De Antwerpenaar die ons ‘exotische’ cola leerde drinken
Coca-Cola viert zijn negentigste verjaardag in België, en dat heeft de multinational te danken aan Gustave Van Gansen. Hij bracht in 1927 de toen exotische frisdrank uit het Amerikaanse Atlanta naar Antwerpen. Staf werd er rijk van, maar gaf al dat geld weg aan vrienden en familie.
De frisdrank Coca-Cola werd in 1886 in de Amerikaanse stad Atlanta uitgevonden door apotheker John Pemberton. De Amerikaan ontwikkelde een karamelkleurige siroop die de smaakpapillen van zijn landgenoten moest verwennen. Eerst werd de siroop aangelengd met plat water. Pas toen het enkele jaren later met bruiswater werd gemengd, ontstond de echte Coca-Cola. Pemberton heeft het succes van zijn uitvinding nauwelijks beleefd. Hij stierf in 1888.
Al in 1927 kwam het suikerrijke drankje voor het eerst naar België, als derde land in Europa, na Frankrijk en Spanje. En dat is te danken aan Antwerpenaar Gustave Van Gansen, die voor het eerst cola dronk toen hij in Atlanta goederen ging ophalen voor het bedrijf van zijn vader.
Geheim recept
© Robbie Depuydt
“Nonkel Staf, zoals wij hem noemen, werkte voor Floren en Compagnie, een familiebedrijf dat goederen vanuit de hele wereld opsloeg in een magazijn in de Generaal Belliardstraat in Antwerpen”, zegt achterkleinneef Kristof Van Gansen, die onderzoek heeft gedaan naar zijn familiegeschiedenis.
“Louis, de vader van Staf, stuurde zijn zoon met de boot naar Atlanta om daar allerlei goederen op te halen. Zo kwam hij in contact met Coca-Cola. Staf had echt ondernemersbloed en besloot die cola te verkopen én de drank ook te maken in Antwerpen. Hij kreeg er een licentie voor. Coca-Cola gaf hem ook al wat oudere machines mee om het goedje in Antwerpen te produceren. Naar de verkooppunten moest Staf niet ver zoeken: zijn familie had een honderdtal cafés in de stad.”
Gustave kocht de siroop aan uit de Verenigde Staten. Die kwam in twee pakketten, die elk in een andere fabriek werden gemaakt. De twee pakketten samen vormen de siroop die tot vandaag nog steeds het geheime recept van Coca-Cola is.
Bedrijf van 1 miljoen frank
“Onze Staf startte in 1927 in de Boomgaardstraat in Antwerpen, in dezelfde straat waar nu Stadsbrouwerij De Koninck is gevestigd”, zegt Stafs aangetrouwde nicht Annette Moise (82). “Staf voegde volgens de regels van Coca-Cola water en suiker toe aan de siroop die hij had binnengekregen. Er werkte slechts een handvol mensen in zijn bedrijf.”
Het sprookje van Gustave Van Gansen duurde niet lang. Enkele listige Brusselse zakenmannen wilden de lucratieve business voor zichzelf en reisden in 1931 naar het hoofdkwartier van Coca-Cola in Atlanta om de licentie voor België binnen te halen.
Gustave verloor zijn licentie, maar kon niet klagen: de waarde van zijn bedrijf werd volgens de archieven van Coca-Cola in Atlanta op dat moment op 1 miljoen Belgische frank geschat. Niet dat hij een miljoen voor zijn fabriek kreeg. Hij moest ook de machines en andere materialen die hij van het Amerikaanse hoofdkantoor had geleend, nog terugbetalen.
Fortuin weggegeven
“Hij werd wel rijk door de verkoop van zijn bedrijf, maar uiteindelijk heeft hij bijna al zijn geld weggegeven”, zegt zijn aangetrouwde nicht Annette Moise. “Toen hij Coca-Cola kwijt was, heeft hij in Antwerpen nog een publiek zwembad gebouwd en Engelse bieren geïmporteerd. Maar uiteindelijk is hij relatief arm gestorven. Staf is nooit getrouwd en had geen kinderen, waardoor hij het geld uitgaf aan zijn familieleden en vrienden. In 1975 is hij gestorven op Tenerife, toen hij op bezoek was bij zijn zus Jeanne.”
Gustave had zijn fortuin aan Coca-Cola te danken. Was hij zelf ook een fan van het drankje? “Ik denk het niet, want hij was niet dik”, zegt Annette. “Staf zat wel vaak op café, maar dan alleen om met de mensen te praten.”
Vandaag wordt Coca-Cola in België op drie plaatsen gebrouwen: in Wilrijk, Zwijnaarde en Chaudfontaine.
