Burgemeester Imamoglu is de nieuwe held van de Turkse oppositie

Met tienduizenden zijn ze zondag voor hem naar evenemententerrein Maltepe getrokken, in stampvolle metrostellen waarin republikeinse strijdliederen worden gezongen en vrolijke spreekkoren klinken met de uitroep ‘Wij zijn de soldaten van Mustafa Kemal!’ Ook de beeltenis van Kemal Atatürk op vlaggen en T-shirts maakt duidelijk wat voor vlees we in de kuip hebben: de kemalistische achterban van oppositiepartij CHP.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Tattoo-artiest Aytekin Demirkaya (51) heeft het gezicht van de vader des vaderlands in zijn zij getatoeëerd en in z’n nek prijkt de tekst van de nationalistische eed ‘Ey büyük Atatürk’ (O, geweldige Atatürk). Imamoglu moet het vooralsnog doen met een sjaaltje, maar inkt ligt in het verschiet. ‘Hij wordt president, absoluut’, zegt Demirkaya. ‘Hij is een man van het volk en omarmt iedereen. Gelovigen en atheïsten, links en rechts, arm en rijk.’

Bij de lokale verkiezingen van 31 maart won Imamoglu krap van de kandidaat van de regerende AK-partij, Benali Yildirim. De kiesraad beslist deze week over de eis van de AKP dat de verkiezingen overgedaan worden, maar officieel is de CHP-kandidaat al geïnstalleerd en dus mag hij zich gedragen als degene die Istanbul de komende vijf jaar bestuurt. Vandaag presenteert de nieuwe burgemeester zich aan de bevolking van de 16 miljoen inwoners tellende metropool.

Hij doet dat op de verzoenende toon die we kennen uit zijn campagne, zij het dat de vele verwijzingen naar rechtsstaat en democratie uiteraard bedekte kritiek vormen op president Erdogan. ‘Het tijdperk van haat en angst is voorbij’, zegt hij tot een menigte die rood kleurt van de Turkse vlaggen. ‘Het is niet langer ‘wij’ en ‘zij’. Overal in de wereld komen autoritaire leiders op. In deze stad zal de democratie opkomen.’

‘In zijn verkiezingstoespraken gebruikte hij woorden als liefde, vriendschap, glimlachen, kussen, vrede, kinderen’, zegt socioloog Esin Ileri. ‘Zulke taal hebben we nog nooit gehoord van onze politici. Erdogan heeft het altijd over het machtige Turkije, over bedreigingen en complotten, over de vijanden van het land.’

Voetbalfans steunen Imamoglu

De 48-jarige Imamoglu heeft een snaar geraakt bij de Istanbuli’s. Als vrome moslim valt hij goed bij het religieuze volksdeel, via de voetbalsport boort hij weer andere sentimenten aan. Toen hij vorige week de derby Besiktas-Basaksehir bezocht, barstte de tribune uit in ‘Geef hem zijn mandaat!’ Nu is Besiktas een geheide CHP-club, maar toen hij de volgende dag verscheen bij de wedstrijd Fenerbahce-Galataseray, gebeurde hetzelfde.

Imamoglu’s route naar de macht verloopt deels hetzelfde als die van Erdogan, met wie hij niet alleen de passie voor voetbal deelt (beiden waren verdienstelijke amateurspelers), maar zelfs het stemgeluid, met een diepe grom achterin de keel. Erdogan zette zichzelf in de jaren negentig op de kaart als burgemeester van Istanbul. Mede daarom was het verlies van ’s lands grootste stad zo pijnlijk voor de AKP.

Grappen over Beylikdüzü

De rijzende ster kan al bogen op bestuurlijke verdiensten. De afgelopen vijf jaar was hij burgemeester van Beylikdüzü, een van Istanbuls deelgemeenten, en dat heeft hij bijzonder goed gedaan. Voorheen maakten inwoners van Istanbul grappen over Beylikdüzü, als Amsterdammers die menen dat buiten de ring Siberië begint. Het was een oord waar je nog niet dood gevonden wilde worden. Het lag zelfs nog áchter vliegveld Atatürk. Het einde van de wereld.

Imamoglu heeft dat cliché radicaal veranderd. Opeens is Beylikdüzü hot. ‘We zijn nu trots er te wonen’, zegt de 29-jarige Tufan Yildiz, een inwoner van de deelgemeente die met een groep vrienden de manifestatie bezoekt. Hij verwijst naar de Vallei van het Leven, een groen recreatiepark vol culturele activiteiten. Yildiz bezocht er menig concert. Ook vestigde Imamoglu een openbare bibliotheek – ongekend voor Istanbul.

‘Beylikdüzü is fantastisch’, zegt politicoloog Zeynep Balcioglu, die voor Northeastern University in Boston werkt aan een proefschrift over voorzieningen voor Syrische vluchtelingen in Istanbul. Zij deed onderzoek in alle 39 deelgemeenten. ‘Beylikdüzü sprong er echt uit. Imamoglu heeft een enthousiast team gevormd met jonge professionals. Veel academici, die vloeiend Engels spreken en met internationale ngo’s samenwerken. Ze zijn zeer open. Imamoglu geeft ze een zekere autonomie, hij is geen micromanager. In de meeste deelgemeenten gaat het er heel anders aan toe.’

Wolkenkrabbers als messteken

De hoop is dat Imamoglu de metropool gaat geven wat hij Beylikdüzü gaf: groen, cultuur, en een transparanter bestuursstijl dan die van de AKP, waar alle zegen van boven (sultan Erdogan) komt. ‘Geen krankzinnige megaprojecten meer’, zegt Canan Kaftanoglu, hoofd van de CHP in Istanbul, tussen twee sigaretten door. ‘Er zijn al genoeg lelijke gebouwen. Wolkenkrabbers als messteken in het hart van de stad.’

Samen met de vrouwelijke CHP-voorzitter gaat Imamoglu Istanbul ‘teruggeven aan de burgers’, zoals hij in zijn toespraak belooft. ‘Een solide duo’, volgens onderzoeker Balcioglu. ‘De CHP staat niet bekend om teamwerk. Er zijn altijd interne ruzies, het is vaak ieder voor zich. Maar Imamoglu en Kaftanoglu hebben het imago van de partij veranderd.’

Voorlopig echter zijn de plannen niet meer dan plannen. Er zal eerst geleverd moeten worden. Dat beseft ook de CHP. Zondag zei partijleider Kemal Kiliçdaroglu niet te streven naar vervroegde verkiezingen. De partij wil alle aandacht richten op de door haar veroverde steden. ‘Dan kan het publiek straks de succesverhalen van onze burgemeesters zien.’

Turkse kiezers rekenen politici doorgaans af op resultaten, niet op ideologie. Slaagt Imamoglu in zijn missie, dan heeft Erdogan bij de verkiezingen van 2023 een geduchte uitdager.