Miljardste zure hostie rolt van band in Turnhout: dit is de geschiedenis van het populaire snoepje

Enkele Antwerpse ondernemers ontdekten in 1900 een manier om medicijnen vlotter te laten innemen. Ze vonden daarvoor het snoeppapier uit, een koekje gevuld met medicijnen in poedervorm. Deze werden in 1940 van de markt verdrongen door de gelules, een gelatineachtig omhulsel.

Belgica TOP

De ouwels in snoeppapier kregen een tweede leven als snoepgoed in 1950. Toen begon het Borgerhoutse bedrijf Belgica deze zure hosties te produceren. Ruim dertig jaar later kwam Belgica in handen van de familie Vanherpe, die ook de industriële bakkerijen La Lorraine en de broodjesketen Panos bezit. De Groep Vanherpe had in 1987 al de Turnhoutse peperkoekfabriek Van Deun-Popeliers overgenomen en tot Astra Sweets omgedoopt. Omdat ouwelproducent Belgica in het centrum van Borgerhout was gevestigd en uitbreiding daar niet mogelijk was, verhuisde de productie in 1993 naar Turnhout. Belgica werd Belgica TOP, en TOP staat voor Turnhoutse Ouwel Productie.

Van de twintig werknemers die mee naar Turnhout verhuisden, zijn er acht nog altijd actief in het bedrijf. Adria Van den Berg uit Deurne is een van hen. Ze werkt 45 jaar in het bedrijf, eerst als inpakster, maar ondertussen al erg lang in de productiehal. Een bevoorrechte positie, want het recept van de ouwel is zo geheim dat zelfs niet alle kantoorbedienden worden toegelaten in deze productiehal. “Ik heb al mijn tanden nog”, lacht Adria, wanneer we haar vragen of de ouwels het gebit niet aantasten. “Ik moet geregeld proeven om na te gaan of de kwaliteit in orde is. Om de twee uur eet ik een citrikske. Het zal dus niet zo slecht zijn voor mijn tanden, hé. En de lijn, tja, dat mocht iets minder zijn, maar dat ligt aan de leeftijd.”

Saskia Van de Velde uit Turnhout werkt 26 jaar bij Astra Sweets. “Ik volgde mijn moeder, die hier 46 jaar heeft gewerkt. Als kind maakt ik al etiketten voor de ouwels. Toen ik op mijn achttiende de school verliet, nam mijn moeder me mee naar de fabriek en ik ben gebleven. We staan op met de ouwels en we gaan ermee slapen. Als ik in een winkel kom, kijk ik of de ouwels wel vooraan in het rek staan. Mijn moeder is ook zo bezeten van het product. Ik ben haar deze week gaan zeggen dat we donderdag de miljardste ouwel zouden maken. Ze zou het erg gevonden hebben als ik haar dat niet had verteld.”

Buitenlandse markt

In 1994, toen de eerste ouwels in Turnhout van de band rolden, werden er 216 miljoen gemaakt. Sinds vijf jaar verovert deze Antwerpse zoetigheid de wereld en stijgt de productie. “We zitten nu aan een miljard ouwels en we plaatsen binnenkort een derde lijn, zodat de productie met 30% kan toenemen”, zegt commercieel directeur Hendrik Colpaert. “In België zijn we een populair streekproduct dat in alle snoepwinkels, benzinestations en supermarkten is te vinden, maar onze groei zit vooral in het buitenland.”

In Duitsland is de ouwel erg populair. Duitsers houden van zuur, in tegenstelling tot de Amerikanen. Voor de Amerikaanse markt is de zure vulling vervangen door suikerbolletjes. “We verkopen van Canada tot Zuid-Afrika en Zuid-Korea en boren nog geregeld nieuwe markten aan. Alleen in sommige Aziatische landen geraken we niet gelanceerd. Indiërs, bijvoorbeeld, begrijpen het concept niet. Ze breken de Ufo open en eten het zuur, waarna ze niet weten wat ze met het koekje moeten aanvangen.”

Origineel recept

Het recept van de ouwels is al meer dan zestig jaar ongewijzigd. “We hebben wel eens wat varianten op de markt gebracht”, herinnert Alois Beyers, de productiemanager die destijds de verhuizing van de productie naar Turnhout begeleidde, zich nog. “Ooit hebben we een variant voor Valentijn gemaakt. De ouwels hadden dan de vorm van een hartje. We hebben de zure vulling ooit ook verkocht in een papieren zakje. Je moest het er met een rietje uit zuigen. In het zakje zat ook een speelgoedje. Dat mag nu niet eens meer. Zo’n zakje kostte één Belgische frank en voor datzelfde bedrag kon je toen vier ouwels kopen.”

Er gaat niets boven het origineel, vindt ook Pascale Staes, die de inpakafdeling leidt. “Ik ben hier 17 jaar geleden begonnen en ik ben blijven plakken. Vermoedelijk aan de suiker,” lacht ze. “Ik had kantoor gestudeerd en was helemaal niet van zin om lang in een fabriek te werken, maar de magie van de ouwel heeft zijn werk gedaan. En de vriendschap van de collega’s, natuurlijk.”

Nadat de Groep Vanherpe in 1999 ook een gum- en dropproducent uit Breda had overgenomen en de productie ervan eveneens naar Turnhout had verhuisd, nam het hele bedrijf de naam Astra Sweets aan. Vandaag werken hier 318 werknemers. “Maar we zijn nog op zoek naar vooral technisch en commercieel geschoold personeel”, zegt Hendrik Colpaert. “Want de ouwel is dan niet het belangrijkste product van ons bedrijf, het groeit wel sterk.” Het op en top Antwerpse snoepgoed is in 2012 erkend als Vlaams streekproduct en daaraan kan die ene Spaanse copycat niets veranderen.