Zware nederlaag voor May: parlement stemt Brexit-akkoord overweldigend weg, einde saga nog niet in zicht

De nederlaag van May gisteren in het Britse Lagerhuis was gigantisch. De voorspellingen waren sowieso al niet rooskleurig, met naar verwachting zo’n 400 tegenstemmen op een totaal van 650 parlementsleden. Het werden er uiteindelijk 432, inclusief 118 leden van de Conservatieve Partij van de premier zelf. Of zoals waarnemers het al snel verwoordden: “Ongelooflijk.” “Nooit gezien.” “Vernederend.”

LEES OOK: Brexit of niet, kleine bedrijven zijn niet klaar

May had er gisteravond, zo’n uur voor de stemming, in haar ultieme speech nochtans alles aan gedaan om de parlementsleden ervan te overtuigen dat er eigenlijk maar één optie was. Ze overliep de alternatieven voor een goedkeuring van het akkoord met de EU, en brak die een voor een af. Een nieuw referendum zou voor nog meer verdeeldheid zorgen. Nieuwe verkiezingen lossen niets op, want een nieuwe regering staat voor dezelfde problemen. Een alternatieve deal is geen optie, omdat de EU niet opnieuw wil onderhandelen. En géén deal zou desastreus zijn. “De bevolking heeft daar ook niet voor gestemd”, aldus de premier. “Er is gekozen voor een exit uit de EU mét behoud van een goeie handelsrelatie.”

Vertrouwensstemming

De woorden van May maakten geen indruk. Ze ging in de stemming roemloos ten onder. In haar eerste reactie nadien was ze opvallend kalm. Ze zei dat ze bereid was om een vertrouwensstemming te ondergaan, als de oppositie daartoe een motie indiende. Meteen deed Labour-leider Jeremy Corbyn dat ook. Vandaag al wordt er dus gedebatteerd én gestemd of de regering van May kan aanblijven. Opvallend is dat ze niet zelf de handdoek gooit, wat sommigen hadden voorspeld bij een zware nederlaag. Ze legt haar lot in de handen van het parlement. Maar het is lang niet zeker dat daar een meerderheid is voor nieuwe verkiezingen.

Als ze de stemming overleeft, zo zei de premier zelf, zal ze opnieuw in gesprek gaan met leden van de oppositie over “haalbare” aanpassingen aan het akkoord. Uiterlijk volgende week maandag moet ze het parlement een plan B voorleggen dat dan opnieuw gestemd wordt. Maar de vraag is natuurlijk of May de stemming van vandaag overleeft. Wat heeft ze nog aan krediet na de gigantische nederlaag – de grootste ooit in de geschiedenis van de democratie van haar land, zo dokterde de Britse pers uit.

Tijd bijna om

De klok tikt alleszins: in principe moet Groot-Brittannië op 29 maart de EU verlaten, desnoods zonder deal. Een harde breuk dus met strikte landsgrenzen, ook tussen Ierland en Noord-Ierland, en importtarieven die bedrijven ontzettend veel pijn doen. Haast niemand is daar voorstander van, maar toch is die mogelijkheid sinds gisteravond een stuk waarschijnlijker.

“De tijd is bijna om”, reageerde Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, kort na het verdict. “Het risico op een chaotische breuk is door de stemming toegenomen.” Al hoopt de EU natuurlijk op een andere uitkomst. Europees president Donald Tusk riep Groot-Brittannië al snel op om in de Unie te blijven en de Brexit op te geven. “De enige positieve optie die nog rest”, aldus Tusk.

De Brexit herroepen kan eventueel via een omweg, een nieuw referendum. Veel Britten hopen daarop, zij zijn er vast van overtuigd dat een pak landgenoten van gedacht is veranderd nu ze zien tot wat voor een chaos de Brexit leidt. Een andere, meer waarschijnlijke optie, is dat Groot-Brittannië uitstel krijgt en de ultieme deadline van 29 maart wordt verschoven.

Chaos duurt voort

Een pak scenario’s ligt dus nog op tafel. Door de motie van wantrouwen tegen May moet Londen nu zelfs – opnieuw – eerst de eigen interne keuken op orde krijgen, voor er verder kan worden gewerkt aan een akkoord rond de Brexit. De chaos duurt dus voort. Meer dan tweeënhalf jaar na het eerste referendum is het nog steeds niet duidelijk of die Brexit wel doorgaat, laat staan onder welke voorwaarden. “Het is nu cruciaal dat de Britten zo snel als mogelijk hun intenties duidelijk maken”, aldus Juncker.