Al op haar twaalfde werd de kleine Aretha voor het eerst moeder, twee jaar later gevolgd door een tweede. Haar zoons, Clarence en Edward, kregen haar achternaam omdat de papa’s, jongens die ze kende van school, haar in de steek hadden gelaten. Haar zonen werden vooral opgevoed door haar oma Rachel en zus Erma, omdat Aretha grootse plannen had. Het zal geen verrassing zijn dat die rond muziek draaiden.

Van de kerk naar de hitlijsten

In papa’s kerk begon ze al op haar achtste te zingen. Aanvankelijk maakte ze deel uit van het gospelkoor, naar het voorbeeld van haar zingende moeder, maar als tiener liet ze Memphis achter en reisde ze met haar vader en diens gospelkaravaan heel de VS rond. Overal verbaasde ze de gelovigen met haar fabelachtige stem. Een platencontract krijgen was dan ook een makkie: eerst bij Columbia Records, met matig succes, maar toen ze in 1967 haar handtekening zette bij Atlantic Records, veroverde Aretha in geen tijd de wereld.

De carrière die de warme en uiterst sympathieke Aretha Franklin uitbouwde, is voer voor superlatieven. Succesvoller dan haar maken ze artiesten amper. Ze won 20 Grammy Awards en was de jongste artieste ooit die de Kennedy Center Honor-prijs kreeg. Als eerste vrouw belandde ze in de Rock & Roll Hall of Fame, ze zong op de begrafenis van Martin Luther King en zijn muze Mahalia Jackson en verkocht wereldwijd meer dan 75 miljoen platen. Haar wonderbaarlijke stem bracht zwarte muziek from the church to the charts: van de kerk naar de hitlijsten. Geen vrouw stond langer in die hitlijsten dan zij. Think, Respect, I say a little prayer: het zijn maar enkele van haar tijdloze klassiekers.

Eind jaren 60 veroverde ze de bijnaam die de rest van haar leven zou blijven plakken: de Queen of Soul. Whitney Houston was haar grootste fan - “Ik kan niet beschrijven waarom, haar muziek en stem raken me gewoon zo diep”, zei ze er ooit over - en ook andere sterren omschreven haar als royalty in de muziekwereld.

Kanker

Wie dacht dat het Aretha naast het succes in de muziek ook privé voor de wind ging, heeft het verkeerd. Ze kende een bijzonder turbulent leven. Naast de twee kinderen die ze als jonge tiener al kreeg, beviel ze nog van twee zonen van wiens vader ze al na enkele jaren scheidde. Vooral haar korte huwelijk met de agressieve Theodore White - van 1961 tot 1968 - liet littekens na in de ziel van de zangeres.

Het waren niet de eerste littekens. Toen haar moeder overleed toen ze pas zes werd, moest Aretha door het leven zonder rolmodel. Ze verloor in 1989 ook haar broer Cecil, die haar manager was, aan longkanker. Haar zus Carolyn stierf een jaar later aan borstkanker en zus Erma in 2002 aan keelkanker. Twee maanden later stierf ook haar halfbroer Vaughn. Het moeilijkst had ze het, zo zei ze in veel interviews, met de dood van haar vader. Die werd thuis in Detroit neergeschoten in 1979, terwijl zijn dochter aan het optreden was in Las Vegas. Een geval van zinloos geweld, dat nooit helemaal opgehelderd werd. De man belandde in een coma en mocht even later weer naar huis, maar had de klok rond verzorging nodig. Aretha verhuisde in 1982 terug naar Detroit om voor hem te zorgen, maar in 1984 staakte hij zijn strijd en overleed hij.

Overgewicht

Zelf bleef Aretha ook niet gespaard van gezondheidsproblemen. Ze sukkelde heel haar leven met overgewicht. In 1974 volgde ze wel een crashdieet en verloor ze op geen tijd 18 kilogram, maar dat kwam er allemaal even snel weer bij. Het werd een rode draad door haar leven: ze verloor vaak wat gewicht, maar begon dan weer veel te eten en verdikte weer. Aretha was een kettingroker, die nadat ze van de dokter moest stoppen ook even alcoholverslaafd werd.

De vele kankergevallen in het gezin van de Queen of Soul maakten haar naar eigen zeggen bang, en het kwam dan ook niet echt als een verrassing toen in 2010 een tumor werd vastgesteld. Die werd operatief weggehaald, waardoor ze volgens haar dokter nog zeker 15 tot 20 jaar langer zou leven. Maar de jongste jaren ging het merkbaar achteruit. De zangeres - die vliegangst had en daardoor amper in Europa aan het werk te zien was - annuleerde meer en meer optredens om medische redenen.

De strijd tegen haar frêle gezondheid heeft ze uiteindelijk verloren, in de omstandigheden die ze het liefst gewild zou hebben. Haar nog resterende familie zat rond haar ziekenbed, bevriende sterren als Stevie Wonder en Missy Elliott kwamen op bezoek en wereldwijd kwamen er steunbetuigingen van fans en van bewonderaars, zoals wereldster Beyoncé. Allemaal hadden ze dezelfde boodschap: Aretha zal nooit vergeten worden.