koste wat kost je vaderland dienen.’ Zo werd er tijdens een college dat Sigley volgde een verhaal verteld over een vrouw die meerdere mensen zag verdrinken, onder wie haar eigen dochter. Ze redde eerst de anderen. Daardoor was ze te laat om haar eigen kind te redden. De moeder wordt in Noord-Korea neergezet als een held.
‘Ik vind het soms moeilijk om zulke normen en waarden te begrijpen. Die zijn totaal anders dan ik gewend ben’, vertelt Sigley. ‘Maar het positieve is dat ik dat gewoon kan zeggen tegen de docenten, zonder dat dat problemen oplevert. Leraren zijn juist erg nieuwsgierig naar mijn visie, omdat ik de enige westerse student ben bij de masterstudie Koreaanse literatuur. Belangrijk is wel dat ik tijdens zo’n discussie respect heb voor hun visie. Ik probeer te begrijpen waarom zij anders denken dan ik.’ Noord-Korea wordt dus steeds opener naar westerlingen toe, vindt Sigley. ‘Alleen al het feit dat ik ben toegelaten, is daar een bewijs van.’
Steeds vaker komen studenten uit westerse landen studeren in Noord-Korea. Dat gebeurt sinds enkele jaren, na een positieve ervaring met Alessandro Ford uit België, de eerste westerse student in Noord-Korea. Hij studeerde in 2014 een jaar lang aan de Kim Il-sung Universiteit om de Koreaanse taal te leren. Dat tussenjaar werd geregeld door zijn vader Glyn Ford, een voormalig lid van het Europees Parlement. Geregeld reisde hij voor diplomatieke reizen naar Noord-Korea. Zijn zoon werd overal waar hij naartoe ging in Noord-Korea gevolgd, en mocht maar een paar minuten per week met zijn familie bellen.
een soort pilot
‘Noord-Korea ziet dit als een soort pilot, en hoopt die langzaam uit te bouwen, zonder dat er een dominante internationale studentencultuur ontstaat’, weet Michiel Hoogeveen, politicoloog en Noord-Koreakenner. Eerst ging het vooral om studenten die een taalcursus volgden, en om buitenlandse docenten die lesgaven in Noord-Korea. Nu gaat het ook om uitwisselingsprojecten en masterstudies. Tot nu toe studeren de meeste buitenlandse studenten aan de Kim Il-sung Universiteit. Aan de Pyongyang University of Foreign Studies werken ook buitenlandse docenten.
Kim Jong-un, leider van Noord-Korea sinds 2012, wil namelijk een kenniseconomie creëren, zegt Hoogeveen. ‘Hij wil dat het land op wetenschappelijk en technologisch vlak zich beter ontwikkelt. Daarvoor wil hij nieuwe kennis in huis halen. Niet alleen door buitenlandse studenten te werven, maar ook door Noord-Koreaanse studenten bijvoorbeeld in Nederland te laten studeren. Zoals een paar studenten die voor een jaar naar Wageningen kwamen om kennis op te doen over aardappelteelt.’ Anderzijds wil de leider dat Noord-Korea meer openheid uitstraalt. Hij wil af van het negatieve imago dat zijn land vijandig staat tegenover de buitenwereld. ‘Daarom wordt er gebruikgemaakt van buitenlandse studenten die toegang krijgen tot internet om hun ervaringen in Noord-Korea te delen op sociale media. Dan kan de rest van de wereld zien dat Pyongyang best modern is. Daarmee zegt Kim Jong-un: kijk, Noord-Korea is niet zo eng.’
Je moet alleen wel altijd op je tellen passen in Noord-Korea, óók als westerling met privileges, zegt Hoogeveen. ‘Naar Noord-Korea, het land met het meest dictatoriale regime op aarde, reizen is nooit normaal. Je moet wel binnen de lijntjes kleuren. Maar zolang je dat doet, gaat dat prima. En dat moet je in andere landen in de regio, zoals in Thailand, ook.’
niet moeten willen
De politicoloog verwacht dat er in de toekomst steeds meer buitenlandse studenten welkom zijn in Noord-Korea. ‘Maar dat hangt wel af van de geopolitieke ontwikkelingen. Die zijn nu rustig. Maar als het imago van het land op het wereldtoneel weer keldert, kan het aantal westerse studenten weer afnemen.’
Critici vinden dat westerlingen niet in Noord-Korea moeten willen studeren, zegt Hoogeveen. ‘Ze vinden dat je dat land, de grootste mensenrechtenschender van de wereld, niet zou moeten normaliseren en helpen.’
Daar valt iets voor te zeggen, vindt hij. ‘Anderzijds heb je als westerse student in Noord-Korea wel een uniek verhaal. Sommigen zeggen dat het goed is om Noord-Koreanen uit hun isolement te helpen, doordat er begrip wordt gecreëerd voor hun cultuur. Bovendien heb je als student dan een deel van de wereld gezien waar veel mensen niet zijn geweest, en waar velen niet durven te komen. Zet je zo’n stap, dan heb je wel een goede ingang bij andere culturen.’ ?
Noord-Korea verschijnt steeds meer op het wereldtoneel, zegt politicoloog Michiel Hoogeveen. ‘De minister van Buitenlandse Zaken gaat nu vaak op staatsbezoek, zoals naar Kazachstan, Rusland en Syrië. In 2017 werden er nog Noord-Koreanen geweigerd in Kazachstan. Nu gebeurt dat niet meer.’
China, Rusland, landen in het Midden-Oosten en in Afrika zien ruimte om toenadering te zoeken, zegt hij. ‘Nederland doet dat minder. Europa laat zijn beleid namelijk afhangen van dat van de Verenigde Staten.’ Anderhalf jaar geleden liepen de politieke spanningen hoog op. Hoogeveen denkt dat Nederland zijn afhankelijke positie best kan verruilen voor een positie als mediator. ‘Nederland heeft een unieke positie. Het land heeft als een van de weinige landen diplomatieke relaties met Zuid-Korea én met Noord-Korea. In feite zou Nederland diplomatieke spanningen kunnen oplossen door ertussen te springen. Maar Nederland heeft daar geen baat bij, want het land wil de VS niet voor de voeten lopen.’
