"EU-migratiebeleid in Niger zorgt voor 6.000 woestijndoden per jaar"
Uit een onderzoek van Dokters van de Wereld in Niger blijkt dat Europese migratiemaatregelen vluchtelingen en migranten in de armen van criminele mensensmokkelaars jagen, waardoor ze een levensgevaarlijke route nemen. Dit zorgde in anderhalf jaar tijd voor 6.000 woestijndoden.
Niger is al decennialang een kruispunt voor Afrikanen die naar Libië willen reizen om daar te werken of om via de Middellandse Zee naar Europa over te steken. Maandelijks passeerden in het straatarme land zo’n 50 à 70.000 vluchtelingen en migranten.
Om vertrekkers te ontmoedigen, sloten de Europese Unie en Niger in 2015 een akkoord dat een jaar later in werking trad. In ruil voor 190 miljoen euro ontwikkelingsgeld en opleidingsfondsen voor Nigerese veiligheidsdiensten en grenswachters belooft Niger om meer inspanningen te doen om migranten en vluchtelingen tegen te houden.
Maar volgens de ngo Dokters van de Wereld heeft dat gespierde Europese migratiebeleid nefaste effecten. “In anderhalf jaar tijd is deze migratieroute veranderd in een massagraf”, zegt Soumalia Maiga Ibrahim, coördinator bij Dokters van de Wereld in Niger. “In de woestijn sterven nu zeker tweemaal zoveel mensen als in de Middellandse Zee. Dat is zeker 6.000 per jaar.”
Enkel jonge mannen
De hoge dodentol heeft vooral te maken met het feit dat vluchtelingen/migranten de relatief veilige routes niet meer kunnen gebruiken en hun toevlucht nemen tot clandestiene routes die gecontroleerd worden door gewapende en malafide mensenmokkelaars. Maiga Ibrahim: “Deze bendes vragen een veelvoud van de prijs en zijn ook gedwongen om ’s nachts te rijden op onbestaande of niet-afgebakende wegen.”
Het gebeurt regelmatig dat mensensmokkelaars de vluchtelingen gewoon zonder voedsel en drinken achterlaten in de woestijn of hun ‘vracht’ aan de grens met Libië doorverkopen aan al even dubieuze smokkelaars.
Maiga Ibrahim wijst erop dat momenteel enkel nog jonge, sterke mannen Libië proberen te bereiken. “Vroeger probeerden ook vrouwen en iets oudere mannen naar Europa te vertrekken. Maar er is geen enkele vrouw die er ook maar aan denkt om met gevaarlijke smokkelaars door de woestijn te reizen.”
‘De EU heeft het recht om migratie tegen te houden. Vraag is of deze prijs aanvaardbaar is’
Tijdens huisbezoeken in de getto’s van de stad Agadez, waar veel migranten in slechte omstandigheden op hun vertrek wachten, tekende Dokters van de Wereld onder meer de getuigenis van Mo, een Senegalees die een tweede poging wil wagen om Europa te bereiken. “De woestijn oversteken is gevaarlijker geworden dan de zee oversteken. Onze chauffeur wilde ons verkopen aan mensen in Libië. Vijf dagen lang zaten we vast in de woestijn. Uiteindelijk namen de chauffeur en zijn twee gewapende kompanen de benen toen militairen ons ontdekten. Wij besloten te blijven, maar tien anderen zijn weggevlucht in de woestijn en sindsdien hebben we niets meer van hen gehoord.”
Gealarmeerd door de dodenbalans startte de EU samen met de Internationale Organisatie voor Migratie met zoek- en reddingsacties in de woestijn. Ondertussen werden al 2.600 gestrande mensen gered.
Al het geld in reis gestoken
Uit de getuigenissen blijkt dat de vluchtelinge en migranten in Agadez vaak de oudste zoon zijn van een familie die zwaar investeerde in de reis. “Terugkeren is dan ook geen optie”, zegt Amadou, een twintigjarige Senegalees. “Alle laatste centen van mijn familie werden geïnvesteerd in mijn tocht, ik sterf nog liever dan dat ik met lege handen terugkeer. Onze trots is te groot. Als oudsten is er een grote druk om voor onze familie te zorgen. Daarom wil ik naar Europa, welk land is van geen belang.”
Coördinator Maiga Ibrahim van Dokters van de Wereld: “De EU heeft het recht om migratie tegen te houden, maar de vraag is of een prijs van 6.000 mensenlevens aanvaardbaar is. Het antwoord daarop kan alleen maar ‘neen’ zijn. Zeker als je weet dat veel migranten/vluchtelingen zullen vertrekken, wat ook de risico’s zijn. ‘Welke keuze hebben we?’, vroeg een van hem me. ‘In mijn dorp hebben mijn ouders en zussen zo goed als geen eten. Ik moet hen helpen en daarom ben ik bereid om mijn leven te wagen.’”